Tarihten günümüze kalp masajı

Ani ölümlerin birinci nedeni kalpten kaynaklanır. Kalp kaynaklı ölümlerde görülen kalp durması ve kalbin fibrilasyon denen kan basıncı üretmeyen çalışmasıdır. Yaşamı sonlandıran bu durum acil girişim gerektirir bu girişim de kalp masajı olarak adlandırılır (KPR). Yaklaşık üç dakika içinde masaja başlanmadığı zaman, beyin kan alamaz beyin ölümü gerçekleşir.

MISIR UYGARLIĞINDA TERS ÇEVİRME YÖNTEMİ

Herhangi bir nedenle solunum ve dolaşım sistemi durmuş hastanın, hava yolu açıklığını devam ettirilmesi ve solunum ile dolaşım sisteminin desteklenmesi kardiyopulmoner resüsitasyon (CPR: Cardiopulmonary resuscitation) olarak tanımlanır. Yaşamla ölüm arasında önemli bir noktada uygulanan KPR’nin tarihi oldukça eskidir. 3500 yıl önce eski Mısır’da inversiyon (ters çevirme) metodu kullanılarak hasta yaşama döndürülmeye çalışılmıştır. Uygulanan bu yöntemle, eğer hasta yabancı bir cisim aspire etmişse, yutulan materyal çıkarılarak hasta yaşama döndürülmüş olabilir. Milattan önce, Musevi peygamberi İlyas (Elijah)’ın ölmüş bir çocuğun ağzı üzerine kendi ağzını koyarak (suni solunum olarak yorumlanabilir), çocuğu yaşama döndürdüğünü eski ahitten öğreniyoruz. M.S. 1500’lü yıllarda canlandırılmak istenen hastanın ağzına sıcak hava, bir düzenekle üflenirdi. Bu yöntem 300 yıl kadar kullanılmıştır. 1700’lü yıllarda eski Mısır’da kullanılan inversiyon metodu ile hastalar ayaklarından asılıp yaşama döndürülmeye çalışılmıştır. Bağırma, tokat atma, hastanın rektumundan tütün dumanı verilmesi ve kırbaçlama yöntemleri de uygulanmıştır. 1740 yılında, Paris Bilimler Akademisi ağızdan ağıza solunumu, boğulan vakalar için tavsiye etmiştir. 1767 yılında Boğulan Kişilerin Yaşama Döndürülmesi için Hollanda Birliği’nin tavsiyeleri: Hasta bulunduğu ortamdan başka bir yere taşınmalı, Hastanın nefes borusuna su kaçmış ise başı ayaklarından aşağıda olacak şekilde tutulup karnına basınç uygulanmalı, hastanın boğazı tavuk tüyü ile uyarılıp kusturulmalı, Hastanın akciğerleri, midesi, barsakları çeşitli yöntemlerle (rektal bölgeden tütün dumanı verilmesi gibi) uyarılmalı, Körük ile hastanın ağzından hava verilerek solunumu düzeltilmeli, kan alınarak hasta yaşama döndürülmeye çalışılmalıdır. Özellikle bu tavsiye dört unsur (hava, toprak, su, ateş) kavramının bu dönemde de etkisinin sürdüğünü göstermektedir.

VARİL YÖNTEMİ

1773 yılında “varil metodu” denilen bir yöntemle hastanın sırtının altına bir varil konulup, hasta varil üstünde hareket ettirilerek yaşama döndürülmeye çalışılmıştır. Solunumu ve kalbi durmuş hastanın, bilinçsizce olsa da bu şekilde akciğerleri ve kalbi uyarılmış oluyordu. 1803 yılında “Rus metodu” adı verilen bir yöntemle, buz veya kar altına konulan hastanın, metabolizması yavaşlatılmaya çalışılmıştır. Bu yöntemle, yaşamsal organlarda ölümle oluşabilecek hasarlar önlenerek, ölüm geciktirilmiştir. Örneğin soğuk suda boğulma vakalarında 40 dakikaya kadar vital organlarda hasar oluşmayabilir. Bu süre zarfında hastaya uygulanacak CPR etkili olabilmektedir. Hastanın yaşama döndürülebilmesi için birçok yöntem denenmiştir. Fakat 1804 yılında John Aldini’nin galvanik stimülasyon ile hastaları yaşama döndürmeye çalışması günümüz koşullarıyla karşılaştırılacak olursa, oldukça iyi düşünülmüş bir yöntem olduğu söylenebilir. Çünkü elektriksel aktivitesi durmuş ya da bozulmuş olan bir kalbin, galvanik akımla uyarılarak bir çeşit defibrilatör (elektro-şok aleti) oluşturulduğu görülmektedir.

AT ÜSTÜNDE KOŞTURMA

1812 yılında, suda boğulan kişi at üzerine yüklenip, at koşturularak hasta yaşama döndürülmeye çalışılmıştır. Bu yöntemle, hastanın aspire ettiği su, akciğerlerinden dışarı çıkarılmakta ve atın koşması sırasında bir çeşit kardiyak masaj uygulanmaktaydı. Beyin, kalp, böbrekler ve karaciğer yaşamsal organlardır. Kardiyak arrestte ya da kardiyak fibrilasyonda kullanılan alet, 1838 yılında ilk solunum tankı John Dalziel tarafından icat edilmiştir. Bu tanklar özellikle poliyomiyelit (çocuk felci) hastalarında başarıyla kullanılmıştır. 1879-1880 yıllarında otomatik solunum cihazlarının üretilmesiyle, cerrahi müdahale için anestezi verilen hastalarda da kullanılmıştır.

1878’DE KEDİLERDE DENENDİ

1950 yılında II. Dünya Savaşı sırasında Amerikan askerleri, ağızdan ağıza solunumu uyguladılar. Amerikan Kızılhaçı, Amerikan halkını bu konuda eğitmek için büyük bir organizasyon yaptı. Kapalı kalp masajı, 1878 yılında Boehm tarafından kediler üzerinde denenmiştir. Kardiyak arrestte, 1960 öncesi açık kalp masajı uygulanırdı. Kapalı kalp masajı, ilk olarak 1960 yılında tanımlanmıştır. Bu dönemde Kouwenhoven ve meslektaşları kardiyak masajı ve yapay solunumu başarıyla uygulamışlardır. Kalbin fibrilasyonu sırasında ya da fibrilasyonda dolaşım sisteminin tekrar normale dönebilmesi için kardiyak masaj ve defibrilasyon uygulanması gerektiği, kardiyak masaj yapılmadığı takdirde anoksi nedeniyle hayati organlarda geri dönüşümsüz hasarlar meydana gelebileceği söylenmiştir.

Kalp masajı sırasında yapılan işlemlerin gelişimine baktığımızda izlenen yolun büyük bilimsel çalışmalarla açıldığı görülmektedir.