Titanik’in tersanesi iflasta
İngiltere'nin önde gelen tersanelerinden Harland&Wolff iflasın eşiğinde... İngiltere'de haftanın öne çıkan olaylarına bakalım!
İngiltere'de yüksek faiz seviyesi ile iflaslar tam gaz devam etmekte. Son kurbanların içinde Titanik’in yapıldığı İngiltere'nin önde gelen tersanelerinden Harland&Wolff (HW) yer alıyor. Kısa süre içinde yeni borç para bulunamaz ise 1500 tersane çalışanının işini kaybetme durumu oluşacak. HW tersanesinin İngiltere'nin çeşitli sahil bölgelerinde tersanesi veya ofisleri mevcut. HW'nin kurtarılması durumu, çiçeği burnunda yeni hükümetin ilk sınavlarından olacak. Firmanın Londra Borsası'ndaki hisse işlemleri durduruldu. Son iki dönemdir denetimden geçmiş finansallarını sunamıyor. Donanmanın firmaya vermiş olduğu 1,6 milyar sterlinlik destek&ikmal gemileri projesinin akıbeti de meçhul durumda.
Muhtemelen İngiltere hükümeti HW'nin iflasına göz yummayacaktır ancak kısa vadeli krediler ile firmanın iflası ancak ertelenmekte ve köklü çözüm bulunamamaktadır.
İngiltere'den Spitfire geldi
Eskişehir'deki havacılık müzemize geçenlerde (Temmuz ortası) İngiltere’den bir Spitfire Mk9 uçağı geldi. Uçağı İngiliz pilot uçurarak getirdi ve gösteri uçuşunun ardından uçak müzenin envanterine dahil edildi.
Türkiye'de havacılık meraklısı çok ve İngiltere'nin, 2. Dünya Savaşındaki efsane savaş uçağı Spitfire muhtemelen Eskişehir'e hem yurtiçinden hem de kısmen yurtdışından turist çekecektir. Eskişehir'e uğramak için artık bir sebep daha var. Bu işe bütçe ayıran ve gerçekleşmesini sağlayan kamu çalışanlarımıza da teşekkür edelim. Spitfire güzel bir başlangıç oldu. Gönül ister İkinci Dünya Savaşında kullanılan Rus, Alman ve Japon uçaklarından örnekleri de müzeye getirelim. Her ülke kendi uçağını kendi müzesinde sergiliyor ama tüm bu dönemin uçaklarını sergileyebilirsek, hatta simülatörler ile müzede ilave deneyim sunabilirsek, Eskişehir'e önemli miktarda yerli ve yabancı ziyaretçi çekebiliriz.
Eskişehir MSÖ Hava ve Uzay müzesi web sitesi de çok başarılı. Dükkân kısmından da alışveriş ile müzeye destek olunabilir. Maket ve yapboz da bu tür mağazalarda iyi gider.
Lan Duncan Smith'in sözünü tutma zamanı
Sir Ian Duncan Smith, İngiltere siyasetinin ağır toplarından. Muhafazakâr Parti'nin eski başkanı. Bakanlık yapmış. 1987'den beri politikada olan biri. Eş durumundan aristokrasi durumu da mevcut ve bir ayağı Avam Meclisinde, diğer ayağı Lordlar Kamarasında. Bay Smith, Kuzey Londra'daki Chingford bölgesinden aday oldu. Malum Kuzey Londra'da Türkiye ve Kıbrıs kökenli yurttaşımız bolca mevcut, diğer kökenlerden Müslüman sayısı da hayli fazla ve politikacılar için önemli bir seçmen havuzu mevcut. Bay Smith, son seçimler öncesi Kıbrıs Türkü kökenlilere bir söz verdi: "Seçilirsem KKTC'ye direk uçuş başlatacağım" dedi.
Velhasıl seçimler oldu bitti ve Bay Smith seçimi Türkiye kökenlilerin ve Kıbrıs Türklerinin desteği ile kazandı. İşçi Partisi'nin her yeri silip süpürdüğü bir ortamda, nispeten Bay Smith'in oy kaybı makul seviyede oldu. İşçi Partisi o bölgede Feyza Şahin'i adaylıktan çekti filan ama bugünkü konumuz bu değil. Verilen bir söz var ve Bay Smith de seçimi kazandı. Seçim sonrasında söz verdiği gibi Bay Smith, KKTC'ye direk uçuş için kampanya başlattı. Kampanyanın insani amaçlı olduğunu vurguladı ve KKTC'ye ziyaret gerçekleştirdi. Cumhurbaşkanı Tatar ile görüştü.
Sayın Smith'i seçim galibiyeti, yeniden parlamento üyeliği ve mağdur edilen Kıbrıs Türkü'nün ve ilintili Birleşik Krallık vatandaşlarının haklarını savunması konusunda tebrik ediyoruz. Verilen sözlerin gerçekleşmesi için Smith'e kendi seçim bölgesinden, KKTC'den, Londra elçiliğimizden, Ankara'dan ve Birleşik Krallık parlamentosundaki Kıbrıs ve diğer kökenli dostlar üzerinden destek vermek gerekecektir.
Mortgage piyasası dipte
İngiltere'de ev kredisinin çeşitleri var. Misal normal ev kredisi aldığınızda, o evde oturmak zorundasınız. En azından birkaç sene oturacaksınız. Kiraya vermek üzere ev alıyorsanız onun kredi tipi farklı ve faiz seviyesi normal ev kredisinden bir tık yukarıda.
“Buytoletmortgage" deniyor bunlara. Benzer şekilde ilk kez ev alanların ve üzerlerine dünyanın herhangi bir yerinde kayıtlı miras vs. hiçbir ev olmama şartıyla ilk eve sahiplik durumunda ilave faiz indirimi uygulaması var. Peki İngiliz bankaları enflasyonist ortamda uzun vadeli, 20 senelik, 30 senelik ev kredisini nasıl verebiliyorlar? Bunun formülü de esnek kredilerde. Degişken faizli ev kredisi (İng: variable rate mortgage) deniyor. Yani uzun dönemli kredinin faizini bizdeki gibi vade sonuna kadar bağlayamıyorsunuz. En az 2 sene, ortalama 3 sene, en çok 5 sene filan bağlayabiliyorsunuz. Ondan sonra piyasa şartlarına göre faiz oranı değişiyor. Banka banka dolaşıp (veya ev kredisi aracısı (ing: mortgage broker) kullanıp), teklif alıp, ev kredinizi en uygun faiz ile uzatmanız gerekiyor.
Ev kredisi almak için ilk kez ev alanlarda ve belirli sınıftaki evlerde sadece yüzde 5 kadar peşinat ile alım yapılabiliyor. Ortalamada ise %20 civarı peşinat ödeniyor. Kredi süresi yaşınız ile ilgili, yaşlıysanız süre kısalıyor, misal 50 yaşındaki birine 30 senelik kredi vermezler. Bu bahsettiğim İngiliz mortgage sistemi aslında Türkiye için de uygun ve bugünkü gayrimenkul krizini aşmak için de güzel bir yöntem olacaktır. Sabit gelirli, bu şekilde daha kolay ev alabiliyor. Bizdeki gibi yüksek geliri olanlar üçüncü beşinci evleri için kredi çekerek, kredi musluklarını kurutamıyorlar, onlar daha yüksek orandan "kira için ev kredisi" kullanmak zorundalar.
Bugünlerde ise bankalar kan ağlıyor. Kira için ev kredisi satamıyorlar, 30 senenin en düşük kredi talep seviyesinde durum. UK finance verisine göre bu sene "kira için ev kredisi" miktarı 2 milyon adedin altına düşmüş durumda. Piyasada regülasyonlar artıyor, faizler zaten yüksek seviyede haliyle hem gayrimenkul piyasalarında hem ekonominin genelinde ciddi bir durgunluk durumu hâkim. İngiltere Merkez Bankası (BoE) faizleri % 5,25 seviyesinde. Enflasyonun ise hedef seviye olan %2 seviyesinde olduğunu iddia ediyorlar (yalan). Gerçekten enflasyon %2 olsaydı çoktan faiz indirimine gitmiş olurlardı ama gidemiyorlar. BoE'nin patronunun FED'den önce yeşil ışık alması gerekiyor, malum bu bankaların sahipleri ortak, politikaları ortak, çapraz pariteleri yönetiliyor. Trump ise FED başkanını tehdit ediyor, "seçim öncesi faizleri indiremezsin, ben gelince gerekeni yapacağım" şeklinde. (Haklı çünkü bu durum Demokrat Parti'ye puan kazandırır ve politik bir tavır olarak algılanması da normaldir). Yani ABD'de ekonomi düzelecek de sonra İngiltere'de düzelecek. Ölme eşeğim ölme!
Adidas'a boykot kampanyası
Britanya siyasetinin parlak isimlerinden WPB (Workers Party of Britain) lideri George Galloway, son youtube programında Adidas firmasına boykot kampanyası başlattığını duyurdu. Kampanyasın sebebi Adidas'ın güzel ve başarılı Filistinli model Bella Hadid'i ayakkabı reklam programından çıkartması oldu.
Adidas 1972 Münih olimpiyatları için bir nostalji modeli çıkartmıştı ve tanıtımında Hadid'i kullanmıştı. Yahudi örgütleri bunun üzerine Adidas’ı topa tuttular çünkü 1972 Olimpiyatlarında İsrail'in bazı sporcuları öldürülmüşlerdi ve Filistinli manken kullanımı kabul edilemez bir provokasyon veya kasıt idi. Adidas bunun üzerine özür dileyerek reklamları kaldırdı ve Hadid ile anlaşmayı bitirdi. Hadid'in Filistin yanlısı tavrını da dikkate aldığımızda bu sefer Müslüman ve sosyalist kesimler Adidas'ın "özür dileyerek reklamı durdurma” tavrını yanlış buldular ve boykot kampanyası başlattılar. Tabii eski defterler açılınca ardı arkası kesilmiyor. Bu sefer Adidas'ın kurucusu olan şahsın Nazi ilintili ve hatta destekçisi olması konusunda paylaşımlar yapıldı.
Günün sonunda Adidas bir PR felaketi yaşamış ve özür dileyerek iyice durumu batırmış oldu. Galloway, 5 tane çocuğu olduğunu 4 tanesinin sporcu olduğunu ve Adidas'a senede yüzlerce sterlin harcama yaptığından ve bundan sonra Adidas almayacağından ve boykot kampanyası başlattığından bahsetti. Galloway konu ilintili bir de resim paylaştı.
Olimpiyat modası başladı
Paris olimpiyatları bu sene küresel çatışmalardan dolayı pek ilgi çekmiyor. Olimpiyatlar bu hafta sonu itibariyle başladı. İngiltere’de olimpiyat ekipleri ve formalar konusunda ara sıra haberler çıkıyor.
İngiltere sporcuların giyeceği formaların tasarımı için ismi lazım olmayan bir spor markası ile anlaşma yapmış. Genelde forma tasarımları basında fazla işlevsel bulundu ve estetik ve yaratıcılık yönünün eksikliği konusunda eleştirilere uğradılar. Türk olimpiyat ekibinin formalarını Vakko firmamız tasarladı. Şahsen kadın kıyafetlerini beğendim, erkek kıyafetleri ise olmamış. O kılık ile Türk erkeği sokağa çıkamaz, fakat vurgulamak istediğim konu başka. Misal İngiliz vatandaşı, olimpiyata özel tasarlanmış ülke formalarını, çantasını veya atkısını makul bir fiyata ilgili web sitesinden sipariş edebiliyor. Biz ise zaten pahalı bir markayı seçmişiz, onlar da satışa sadece bir iki model koymuşlar ve fiyatlar saçma seviyelerde. Vakko'da hata yok sonuçta Vakko, markasını pahalı segmentte konumlandırmaya çalışıyor. Hata bu işin kamu tarafından kötü yönetiminde. Sonuçta Olimpiyatlar bir sosyal olay, vatandaşa da hatıra olarak makul fiyat ile milli takımının Olimpiyat temalı tekstil ürünlerini satabilmek gerekli. Tribünlerde TÜSİAD patronları mı alkış tutacak? Türkiye gibi tekstil konusunda zaten Avrupa'nın ana tedarikçisi olan bir ülkenin bu tür fırsatları kaçırması yazık oluyor.
Diğer konu ise sporcu sayılarında. İlgili wiki sayfaları aşağıda. 67 milyon nüfuslu Britanya olimpiyatlara 327 sporcu yolluyor, 85 milyon nüfuslu (ve daha genç nüfus) Türkiye ise sadece 102 sporcu. Geçen olimpiyatlardan bile daha az sporcu yollamışız. Birçok branşta temsil edilmiyoruz, bazılarında ise çok az temsil ediliyoruz. Halter gibi Türkiye'nin geleneksel olarak güçlü olduğu alanda sadece bir sporcumuz var. Bisiklet, Badminton, kürek, masa tenisi keza sadece 1 er sporcu.(İngiltere sadece kürekte 44 sporcu yolluyor). Dalış, binicilik, golf, yelken, kaykay, kano, artistik yüzme gibi alanlarda sıfır sporcu. Türkiye gibi deniz ülkesinin bu kadar su sporunda sporcu çıkartamaması olacak iş değildir. Tüm bu spor branşlarındaki federasyon başkanlarının basın karşısına çıkıp dertlerini anlatmaları uygun olabilir. Federasyon başkanlığında rekabet futboldan ibaret olmamalı.
Otobüs kuyruğu değil
Fotoğrafta, halk tarafından seçilen çiçeği burnunda vekillerin kuyrukta olduğunu görmektesiniz. Bu otobüs kuyruğu değil elbette. Önde Kral'ın asası var. Onun önünde, elinize kutsal kitabınızı veriyorlar; Kral'a ve tahtın varislerine sırayla sadakat yemini ediyorsunuz.
Zorunlu. Özellikle bazı sosyalist vekiller zaten Monarşiye karşıtlar ve yemin etmek istemiyorlar. Bunlardan biri de Clive Lewis. Önüne konan yemin metni öncesinde şu ifadeyi söylüyor: "Bu yemini protesto altında yapmaktayım. Umuyorum ki sevgili yurttaşlarım bir gün demokratik olarak Cumhuriyet Rejimi altında yaşamayı seçeceklerdir." Bu ifade sonrası Lewis yemini ediyor ama kralın varislerine sadakat kısmını atlıyor. Daha sonra Parlamento ofisi yapılan yeminleri inceliyor ve Lewis'in yemininde eksiklik buluyor. Lewis'i çağırıyorlar ve tekrar tam olarak yemin etmezse milletvekili maaşını alamayacağını, parlamentoda oy atamayacağını, söz alamayacağını ve şikâyet olması halinde hukuki yaptırım ile karşılaşabileceğini belirtiyorlar. Vekillerin maaşı da az buz değil, yıllık 90 bin sterlin yani 4 milyon TL civarı. Sonuç olarak Lewis yemini tekrarlıyor. Benzer protestoları başka vekiller de yapıyorlar. Jeremy Corbyn kameralara yemin hakkında" saçmalık dolu" ifadesi ile yakalanıyor. İskoç vekil Seamus Logan'da benzer gönderme yapıyor ve "benim seçmenin sadakatimin nereye olduğunu iyi bilir" diyor.
Dayan Bodrum, İngiltere’de okullar kapanıyor
Basında Türkiye’nin tatil beldelerinde yüksek fiyatlardan dolayı esnafın iş yapamadığı konusunda haberler var. Turizm sektörümüz birkaç gün daha dişini sıksın, 25 Temmuz itibariyle İngiltere genelinde okulların çoğu kapanıyor.
Büyük kavimler göçü başlayacak. İspanya, Fransa, Yunanistan, Türkiye, Fas vs. Allah ne verdiyse uçak biletini bulan kaçacak ülkeden. Tabi bu sene İngiltere de ekonomik kriz de var, muhtemelen tatil seçimlerinde daha ucuz ülkelere kayış olacak ve bütçeler kısılacaktır. Hemen uçak bileti fiyatlarına bakalım. Antalya biletleri tek yön 300 sterlin civarında. İstanbul ve Bodrum biletleri 400 sterlin civarında. 4 kişilik bir aile gidiş dönüşü 2000 sterlin üzerinde muazzam yüksek paralara çıkıyor. Türkiye'ye uçmak neredeyse Avrupa'nın en pahalı destinasyonu halinde. Tabi önceden bilet alanlar veya biraz daha geç uçmayı göze alanlar daha uyguna uçacaktır. Türkiye uçuşlarında en pahalı fiyatların British Airlines'da olduğunu ve en ucuz fiyatların Ajet'te olduğunu da Skyscanner'dan görebiliyoruz. Filibe (Plovdiv) fiyatları da hayli makul görünüyor, Schengen vizesi olan gurbetçiye yine Bulgaristan yolları görünecek gibi... Aslında uyanık bir turizm yönetimimiz olsa Güney İngiltere'den memlekete gemi seferi koyar. Okullar kapanınca, yani bu aralar misal Southampton'dan her akşam gemi kaldırılır, 6-7 gün sonra ver elini Bodrum. (Veya Dover'den kalkar, Calais'ye uğrar, ilave yolcu alır ve devam eder). Bir seferde 3000 yolcuyu otel konforunda götürüyor bu gemiler. Gemi ile gelen, uçak ile döner vs. Okul açılma zamanına göre gemi geliş gidişini ayarlamak lazım. Gemi yolculuğunu da Türk turizmi hesabına eklersek turistin geceleme sayısını ve bıraktığı geliri de artırmış oluruz.
