TL’deki değer kaybı girdi maliyetlerini artırdı

Ekonomik büyümenin en önemli göstergelerinden biri olarak kabul edilen, İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Eylül 2023 dönemi sonuçları açıklandı. Temmuz ve ağustos aylarında eşik değer olan 50,0’nin altında kalan ve Ağustos 2023’te 49,0 ile yılın en düşük seviyesini gören manşet PMI, Eylül 2023’te 49,6’ya yükseldi. Eşik değer olan 50,0’nin altında kalan manşet PMI, imalat sektöründeki yavaşlamanın devam ettiğini gösterse de bir önceki aya göre düşük oranda bir yavaşlama kaydedildi.

FİYAT BASKISI TALEBİ SINIRLANDIRDI

Açıklamaya göre imalat sektöründe üst üste üçüncü ayda da zayıflama kaydedilirken üretiminin yavaşladığı firmalar bu durumu, zayıf piyasa koşullarına ve yeni siparişlerdeki azalmaya bağladı. Bazı firmalar talebin dirençli kaldığını iddia ederken eylül ayında hem toplam yeni siparişler hem de yeni ihracat siparişleri azalmaya devam etti. Buna göre anket katılımcılarından gelen değerlendirmelerin ortak noktası, fiyat baskılarının müşteri talebini sınırlandırması oldu.

MAYISTAN BU YANA EN DÜŞÜK ENFLASYON

Türk Lirasındaki değer kaybı nedenli girdi maliyetlerindeki düşüş, yılın üçüncü çeyreğinde de devam etmesine karşın enflasyon oranı mayıstan bu yana en zayıf seviyeyi buldu. Buna bağlı olarak nihai ürün fiyatları enflasyonu da bir önceki anket dönemine kıyasla belirgin bir şekilde azaldı. Raporda, girdi maliyetleri enflasyonu sektörler genelinde yavaşlarken en düşük oranlı artış; ana metallerde, en yüksek enflasyon ise metalik olmayan mineral ürünlerde kaydedildi. Talepteki iyileşmelerin firmalara bir miktar fiyatlama gücü sağladığı gıda ürünleri, satış fiyatlarındaki en hızlı artışın yaşandığı sektör oldu. Diğer taraftan, yeni sipariş temininde yaşanan zorluklar nedeniyle tekstil imalatçıları nihai ürün fiyatlarını Eylül’de sınırlı ölçüde artırabildi.

Ankete göre imalatçılar 2023’ün genelinde olduğu gibi Eylül ayında da girdi satın alımlarında teslimat gecikmeleriyle karşı karşıya kaldı. Anket katılımcılarına göre, tedarikçilerin performansındaki bozulma, yüksek nakliye maliyetleri ve mal ithalatındaki zorluklardan kaynaklandı.

TÜM SEKTÖRLERDE ÜRETİM DARALDI

İSO’nun yayımladığı Türkiye Sektörel PMI raporunda yılın üçüncü çeyreğinde üretimin hemen hemen tüm sektörlerde daraldığı ifade edildi. Anket kapsamında eylül ayında yalnızca gıda sektöründe üretim artışı görülürken en sert yavaşlama, geçen yılın Kasım ayından bu yana en yüksek oranlı düşüşün kaydedildiği tekstil sektöründe yaşandı.

KOVİD SONRASI EN DÜŞÜK İSTİHDAM ARTIŞI

Rapora göre istihdamda çok sınırlı bir artış oldu ve mevcut artış eğilimi beşinci aya ulaştı. Bazı firmalar ek personel ihtiyacı olduğunu belirtirken, diğerleri yeni siparişlerdeki yavaşlamaya bağlı olarak istihdam düzeylerini azalttı. Firmalar, yeni siparişlerdeki zayıflık nedeniyle satın alma faaliyetlerini ve girdi stoklarını azaltmaya devam etti, ancak söz konusu düşüşler Ağustos ayına göre daha ılımlı düzeyde kaydedildi. 10 sektör içerisinde yalnızca gıda, ağaç ve kağıt ürünleri ile kara ve deniz taşıtları sektörleri istihdamını artırırken diğer sektörlerdeki düşüş nedeniyle KOVID-19 salgınının 2020 başlarındaki ilk dalgasından bu yana en düşüş istihdam artışı yaşandı.