Toplulaştırma maliyeti düşürür

2023 fındık hasadı yaklaşık 20 gün önce başladı ve pazara da inmeye başladı. Fındığın ve fındık üreticisinin son durumunu, Giresun’un Tirebolu İlçesi Ziraat Odası Başkanı Erim Yaman ile konuştuk.

• Sayın Yaman, fındıkta son durum nedir?

Baştan şunu söyleyeyim, Bakanlığın ve Ziraat odaları Birliğinin temmuz ayında açıkladığı 720 bin tonluk rekolte şu an gerçeği yansıtmıyor. Çünkü bundan yirmi gün öncesine kadar fındık vardı fakat bu 20 gün içerisinde daldaki fındık kayboldu. Dolayısıyla açıklanan rekoltenin çok altındayız.

• O zaman rekolte tahmininiz ve bu kaybın nedeni nedir?

Yaptığımız saha çalışmaları ve üreticilerden aldığımız verilere göre tahminimiz 500 bin ton civarında. 550 bin ton olursa ne âlâ? Örneğin kendi bahçemde, temmuz ayına göre de yüzde 30 kaybolmuş durumda. Belki diğer ilçelere nazaran en güzel ilaçlama, en güzel zirai mücadele bu ilçede vardır ama şunu gördük ki ilaçlama hakikaten yetersiz oluyor. Bunun köklü bir çözümü olması gerekiyor. Köklü çözüm için de bakanlığın devreye girmesi gerekiyor. İlçe tarım müdürlüklerinin, ziraat odalarının devreye girmesi ve vatandaşların bilinçlendirilmesi gerekiyor. Şimdi bir vatandaşımız ilaç bayisine gittiği zaman hangi ilacı alacağını şaşırıyor. Evet, bakanlık tarafından lisansı verilmiş ama o alana uygun mu değil mi? Ne zaman ilaçlama yapılması gerekiyor, ne zaman gübre atmak gerekiyor, hangi gübreyi ya da hangi ilacı kullanması gerekiyor. Bunların iyi tespit edilmesi ve ona göre ilaçlama ve gübreleme yapılması gerekiyor. Gübre ve ilaçlama konusunda bakanlık ve ziraat odaları işin içinde olması gerekiyor. Ayrıca hava şartları da etkiliyor. Bu konuda bakanlığın bir ARGE çalışması var. Bundan on gün önce Bakan Bey Giresun'a geldi. Orada da ‘önerilerinizi bize yazılı olarak bildirin’ dediler. Biz alandaki tüm bu önerilerimizi bir rapor haline getirip Bakan Bey'e ulaştıracağız. ARGE çalışmaları ile bu hastalığın bir an önce önüne geçilmesi lazım.

• TMO’da Giresun kalite fındık 84, levant kalite 82,5 lira. Piyasada ise 80-82 lira civarında. Bu fiyatlar üreticiyi memnun ediyor mu?

Kurtarmıyor. Çünkü girdi maliyetleri yüksek. Maliyetlerin yüksek olmasında üreticinin payı var aslında. Üreticide bir tembellik var. Üretici kendi yapabileceği işi bile parayla yaptırıyor. Hatta ve hatta harmandaki fındığın çuvallamasını bile parayla yaptırıyor. Buralarda üretici kendini sorgulaması lazım. Yaptığın iki ya da üç ton fındık ama kurtarmıyor diyorsun. Çünkü her işi parayla yaptırıp sen hiçbir iş yapmaz isen zarar edersin. Maliyetlerin yüksek olmasında miras yolu ile parçalanmış arazilerin olması da büyük bir etken. Üreticinin arazisi bir yerde olsa -yani bitişik olsa- maliyetler düşecek. Bir önemli neden de miras yolu ile üreticinin arazisinin azalması. Örneğin 20 yıl önce 10 ton fındık yapan bir üreticinin çocukları en fazla üçer ton fındık yapabiliyor. Üç ton fındık da bir aileyi geçindiremeyince, üretici olmaktan çıkıp başka iş imkânı peşinde koşuyor. Dolayısıyla o fındık arazisine bakılmayınca rekolte ve kalite de düşüyor.

• Bu sorun nasıl çözülecek?

Elimizde bir toplulaştırma kanunu var. Bu kanunun bir an önce ve hızlı bir şekilde uygulanması gerekiyor. Şimdi yılda bir ton, 2-3 ton fındık yapan üreticinin arazisine bakmaması çok normal. Çünkü geçinemiyor. Dolayısıyla başka iş imkânı bulduğu için o iş ile ilgileniyor. Fındığa ise ne gelirse kar diye bakıyor. Burada bile yaşamıyor. Fındık ayında geliyor; hem tatilini yapmaya çalışıyor hem de fındığını topluyor. Böyle üretim olmaz. Bir an önce arazilerin toplulaştırılması lazım. Yoksa fındıktaki liderliğimiz geriler. Çözüm de bilinçli tarım ve verimliliği artırmanın yollarını aramak. Bu konuda da üretici, devlet ve odalar el birliği yapmalı.