Tarihi referandum! ABD’ye karşı halk seferberliği

Venezuelalılar dün tarihi bir seçim için sandık başına gitti. Venezuela’yı ekonomik, siyasi ve güvenlik anlamında etkileyecek referandum özellikle Washington tarafından dikkatle izleniyor. Venezuela halkından, Venezuela ile komşu Guyana arasında ihtilaflı olan 160 bin km2'lik Guyana Esequiba bölgesi için yapılacak referanduma katılmaları istendi.

Halka 5 soru soruldu: İki ülke arasındaki 1899 Paris Tahkim Kararı cephe hattının "ne pahasına olursa olsun" reddedilip reddedilmeyeceği; 1966 Cenevre Anlaşmasının çözüm için "tek yasal geçerli araç" olarak desteklenip desteklenmeyeceği; Uluslararası Adalet Divanının konu üzerindeki yargı yetkisinin reddedilmesine katılıp katılmayacağı; Guyana'nın sınırlandırılmayı bekleyen denizi tek taraflı olarak elden çıkarma iddiasına "ne pahasına olursa olsun" karşı çıkıp çıkmayacağı; ve bölge sakinlerine vatandaşlık kartı verilmesi ve bölgenin Venezuela'ya dahil edilmesi de dahil olmak üzere Venezuela'nın bir parçası olarak bir Guyana Esequiba devletinin kurulup kurulmayacağı.

Söz konusu bölge, sömürge döneminde İspanyol ve Hollanda kolonilerini birbirinden ayıran Essequibo Nehri ile sınırlanmıştır. Dolayısıyla, nehrin solunda kalan Guyana Essequibo resmi olarak İspanya'nın bir parçasıydı. Ancak Hollandalılar 1814 yılında bölgeyi Büyük Britanya'ya devretti. 19. yüzyılda bir tarafta Gran Colombia ve daha sonra Venezuela ile diğer tarafta İngilizler arasında bölge üzerinde süregelen anlaşmazlıklar yaşandı.

Delcy Rodriguez, Güney Amerika TV Kanalı TeleSUR'a verdiği bir mülakatta Venezuela'nın anlaşmazlık konusundaki tutumunu ve bunun küresel arka planını açıkladı. Rodriguez, Bolivarcı Venezuela Cumhuriyeti Başkan Yardımcısı ve Esequibo'nun savunulmasına ilişkin Özel Komisyonun Başkanıdır. Aşağıda röportajdan alıntılar sunuyoruz:

• Guyana anlaşmazlıkta nasıl bir tutum sergiliyor?

“Guyana, 1899 Paris tahkim kararında yapılan sahtekarlığı geçerli kılmak istemektedir, bunu bir unvan olarak geçerli kılmak istemektedir, ancak sahtekarlığın hak yaratması alışılmadık bir durumdur.”

(Tahkim İngiltere, ABD ve Rusya arasında yapılmış, Venezuela ve o zamanlar bir koloni olan Guyana'nın katılımı olmamıştır. Venezuelalı ve uluslararası kaynaklar tahkimin hukuki bir karar olmaktan ziyade taraflar arasında diplomatik bir pazarlık olduğunu iddia etmektedir, UWI).

“Hakem heyetinin iki İngiliz, iki Amerikalı ve Çarlık Rusya'sının bir temsilcisinden oluştuğunu biliyorsunuz. Venezuela ne karara katıldı ne de kararın alındığı 1897 Washington Antlaşmasına katıldı. Bu anlaşma, ABD ve İngiltere arasında Venezuela topraklarının ellerinden alınmasına yönelik siyasi bir anlaşma olarak Monroe Doktrininin ilk uygulamasıydı.”

“Venezuela o dönemdeki iç karışıklıklar nedeniyle bu müzakerelere katılmadı. Ülke gerçekten zayıf bir iç durum yaşıyordu ve uluslararası toplumdan destek istedi. İşte o an, bölgeyi ele geçirmek için en iyi zaman olduğunu düşündükleri andı.”

“100 yılı aşkın bir süre sonra, 2015 yılında, Obama yönetimi Venezuela'ya yönelik gayrimeşru abluka ile cumhuriyetimize karşı en saldırgan dönemlerinden birini başlattı. Amaçları yine iç zayıflığa neden olmaktı.”

“Aynı zamanda Guyana, 1899 tarihli bu tahkime dayanarak bir deniz sınırlandırması yapmaya başladı. Bu kez ExxonMobil, Esequibo'nun deniz bölgesinde büyük petrol rezervleri keşfetmiş ve duyurmuştu.”

“Dolayısıyla, hem ihtilaflı bölgede hem de sınırlandırılacak denizde öncelikli olarak mevcut olan enerji çıkarları Amerikan çıkarlarıdır ve esas olarak Batı çıkarlarıdır. Yani gerçekten de enerji kaynakları için küresel bir savaşın içindeyiz.”

ABD İKİLİ MÜZAKERELERİ SEKTEYE UĞRATTI

1966 Cenevre Anlaşması, sorunun Venezuela ve Guyana arasında bir uzlaşmaya dayalı olarak çözülmesini öngörüyordu. Venezuela hükümeti bu anlaşmanın 1899 Paris Tahkimini hükümsüz ve geçersiz kıldığını savunuyor. Rodriguez, müzakerelerin 2015 yılına kadar iyi niyetle devam ettiğini belirtiyor:

“2015 yılında, bu kararnameyle birlikte, liderlerin Venezuela'ya karşı agresif bir tutum izlediği Guyana'nın pozisyonunda bir değişiklik gözlemledik. Dönemin Guyana Devlet Başkanı David A. Granger'in Simon Bolivar'ın Guyana'nın boğazında bir diken olduğunu söylediğini unutamayız.”

“İkili müzakereler ve diyalog yerine mahkemeye gitmeye karar verdiler, çünkü ExxonMobil onlara bunu yapmalarını söyledi. ExxonMobil'in Guyana'nın Uluslararası Adalet Divanındaki avukatlarına ödeme yaptığını ve Guyana temsilcilerinin mahkemeye ExxonMobil tarafından kiralanan uçaklarla gittiğini unutmayalım.”

“Guyana 2019 yılında petrol üretiminden gelir elde etmeye başladı. Petrol şirketleri orada ne kadar vergi ödüyor?

Yüzde 1-2. Ya burada Venezuela'da? yüzde 30. Ve unutmayın ki, özellikle Guyana'nın iç kesimlerinde aşırı yoksulluk var. Peki Guyana'nın petrolden faydalanması kimin yararına? Kendi halkı için değil, ulusötesi şirketler için.”

“Guyana gerçek bir sömürge bölgesi, emperyalist bir konsil haline gelmiştir. Müttefiklerinin kim olduğuna bir bakın Guyana ABD ile ortak askeri tatbikatlar yapıyor. Guyana'yı kim destekliyor ve Venezuela'yı kim tehdit ediyor? ABD Güney Komutanlığı. Guyana referandumumuzu durdurmak için kimi desteklemeye çağırdı? Tarihi darbeler, suikastlar, Latin Amerika ve Karayiplerimize yönelik işgallerle dolu bir örgüt olan Amerikan Devletleri Örgütü.”

• Uluslararası mahkeme Venezuela toprakları üzerinde "karar veremez"

Uluslararası Adalet Divanı'nın (UAD) bu konudaki yargı yetkisini reddediyorsunuz. Neden?

“Söz konusu bölge Venezuela'ya aittir. Bu konuda yapılacak referandum bir iç meseledir ve Venezuela anayasasının verdiği bir haktır. UAD Venezuela'nın iç işlerine müdahale edemez. UAD, Venezuela içinde istişareye dayalı bir referandumu durduramaz.”

“Esequibo ile ilgili bu davada Venezuela, tam da 1899'daki hileli tahkim nedeniyle, UAD'nin konu üzerindeki otomatik yargı yetkisini hiçbir zaman tanımamıştır. Burada mesele Venezuela'nın toprak bütünlüğü ile ilgilidir ve Venezuela bu konuda herhangi bir uluslararası kararı kabul etmeye zorlanamaz.”

‘BU BİR ULUS DEVLET MESELESİDİR’

• Venezuela iç muhalefetinin bu konudaki tutumunu nasıl görüyorsunuz?

“Bu bir ulus devlet meselesidir. Hükümet ve muhalefet arasındaki Barbados anlaşmalarında tüm taraflar bunun bir ulusal birlik meselesi olduğu konusunda mutabık kalmışlardır. Tüm ülkede ve tüm siyasi fraksiyonlarda Esequibo'yu savunmak için ulusal bir mutabakat vardır.”

• Venezuela'nın güçlü petrol şirketleri ve onların ABD'li müttefikleri karşısındaki konumunu nasıl koruyacaksınız?

“Anayasamız çok açıktır. Egemenlik halkındır. Ve biz burada Venezuela'nın toprak bütünlüğünden bahsediyoruz. İstişari referandumdan çıkacak sonuç Bolivarcı Silahlı Kuvvetler ve devletin tüm kurumları için bir yetki olacaktır.”

“Aynı zamanda ülkeleri seslerini yükseltmeye ve müzakere edilmiş bir çözüm istemeye çağırıyorum. Latin Amerika ve Karayipler'i bir barış bölgesi olarak savunmak için sesimizi yükseltmeliyiz çünkü buradaki gerçek tehdit güçlü ulus ötesi şirketlerden ve ABD hükümetinden, Pentagon'dan gelmektedir. Guyana'nın kampanyasının arkasında büyük paralar var.”

“Guyana'nın diyaloğa ve müzakere edilmiş bir çözüme gitmeyeceğini söylemesi çok ciddi bir tutumdur. Hatta uluslararası şirketlere arama hakkı tanıyarak UAD kararına halel getiriyorlar.”

“İlk olarak, kara anlaşmazlığının çözülmesi, çözümüne göre de deniz sınırlandırmasının yapılması gerekmektedir. Bu şekilde ilerleme kaydedilebilir. Ancak Guyana Cenevre Anlaşmasını dikkate almıyor.”

PETROCARİBE ÖRNEĞİ

• Hem Venezuela ve Guaya halklarının hem de tüm Karayiplerin yararına olacak bir çözüm nasıl bulunabilir?

“Bu soru meselenin tam kalbinde yer almaktadır. Tekrar ediyorum: Guyana kendi halkı için değil, Karayipler için değil, çok uluslu şirketler için çalışıyor. Guyana Başkanının PetroCaribe (Venezuela ile Karayip ülkeleri arasında Hugo Chavez tarafından başlatılan ve üyelerine faydalı koşullar sunan bölgesel petrol üretim ve tedarik anlaşması, UWI) benzeri bir program tasarladığını görmek istiyorum. Guyana'nın da PetroCaribe'nin bir parçası olduğunu ve bundan faydalandığını unutmayın.”

“Dünya Ticaret Örgütü bile raporlarında PetroCaribe'nin bölgenin ekonomik ve sosyal kalkınması üzerinde çok olumlu etkileri olduğunu kabul etmiştir.”

• Referandum, Essequibo bölgesinin mevcut nüfusunun entegrasyonunu ve otomatik olarak Venezuelalı sayılmalarını onaylıyor. Oylamadan sonra bu süreç ne zaman başlayacak?

“Bu, Guyana Esequiba bölgesinin oluşturulmasıyla ilgili beşinci soruya atıfta bulunuyor, çünkü nüfusumuza bakım sağlayabiliriz, çünkü bu bizim nüfusumuz. Bu nüfus kapsamlı bakıma sahip olabilir, kim kimlik kartına sahip olmak isterse onu alma ve sosyal programlara erişme hakkına sahiptir.”

• Kaç Guyanalı'nın Venezuelalı olmak istediğine dair bir fikriniz var mı?

“Pek sayılmaz. Ancak yoksulluğun yaygın olduğunu biliyoruz ve bu, kapsamlı bir ilgi gösterilmesi gereken bir alan. Provokasyonlara da gelmeyeceğiz, çıkış yolumuz barıştır. Bu her zaman böyle olmuştur ve Bolivarcı diplomasimiz barış diplomasisidir.”

NOT: Bu haberin tam hali unitedworldint.com internet sitesinde yayınlanmıştır.