'Son 9 milyar yılın en hızlı büyüyen kara deliği': Her saniye Dünya büyüklüğünde alan yutuyor
Avustralyalı bilim insanları, her bir saniyede Dünya büyüklüğündeki bir alanı yutan, Güneş'in 3 bin katı kütleye sahip dev bir kara delik keşfetti. Elde edilen ilk veriler, kara deliğin son 9 milyar yılda görülen en hızlı büyüyen kara delik olabileceğini gösteriyor.
Avustralya'nın Yeni Güney Galler eyaletinde bulunan 1.3 metrelik SkyMapper Güney Gökyüzü Araştırması teleskobuyla yapılan gözlemlerde son derece parlak bir kara delik keşfedildi.
Araştırma ekibinin başında bulunan Avustralya Ulusal Üniversitesi'nde görevli Dr. Christopher Onken, karadeliğin 'evrenin aşağı yukarı yarısında' bulunduğunu belirterek, "Bu büyüyen kara delikten gördüğümüz ışığın bize ulaşması yaklaşık 7 milyar yıl sürüyor" dedi. Büyük Patlama'nın 13 milyar 800 yıl önce gerçekleştiği tahmin ediliyor.
Tam adı 'J114447.77-430859.3' olan ancak kısaca 'J1144' diye adlandırılan nesnenin Samanyolu'ndaki tüm ışık kaynaklarından 7 bin kat daha fazla parlak olduğu belirtildi.
"The supermassive black hole consumes the equivalent of one Earth every second and has the mass of 3bn suns". Sadly, for those seeking respite, @donnadlu reports that it's more than halfway across the universe. https://t.co/Dfr2LLmVTh
— Calla Wahlquist (@callapilla) June 15, 2022
Bilim insanları, J1144'ün son 9 milyar yıllık kozmik tarihin en parlak kara deliği olduğunu kaydetti. Benzer büyüklükte başka kara deliklerin de olduğunu söyleyen Onken, "Ancak hepsi evren tarihinde galaksiler arasındaki birleşmelerin çok daha yaygın olduğu daha eski zamanlarda olma eğiliminde" dedi.
J1144'ün bu sıradışı parlaklığının nedeni bilinmiyor. Onken, "Belki iki büyük galaksi çarpıştı ve kara deliğe doğru çok fazla miktarda gaz saçtı" tahmininde bulunuyor.
1960'lı yıllardan beri insanların büyümekte olan kara delikleri izlediğini söyleyen Onken, şimdiye dek 880 bin karadeliğin keşfedilip guruplandırıldığını ifade etti:
"Yıllar boyunca yapılan birçok araştırmadan bu kadar parlak bir şeyin kaçmış olması oldukça dikkat çekici."
Onken'in tahminlerine göre J1144'ün bu kadar uzun süre gözlerden uzak kalabilmesinin nedeni kısmen gökyüzündeki konumundan kaynaklanıyor olabilir. Onken, "Tarihsel olarak, insanlar Samanyolu çağı düzlemine yakınlara bakmaktan kaçındı çünkü orada çok fazla yıldız ve çok fazla kirletici var. Daha uzak bir şey bulmak çok zor olurdu. Araştırmalarını Samanyolu düzleminden 25 derece hatta 20 derece uzağında durduranlar oldu. Bu ışık kaynağı 18 derece uzakta" dedi.
Kara delikler kendileri karanlık ve görünmez olsa da kütleçekimlerinin büyük olması sayesinde ışık dahi kara deliklerden kaçamaz. Çekimine yakalanan maddeler ise bükülerek kara delik etrafında bir halka oluşturur. Bu sayede kara delikler gözlemlenebilir.
Batı Avustralya Üniversitesi'nde görev yapan yerçekimsel dalga astronomu Dr. Fiona Panther, kara delikleri “çok, çok dağınık yiyiciler" olarak tanımlıyor ve evrendeki hemen hemen her galaksinin merkezinde süper kütleli bir kara delik olduğunu söylüyor.
Onken, olay ufkunun ötesinden hiçbir şey kaçamadığını hatırlattığı kara deliklerin kütle çekimi yeteneklerinin ötesinde nesneleri kendilerine doğru çekebilecek özel bir emiş gücü olmadığını kaydetti:
"Güneşi alıp bir kara deliğe soksaydık, Dünya'da sürekli gece olurdu ama gezegenlerin güneş etrafındaki hareketleri çok fazla değişmezdi çünkü böyle bir durumda kütle değişmezdi. Kendi galaksimiz olan Samanyolu, güneşten 4 milyon kat daha büyük bir kara deliğe sahip."
İlk olarak bir doktora öğrencisi olan Adrian Lucy tarafından, Samanyolu'ndaki birbirine yakın ikili yıldız çiftlerini ararken fark edilen J1144, amatör astronomların gözlemleyebileceği parlaklıkta. Onken, "Onu gözlerinizle görmek istiyorsanız, yaklaşık 30 ila 40 cm çapında bir teleskopa ihtiyacınız olacak" dedi.
