Toroslar’da dünya için hasat başladı: ‘Kirazımızı ucuza alıyorlar’
Türkiye, üretiminde dünya lideri olduğu kirazı 76 ülkeye ihraç ediyor. Hadim de 30 bin ton üretimle önemli ilçelerimizden biri. Bu yıl hasat sorunlarla başladı, üretici tüccarla karşı karşıya geldi. Ülke ekonomisine katkı yapan ilçede ne bir soğuk hava deposu ne de paketleme tesisi var.
GAZETE HABERLERİ
Editor
Konya’nın Hadim ilçesi, Konya ile Alanya arasında, Toros Dağlarının platosunda kurulu küçük bir yayla ilçesi. 1500-2000 rakımdaki kiraz bahçelerinde her yıl 30-40 bin ton kiraz üretiliyor, hem de dünyanın en kaliteli kirazları. İlçe 3 bin 500 nüfuslu ama 15 bin kişiye istihdam sağlıyor. Dünyanın en geç kiraz hasadının yapıldığı yerde üretici şu anda kiraz toplama telaşında. Toplanan kirazlar, başta Rusya olmak üzere, Japonya, Çin, Güney Kore, Ortadoğu ülkeleri ve Avrupa’ya yolculuk yapacak.
Verim bu yıl çok iyi kalite de... Ama fiyatlar maliyetin altında kaldı. Üretici ihraç için ürettiği lezzetin pazarlamasında yaşadığı sıkıntılar nedeniyle endişeli. Tüccarla karşı karşıya gelen üreticiler, kiraz üretiminin devlet tarafından planlanmasını istedi.
‘MALİYETİ 40 LİRA TÜCCAR 30’DAN ALIYOR’
Tarım İl Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmayla kirazın maliyeti 40 lira olarak belirlendi. Ama ihracatçı için üreticiden alım yapan tüccar, maliyetin altında alım yapıyor. Topladığı kirazı bekletemeyeceğini belirten üreticiler ise mecburen değerli olan bu ürünlerini tüccara teslim ediyor.
Hadim Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Mustafa Orhan, Türkiye’de 650 bin ton üretilen kirazın yüzde 15’inin Hadim ve çevre ilçelerde yetiştirildiğini belirtti.
Aydınlık’a konuşan Orhan, şöyle konuştu: “Burada bir alım merkezi var, ihracatçı adına alım yapanlar bir araya geliyor, üreticiden kirazı alıyor, fiyatı da kendileri belirliyor. Bu kirazın maliyeti 40 lira. Tarım İl Müdürlüğü çalışmayı yaptı, fiyatı belirledi. Ama 40 liranın altında alıyorlar kirazı. Üretici malını koruyamıyor. Üretici toplayıp, alım merkezine gittiğinde kirazı artık vermek zorunda çünkü soğuk hava depoları olmadığı için mal heder oluyor.”
Dünyada son hasat yerinin hadim ve çevresi olduğunu belirten Orhan, kirazın çok nazik ve bakımı zor olan bir meyve olduğunu anlattı. Orhan, “Üretiyoruz ama bu kirazı değerlendirecek alt yapı yatırımlarımız yok. Hükümetin ilgisizliğinden dolayı üretici yalnız kaldı, yok pahasına kirazını veriyor. Hadim halkı çalışkandır. Dünyanın en güzel kirazını yetiştiriyor. İhracatçı soğuk hava tırlarıyla kirazı Hadim’den alıyor, Alaşehir ve Isparta’daki tesislere götürüyor. İşlendikten başta Rusya olmak üzere birçok ülkeye ihraç ediliyor.”
‘KONYA’YI BİZ SULUYORUZ AMA HADİM’E SU GELMİYOR’
Hadim’in çevresindeki dağların kiraz ağaçlarıyla kaplı olduğunu anlatan Orhan, ağaçların sulanamadığı bilgisini de verdi, şöyle konuştu: “Konya Ovası’na giden su Hadim’den geçer ama Hadim o suyu kullanamaz. Konya Ovası’nın ihtiyacını biz karşılıyoruz. Burada 3 baraj var, Konya Ovası’na su veren. Bu sene bahçelerimiz sulanamadı. Gölet projesi var, 20 senedir tamamlanamadı. 50 milyonluk yatırımı ellerine yüzlerine bulaştırdılar. Hem milli gelirde hem de üretimde kayıp oldu.”
‘GENÇLERİMİZ BURADA ÇALIŞSIN’
Kooperatif Başkanı Mustafa Orhan, son olarak şu çağrıyı yaptı: “Kiraz ihracatta stratejik ürünlerden biri. En fazla kiraz üreten ülkeyiz, tonaj olarak. İhracatta ikinci sıradayız. Ama yurtdışına uygun fiyatlarla gidiyor. Biz iyi fiyata satamıyoruz kirazı. Ürünün değerlendirilmesinde devletin katkı yapması gerekir. 30 bin ton kiraz üretilen bu bölgede bir çivi çakılmadı. Soğuk hava depomuz yok, paketleme tesisimiz yok. Kiraz tırlara yüklenmeden depolarda saklanmalı. Bu kimin kaybı, memleketin.
Çiftçi desteklerden mahrum bırakılıyor. Maliyeti 40 lira olarak açıklanan bu kirazın en aşağı 60 liradan satılması gerekir ki çiftçi kazansın, geçimini sağlasın. Bu bölge insanının çocukları kiraz toplayarak eğitimini tamamlıyor. 3500 nüfuslu Hadim’de 15 bin kişiyi istihdam ediyoruz. Tesislerimiz olsun, gençlerimiz burada çalışsın istiyoruz.”
EN BÜYÜK SORUN PAZARLAMA
Kendisi de kiraz üreticisi olan Vatan Partisi Örgütlenme Bürosu Üyesi Ünal Erdoğan, Hadim kirazında en büyük sorunun pazarlama sorunu olduğunu belirtti, üretim ekonomisi çağrısı yaptı.
Girdi maliyetlerinin kat be kat arttığı bir dönemde kiraz fiyatlarının üçte iki oranında düştüğünü ifade eden Erdoğan, “Kiraz üretici büyük mağduriyet yaşıyor.” dedi.
Hadim’de üretilen kirazın yüzde 90’ının ihraç edildiğini ifade eden Erdoğan, şöyle konuştu: “Her yıl kirazı 3 dolar karşılığında satardık. 60 liraya satılması gereken kiraz, bu yıl 25-30 liraya kadar düştü. Talepte bir daralma yok. Dünya kiraz tüketimi 2.5 milyon ton, Türkiye’nin toplam ihraç üretimi 200 ile 400 bin ton arasında. Geçen yıl 200 bin ton gönderdik. Bu sene her yerde kiraz var ama talep de var. Üretici tüccarla karşı karşıya geliyor. Tüccarın iki dudağı arasında üretici. Topladığınızda ya vereceksiniz ya da dalında bırakacaksınız. Tüccar kâr amacı güdüyor tamam ama asıl sorumlu tarım politikası olmayan hükümet. Hükümet üreticiyi koruyamıyor, planlama yapamıyor. Satışta ve üretimde planlama yapılmalı. Tarımı da üreticiyi de bırakmışlar. Saldım çayıra mevlam kayıra!”
KİRAZ İHRACATI 205 MİLYON DOLARA ULAŞTI
Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, Türkiye’nin üretimde dünya lideri olduğu kirazın ihracatında 205 milyon dolara ulaştığını bildirdi.
Uçak, yaptığı açıklamada, birlik verilerine göre, Türkiye’nin 2023 yılının 4 Ağustos tarihine kadar 75 bin ton karşılığında 205 milyon dolarlık kiraz ihraç ettiğini kaydetti.
Verimli ve bereketli bir kiraz sezonu geçirdiklerini vurgulayan Uçak, “Geçen yıl 57 bin ton kiraz ihracatı gerçekleştirmiştik, bu sene 75 bin tona ulaştık. 2023 yılında Türk kirazı miktar bazında yüzde 32, değer bazında yüzde 54 ihracat artışı gösterdi. 54 farklı ihraç pazarına ulaştık, 34 ülke ve bölgeye ihracatımızı artırmayı başardık.” diye konuştu.
Uçak, kiraz üretiminde Türkiye’nin dünyada birinci sırada yer aldığına işaret ederek, “Almanya, Rusya gibi geleneksel pazarlarımız yanında Hong Kong, Singapur, Hindistan gibi ülkelerde de Türk kirazımız çok beğeniliyor.” dedi.
