Suriye Anayasası'ndan beklentiler belli oldu

Anadolu Ajansı (AA), Birleşmiş Milletler (BM) Cenevre Ofisi'nde devam eden Suriye Anayasa Komitesi toplantılarının altıncı turunda, anayasa taslağına ilişkin Suriye Hükümeti ve muhalifler tarafından BM Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen'e sunulan metinlere ulaştı.

Cenevre'de 150 üyenin katılımıyla 30 Ekim 2019'da başlayan Suriye Anayasa Komitesi görüşmelerinin ilk 5 turunda ilerleme kaydedilememişti. Muhalifler yeni anayasada dayatırken, Suriye Hükümeti öncelikle terörle mücadeleye odaklanılmasını istemişti. Bu nedenle uzun süre kilitlenen görüşmeler, önceki gün yeniden başladı.

Suriye Hükümeti, sivil toplum kuruluşları ve Suriye muhalefeti temsilcilerinin her birinden 15'er kişiden oluşan komitenin "Küçük Grup" üyeleri, yaklaşık 9 ay aranın ardından altıncı tur görüşmeleri için Cenevre'de bir araya geldi.

BM Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen, 17 Ekim Pazar günü düzenlediği basın toplantısında, yeni Suriye Anayasası taslağı hazırlanması için tarafların anlaşmaya vardığını duyurdu.

Bu açıklamanın ardından, 18 Ekim Pazartesi başlayan 6'ncı turda ise Şam heyeti, anayasanın temel ilkelerine ilişkin 6 maddeden oluşan bir taslak metin sundu.

Egemenlik, bağımsızlık ve toprak bütünlüğü konularını içeren 6 maddeden oluşan belgeye AA ulaştı.

Taslak metnin ilk maddesinde "Suriye Arap Cumhuriyeti, iç işlerine dışarıdan hiçbir şekilde müdahale kabul etmeyen tam bağımsız, egemen bir devlettir." ibaresi yer aldı.

Taslak metnin 5'inci maddesinde ise "Suriye Arap Cumhuriyeti Arap dünyasının bir parçası olup Arap kimliğiyle kıvanç duyar ve Arap milletlerinin birliği hedefini gerçekleştirme yolunda Arapların karşılıklı iş birliği ve dayanışmasını desteklemektedir." ifadesi kullanıldı.

Diğer maddelerde de Suriye'nin "toprak bütünlüğü" ve "dış güçlere" ilişkin ifadeler yer aldı.

MUHALİFLERDEN 4 MADDELİK TASLAK

25-29 Ocak'ta gerçekleştirilen Suriye Anayasa Komitesi 5'inci tur görüşmelerinde anayasanın yazımı için ilk adımı atan taraf Suriyeli muhalifler olmuştu.

Muhalifler, yazımını tamamladıkları 10 temel maddeyi Anayasa Komitesi'ne sunmuş ancak Hükümet kanadı bu maddeleri müzakere etmeyi dahi reddetmişti.

Suriyeli muhalifler bu turda da anayasanın temel ilkelerine ilişkin 4 maddeden oluşan taslak metni dün Pedersen'e sundu.

Ulusal güvenlik, ordu, güvenlik birimleri ve istihbarat konularını içeren dört madde şöyle:

1- Ulusal güvenliği korumak için güvenlik ve istihbarat kurumları kurmayı taahhüt eden devlet, hukukun üstünlüğüne tabi olup, anayasa ve hukuk çerçevesinde hareket eder ve insan haklarına saygı ilkesine bağlı olup en gelişmiş standartlarda faaliyet gösterir.

2- Ordu, silahlı kuvvetler ve güvenlik birimleri, ulusal birliği ve egemenliği temin eden milli kuruluşlardır. Ordunun prensipleri, her türlü ideoloji, partizan ve hizipçi bağlantılardan uzak durmak ve Suriye'de silah taşıyıp kullanan tek kurum olmaktır.

3- Ordu, liyakat ve disiplin merkezli işleyen silahlı bir güçtür. Faaliyetlerini anayasaya uygun olarak gerçekleştirir. Birlik halinde ve hukuk etrafında organize olmuştur. Vatan sathını ve halkı, dış tehditler ile terör karşısında savunma görevini üstlenir. Suriye'nin bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü korur. Hukuk uyarınca siyasi tarafsızlık içinde olmak, yetkili sivil makamları ve toplumu desteklemekle yükümlüdür.

4- Güvenlik birimleri, kamu düzenini sağlamak, kişi, kurum ve mülkü korumak ve kanunları uygulamakla görevli olup, kendileri de kanunlara tabidir ve görevlerini tam bir siyasi tarafsızlık çerçevesinde temel insan haklarına saygı temelli yerine getirirler.

KOMİTENİN YAPISI

Suriye Anayasa Komitesi, büyük ve küçük olmak üzere iki yapıdan oluşuyor.

Büyük yapı, komite üyelerinin tümünü kapsıyor ve Suriye Hükümeti, muhalefet heyeti ve sivil toplum temsilcileri olmak üzere 3 gruptan oluşuyor.

Küçük yapı ise 3 listeden seçilen 15'er kişiden meydana geliyor ve anayasanın yazımından sorumlu bulunuyor.

45 kişilik yazım kurulunun hazırladığı taslakları, 150 kişilik büyük yapının onaylaması, karar alınması için ise üyelerin en az yüzde 75'inin "evet" oyu vermesi gerekiyor.

Muhaliflerin başkanlığını eski Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) Başkanı Hadi el Bahra, Hükümet heyetinin başkanlığını ise önceki anayasayı hazırlayan komitede de yer alan hukukçu Ahmed Kuzbari yürütüyor.