‘Gıda fiyatı sorununu iki yıllık planla çözeriz’

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Yönetim Kurulu Üyesi ve Türkiye Gıda Sanayi Meclisi Üyesi Özer Matlı gıda ürünlerindeki fiyat artışlarının ancak tarımda iki yıllık acil planlamayla çözülebileceğini söyledi. Matlı, “KDV indirimi bir fayda yaratacak ama üretim konusunda verimliliği artırıcı yatırımları yapmadığımız sürece kısa vadeli bir çözüm oluşturur bu. 10-15 gün sonra yeni zamlarla KDV indiriminin ortadan kalktığını görebilirsiniz.” dedi.

‘MALİYET ARTIŞI KDV’Yİ GÖTÜRÜR’

Mayıs 2013'ten bu yana Bursa Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini de icra eden Matlı'nın sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle oldu:

• Süt sektöründe ek bir indirim olur mu?

Sütte indirim KDV kadar olur. KDV indiriminin en fazla neye faydası var derseniz, kayıt dışı ekonominin kayıt içine girmesine faydası var. Dünyada arzla ilgili sorun var. Arzı çözmediğiniz bir yerde fiyat sorununu çözemezsiniz. Siz 350 dolara dışarıdan buğday alıyorsanız, bunun maliyetini içerde üretimi artırıp ortadan kaldıramıyorsanız, bu çözülmez. Kısa vadeli çözüm olur.

Dünyada elektrik fiyatları daha yüksek, bizde daha o düzeylere gelmedi. Yani KDV çözmez, kısa vadeli çözer. Tüketiciyi kısa süre rahatlatır. Üretimde verimliliği artıramazsanız, oradaki maliyet artışı KDV’yi götürür. Süt üreticisi zam istiyor şu anda, maliyeti kurtarmıyor. Et krizine gidiyoruz şu anda. Bugüne kadar artmamasının nedeni, üreticinin bakamadığı için anne inekleri kesime vermesi. Belli bir süre yavru, yeni nesil olmayacak. Gübre firmalarına sorun, yüzde 60 civarında kayıp var diyorlar kullanımda. Yazın daha büyük sıkıntı olacak. Dünyada da artıyor emtia fiyatları. 10-15 gün sonra yeni zamlarla KDV indiriminin ortadan kalktığını görebilirsiniz.

‘TARIMA KAYNAK AKTARILSIN’

• Maliyet artışının çözümü için atılacak adımlar konusunda sizin bir öneriniz var mı? Özellikle gıda ürünlerinin erişilebilir olması için ne yapılmalı?

Gıdadaki sorunu çözmek, iki yıllık bir planla olur. Tabii bugün sorun vatandaş açısından çok acil, en kısa, en ucuz yöntem KDV’yi indirmek. Ben olsam, alırdım o KDV kaynağını, Tarım Bakanlığı’na ilave bütçe verirdim. Tarıma Anayasa’da yazan destek verilmiyor şuanda. Tarıma kaynak aktarmazsanız, üretim planlaması yapmazsanız, bununla ilgili miras hukukunu değiştirmezseniz, sorunu çözemezsiniz. Süt fiyatları daha da artacak, söylüyorum ben size. Çünkü maliyetleri artıyor yetiştiricinin. Ölçek ekonomisi yok.

‘ÜRETMEDİĞİNİZ SÜRECE SORUN ÇÖZÜLMEZ’

• Büyük çiftlikler mi kurulmalı?

Aile çiftçiliğinin de olması lazımdı, köyleri boşalttık, kaçırdık o treni, O zaman büyük çiftlikler kuracaksınız. Ama bugün insanları tekrar köye döndürebiliyorsanız yüz baş sağmal ortalamalı, Hollanda modeli çiftlikler kurmanız lazım Türkiye’de. KDV ile çözülmez. Bu sene gübre fiyatı üç katı, dört katı arttı. İnsanlar tarlasına gübre atmıyorsa üretimi düşecek zaten. Şu anda ekmek kaç para? 3.5? Ekmeğin reel fiyatı beş lira, buraya gelecek. Çünkü devletin elinde sonsuz kaynak yok. Bu maliyetlerle buğdayda 4 bin- 4 bin 500 fiyat verilmesi lazım. Geçen sene 2 bin 100 liraydı. Düşünün, yüzde 100 fark vermek zorundasınız. O zaman ekmek 5 lira. KDV çözmez, yüzde 70 değişim var. Bu da neden böyle oldu, içerideki tarım arazilerini planlı üretime çeviremedik. Ceviz, fındık ağacı dikiliyor. Ama buğdaya ihtiyaç var. İthalat kalemlerine bakın, en fazla aldığı yem, bizim sektör, sonra soya, buğday. 2 milyar küsur dolar ödemişiz. Demek ki üretmiyoruz. Üretmediğiniz sürece sorun çözülmez.

ELEKTRİK, KÖPRÜ VE MAAŞLAR ZAMLANDI

Gıdada küçük işletmeler olduğu için; köy kooperatifleri var, bireysel işletmeler var, pazar yerleri var. Burada bir tekelleşmenin olması çok zor. Kargo şirketinde olur çünkü THY taşıyor, başka kargo yok, tekel. Sektörün kâr marjı zaten 3-4 düzeyinde. Devletin orta vadeli planlama yapması lazım. Hakem devlet olmalı. Gıda enflasyonunu çözmeniz için birkaç yıl lazım. Sektör olarak iyi buluyorum yüzde 7 KDV indirimini çünkü kayıt dışını kayıt içine alacak. Pazarlarda satılan meyve sebze ile markette satılan arasındaki fark azalacak, ölçülebilir hale gelecek. Elektririğe, köprü geçişlerine zam yapıyorsunuz, maaşlara yüzde 50’nin üzerinde zam yapıyoruz, KDV indirimine ek yüzde indirim daha bekliyorsunuz.

‘KOOPERATİFLEŞME TEŞVİK EDİLMELİ’

• Gıda sektörünün maliyet enflasyonu ne kadar?

Buğdayda yüzde 100. Arpa bin 750 liraydı bugün 3 bin 600 lira. TMO şu anda görev zararı yapıyor, 5 milyar lira para harcadı. Ama tutamaz. Tarımda enflasyonu düşürmek için çok güçlü üretim yapmanız lazım.

• Devletin devreye girip üretim yapması konusunda düşünceniz nedir?

Devletin kooperatifleşmeyi teşvik etmesi lazım. Hakem olması lazım oyuncu değil. Ekonomik gücü olmayınca fiyatları kontrol edemiyor. Serbest ticaretin bir tabiri var: su akar yolunu bulur. Hakem devlet olsun, yolumuzu buluruz biz. Planlama yapmamız lazım. Girdi maliyetlerini düşürmediğimiz sürece, tarım alanlarının planlamasını yapmadığımız, gübre desteği vermediğimiz, suyu götüremediğimiz sürece çözemezsiniz. İneğin sütünü iki katına çıkaracak modeli üreteceksiniz. Dışarıya bağımlısınız. İnek de dışarıdan, yem ham maddesi ithal. Fiyatı nasıl düşüreceksiniz? Planlamayı yapın, bir sene dişinizi sıkın, çözülür. İhracatçı mı olmak istiyoruz, fason üretici mi, karar vermemiz lazım. Ülke olarak bir politikamız, hedeflerimiz olması lazım.