TRT payının kaldırılması, gözleri Avrupa’ya çevirdi Vergisi var, cihazı yok

TRT katkı payının Türkiye’de kaldırılması, gözleri Avrupa’ya çevirdi. TRT katkı payı, Türkiye Radyo Televizyon Kurumunun giderlerinin karşılanabilmesi için 1984’ten bu yana vatandaşlardan alınan kesintiyi ifade ediyor. Bu pay, elektrik faturalarından başka hiçbir faturada bulunmuyor. Ancak TRT bandrolü görülen her elektrikli cihazdan, basılı yayın ürününden ve konser vb. biletinden TRT katkı payı alınıyor. Aylık elektrik tüketim bedelinin yüzde ikisi, Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumuna ödeniyor. 2020’de 1,2 milyar TL’yi bulan enerji payı, TRT’nin geliri içinde önemli bir payı oluşturuyor. Geçtiğimiz günlerde Türkiye’de elektrik faturalarındaki TRT payı ile enerji fonu kesintilerinin kaldırılacağı açıklandı. Karar, Türkiye’de olumlu tepkiler aldı. TRT payı usulü, Yunanistan ve İtalya’da da uygulanan bir yöntem. Ancak her iki ülke de Türkiye’nin aksine, yıllık sabit bir ücret alıyor. Kamu yayıncıları vergilendirme sistemleri, ülkeden ülkeye değişiyor. Fransa, Almanya, İsviçre ve Avusturya’da vergi, kamu yayıncıları için en önemli gelir kaynakları arasında. Fransa’da vergi oranı, vergi beyanında verilen bilgilere göre hesaplanıyor.

‘CİHAZIN OLSA DA OLMASA DA VERGİ ÖDEYECEKSİN’ UYGULAMASI

Almanya, İsviçre ve Avusturya’da kamu yayıncıları adına merkezi kuruluşlar vergi kesiyor. Avusturya’da vergilendirmeden sorumlu olan Vergi Bilgi Servisi, her yıl yaklaşık 922 milyon avro gelir elde ediyor. Kişi başına alınan bedel, eyalete göre 21-27 avro arasında değişiyor. İsviçre’de 2018’de dernek olarak yapılanan İsviçre Radyo ve Televizyon Topluluğuna (SRG) ödenen verginin kaldırılmasına yönelik yapılan referandumda, seçmenlerin yüzde 71,6’sı kaldırılmaması için oy kullandı. O sene 451 frank olarak ücretlendirilen vergi, 2021 başında 335 franka düştü. Buna rağmen İsviçre, Avrupa ortalamasında en yüksek vergi miktarına sahip. Almanya ile İsviçre’deki vergilendirme sistemlerinin ortak özelliği, evde radyo veya televizyonu olmasa da herkesten vergi alınması. Geçen yaz Almanya’da uygulanan vergi ücreti 86 sent artırılarak 18,36 avroya yükseltildi. Ücretlendirme, özel konutlarda hane başına yapılıyor. Özel şirketler de yayın vergilerinden muaf tutulmuyor. Alman Federal Anayasa Mahkemesi, 2018 yılında otomobil kiralama şirketi Sixt’in bir başvurusuna itiraz etmişti. Her yıl şirket merkezinin yanı sıra şubeleri için de ayrı ayrı vergi ödeme yükümlülüğü olan Sixt’in radyoya sahip her kiralık aracı da ayrıca vergilendiriliyor. Bu nedenle şirketin altı ayda ödemesi gereken vergi miktarı yaklaşık 1,5 milyon avroya ulaşıyor.

İTİRAZI KABUL EDİLDİ, YİNE DE HAPSE GİRDİ

Almanya’nın Vergi Alım Merkezine (Gebühreneinzungszentrale-GEZ) ödenen ödentideki en kapsamlı değişiklik, 1 Ocak 2013 tarihinde yürürlüğe girdi. Dönemin Hristiyan Birlik Partileri ile Hür Demokrat Parti’den oluşan koalisyon hükümeti, GEZ’i kaldırdı. Yerine “Radyo Vergisi” ile daha önce evdeki cihaz sayısına göre uygulanan vergilendirme sistemini hane başına ödenen vergi haline çevirdi. Sosyal yardım alanlar ile bazı öğrencilere muafiyet tanıma imkânı olsa da kaydedilen artış dikkat çekici. Welt gazetesine göre, 1995’ten bu yana ödenen vergi miktarı yüzde 70,2 ile yüzde 35,8 oranında artan enflasyonun çok daha üstünde bir oranla yükseldi.

Yapılan sistem değişikliği ile daha önce vergiden muaf tutulan kişiler de sisteme dâhil edildi. Bu kişilerden biri, Kuzey Ren-Vestfalya kentinde yaşayan 54 yaşındaki Georg Thiel oldu. 2010’da evindeki son radyo cihazının bozulmasının ardından kayıtlı tüm cihazlarını GEZ’e sildiren Thiel, 2013’te yapılan değişikliğin ardından cihazı olmadığı için ödemeyi reddetti. Eyaletin kamu yayıncısı WDR’nin çok sayıdaki uyarı ve teklifini yanıtsız bırakan Thiel’in borcu birikince, 25 Şubat’ta polis tarafından tutuklanarak 181 günlüğüne cezaevine gönderildi.

KALDIRILMASI EYALETLERİN GÖREVİ

Televizyon ve radyo vergileri, “tarafsız ve kaliteli yayın” ile temellendiriliyor. Verginin dayandığı yasalar, kamu yayıncılarının reklamlara bağımlı olmaksızın vatandaşa karşı sorumluluk yükümlülüğünü öngörüyor. Ancak içerik ve vurgular değerlendirildiğinde, bu hedef sürekli tartışma konusu oluyor. Özel televizyon ve radyo kanalları ile internet içerik üreticilerinin yaygın olduğu bir pratikte yayın vergilerinin varlığı sorgulanıyor. Avrupa’da, kamu yayıncılarına ödenen verginin kaldırılmasına yönelik örnekler de bulunuyor. Hollanda’da kamu yayıncılarının masrafları Medya Bakanlığı bütçesinden karşılanıyor. Danimarka’da 2022 yılından itibaren yayın vergilerinin kaldırılması, 2018’de kararlaştırdı. 2018’den bu yana her yıl düşürülen vergilerin kaldırılmasıyla, 1 Ocak 2022’den itibaren kamu yayıncısı DR’nin masraflarının genel vergilerce karşılanması öngörülüyor.

TELEVİZYON İZLEMENİN MASRAFI NE KADAR?

Yurt dışında yaşayan Türkler için Türkçe televizyon izlemek, bulundukları ülkelerde vatan hasretinin giderilmesi için önemli bir araç. Ancak Türksat uydusundaki kanalları izleyebilmek için ciddi bir harcama yapmak gerekiyor. Masraflar sadece televizyon almakla bitmiyor. Uygun büyüklükteki bir çanak antenin montajı da harcamalara yol açıyor. Almanya’da yaşayan bir aile için ortalama televizyon izleme masrafı şöyle:

Televizyon: 500 avro

Uydu alıcısı: 40 avro

Tek kullanıcı için uydu sistemi: 100 avro

Çoklu ayrıştırma sistemi: 1100 avro

Montaj: 200 avro

Yayın vergisi (yıllık): 220,32 avro

Toplam: 2160,32 avro