TADD başkanı Bilgehan Gültekin: Eyfel ışıl ışılken Afrika karanlıkta kalamaz

Afrika’nın Dostları Derneği (TADD), şubat 2015’te Afrika ülkeleri ile Türkiye arasında eğitim, sağlık, ekonomi alanlarında işbirliğini artırmak, yardımlarda bulunmak ve Türkiye’de Afrika farkındalığı oluşturmak maksadıyla İstanbul’da kuruldu. TADD öncelikli olarak insani yardımlar arasında yer alan içilebilir su ve gıda desteğinin yanı sıra, Afrika’da dönüştürücü ve kalıcı örnek projelerle, kıta insanının hayat standardını üst seviyeye çıkarmak ve onları kendilerine yeter hâle getirmek için bölgede önemli çalışmalar yapıyor. Türkiye’de bir çok Afrikalı gencin eğitim görmesi içinde yardımcı olan derneğin Başkanı Dr. Bilgehan Güntekin, Afrika’da 821 milyon insanın her gece aç bir şekilde uyurken, 621 milyon kişinin obezite ile mücadele etmesine dikkat çekiyor. Bir milyarından fazla nüfusu ile üzerinde 54 ülke barındıran Afrika’nın elinde verimli kaynaklar varken aç kalmalarının ciddi bir çelişki olduğunu işaret eden Güntekin, “Eyfel kulesi ışıl ışılken, Afrika kıtası geceleri karanlığa bürünüyor. Bunun artık böyle gitmeyeceği belliydi.” diyor.

Dr. Bilgehan Güntekin, Afrika’daki deneyimleri ile Nijer’de ve bölgede yaşananları gazetemize anlattı.

Afrika'da darbe haberi duyulduğunda, kamuoyunda sıradanlaşmış bir durum var. "Bölge zaten böyle algısı." Fakat Nijer'deki gelişmeler bu algıyı değiştirdi gibi görünüyor. Nijer'de farklı olan nedir? Fransa'nın bölgede istenmeme sebebi nedir?

‘ARTIK YÖNETİLEN OLMAK İSTEMİYORUZ’

Afrika'nın 1960’lardan sonraki sözde bağımsızlıklarından sonrası maalesef beş yılda bir, on yılda bir, darbeler oluyor ve değişimler oluyor. Bölgenin darbelerle ilgili karnesi iyi değil.

Son dönemdeki gelişmeleri farklı kılan ise, bu darbelerin olduğu yerlerin Frankofon ülkeleri olması ve yeni yönetime gelen darbecilerin hepsinin de Fransız karşıtı olması, Batı karşıtı olması. Ayrıca bu darbe yapanlara halk tarafından büyük bir destek var. Yeni gelişmelerde bir ilk de yaşandı. Kolay kolay ülkeler, birbirlerine bu kadar açıktan desteklerini ilan etmiyordu. Burkina Faso ve Mali’de de yakın zamanda darbe olmuş ve Fransa karşıtı yönetim gelmişti. ECOWAS’a da karşılar. Şimdi hepsi birlikte hareket ediyor.

Ayrıca NATO ile Rusya arasında bir gerilim var. Rusya siyasetini güçlendirmek için burada Batı’nın karşısına, Fransa’nın karşısına çıkmış durumda. Zaten uzun yıllardır Rusya’nın özellikle askeri bir kimlikle Afrika’da var olduğunu ve bölgede çok güçlü olduğunu biliyorduk. Yani, Nijer’deki gelişmelerin farkını şöyle özetleyebiliriz; bu darbe emperyalizme karşı yapıldı. “Fransa seni istemiyoruz, artık yönetilen olmak istemiyoruz, kendi geleceğimize, ekonomimize kendimiz karar veririz.” dediler.

FRANSIZ MANDACILIĞI

Şu bilgileri de hatırlatalım kamuoyumuza. Fransa, on dört tane Afrika ülkesinde çok etkin. Bu ülkelere Frankofon ülkeler deniyor. Bu ülkelerde Orta Afrika CFA frangı, Batı Afrika CFA frangı geçiyor. Fransa basıyor yani bu ülkelerin parasını. Fransız frangı şimdi avro, direk Afrika’da geçiyor.

Fransızlar buralarda iş yaptıkları zaman bir kuruş vergi vermeden inanılmaz kazançlar elde edebiliyorlar. Ayrıca kendi paraları direkt geçtiği için de bu ülkeler de inanılmaz kazançlar elde ediyorlar. İstediklerinde “devalüasyon” edebiliyorlar. İstedikleri gibi parayı değerli kılıp, değersizleştirebiliyorlar. Onların elinde her şey. Bugünkü dünya düzeninde, yirmi birinci yüzyılda kabul edilebilir bir şey değil. Yani böyle bir güç, böyle bir sömürü var hala.

1960’larda sözüm ona bu ülkelere birer marş ve bayrak vermişler ama bunlarla bağımsızlık olmuyor. Bu ülkeler gerçek anlamda bağımsız değiller. Şunun da altını çizelim. Bugüne kadar darbeler sonrası gelen isimler yine Fransa’ya yakın isimler oluyordu. Şimdi bu trend değişiyor gibi gözüküyor. Fransız karşıtlığı ön planda ve gelen yönetimler, Fransa'yla anlaşmalarını ardı ardına iptal ediyorlar. “Size altın satmayacağız, uranyum satmayacağız, askeri anlaşmaları fesh ettik, ülkemizi terk edin, defolun gidin” diyorlar. Doğrudan Fransız televizyonlarını gazetelerini ülkelerinden çıkarıyorlar.

‘YÜZDE 90’I ELEKTRİKSİZ’

Bu sürece bir Afrika kalkışması mı diyelim, Afrika rüzgarı mı diyelim, Afrika fırtınası mı diyelim, başlangıcı aslında bu yani. Büyük bir şey geliyor. Bir taraf, bir tarafı bugünün dünyasında sömüremez. Göz göre göre bütün kaynaklarına el koyamaz. Böyle bir dönemde değiliz artık. Afrika’nın yüzde 80-90’ı yani en az 500 milyon insan, elektriğe hiç ulaşım sağlayamıyor. Bakıyoruz, AB’nin en büyük ikinci uranyum tedarikçisi Nijer. Fransa’ya bakıyorsun elliden fazla nükleer enerji santrali var. Paris ışıl ışıl, Eyfel ışıl ışıl. Ama Afrika’daki kardeşlerim hep karanlık altındalar. Akşamları gittiğimiz zaman köylerde falan hiç elektrik yok, ışık yanan tek bir yere göremezsiniz. Haritaya baktığınız zaman Afrika kapkaranlıktır geceleri. Bunu niçin hak ediyorlar? Kaynakları mı yok, para mı yok, imkanları mı yok? Hep sömürmüşler. Ülkelerin başlarına hep yandaş, kendilerinin yönettiği, tayin ettikleri insanları getirmişler. Müthiş bir yolsuzluk ve nepotizm oluşmuş Afrika ülkelerinde.

ÇİLELER ORTAK

Mali, Burkina Faso, Gine, Nijer... birbirlerinin akrabası. Aynı kabileden olanlar çok, aynı dili konuşuyorlar. Sahil bölgesindeki insanların birçoğu birbirlerine kültür olarak, hayata bakış olarak çok yakınlar. Ve ortak çileleri var hepsinin. Öte yandan Mali’de çok ciddi bir askeri güç var. Bu ülkelerin her birinin ECOWAS’a ve batıya direnmesi çok kıymetli. ECOWAS’ın da herhangi bir müdahalede bulunabileceğini tahmin etmiyorum. Böyle bir şeyi göze alamazlar. Çünkü böyle bir şey Afrika'yı yakar yani. Böyle bir müdahale çok tehlikeli olur. Tabii ki biz barıştan yanayız ama bölgedeki kardeşlerimizin de hak ettikleri bir hayata kavuşmalarını diliyoruz aynı zamanda.

Nijer'de halk sık sık Rus bayraklarını salladı. Bununla birlikte göstericiler arasında Türk bayrakları açan da oldu. Rusya ve Türkiye'nin bölgedeki varlığını nasıl okumalıyız, halk bu ülkeleri nasıl değerlendiriyor?

Rusya'nın Afrika'da var olduğunu biliyoruz. Birde böyle kritik bir dönemde Rusya’nın Afrika zirvesi yapması, liderleri konuk etmesi, onlara kucak açması; tabii ki bölge ülkelerinde çok olumlu karşılandı. Zaten Rusya'da, politik olarak şu anda sıkışmış bir durumda dünyada. Rusya’yı kıskaca almaya çalışıyorlar. Malum, Batı, emperyalist dünya milli liderleri istemiyor. Bir şekilde onları elimine etmeye çalışıyor. Bunların başında da Putin geliyor.

Putin bölgeyi iyi tahlil etti. Şunu belirtelim, Rusya’nın Afrika’da böyle sivil toplum olarak devlet olarak doğrudan topluma dokunan çok büyük hizmetler yaptığını açıkçası görmedim. Fakat Rusya askeri bağlamda bölgede çok kuvvetli. Yani bu kadar yıldır Afrika’ya gelip giden birisi olarak, özellikle silahlı kuvvetler bağlamında Rusya’nın varlığını ve gücünü görüyoruz. Afrika halkının da Batı Paktı'na karşı Rusya’yı desteklediğini de görüyoruz ve biliyoruz.