Trump Batı'yı endişelendiriyor: Rusları size istediklerini yapmaları için teşvik ederdim

Eski ABD Başkanı Donald Trump, cumartesi günü Güney Carolina'daki Coastal Üniversitesinde düzenlenen miting sırasında "Büyük bir ülkenin başkanı ayağa kalktı ve 'Peki efendim, eğer (NATO'YA) ödeme yapmazsak ve Rusya'nın saldırısına uğrarsak, bizi koruyacak mısınız?' diye sordu, ben de 'Ödediniz mi? Hayır, ödemediniz.' dedim. O da 'Evet, diyelim ki öyle oldu' dedi. Ona şu şekilde cevap verdim: 'Hayır, sizi korumazdım. Hatta onları (Rusları) istedikleri her haltı etmeleri için teşvik ederdim."

Eski Başkan, konuşmasında ayrıca Ukrayna'daki savaş konusunda gerilimi azaltma çağrısında bulundu ve şimdiye kadar harcanan milyarlarca dolardan şikayet etti. Aralık ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Moskova'nın herhangi bir NATO ülkesine saldırmakta "jeopolitik, ekonomik ya da askeri olarak hiçbir çıkarı olmadığını" söyledi.

TAM DA UKRAYNA'YA YARDIM TARTIŞILIRKEN

Trump'ın açıklamaları, Cumhuriyetçilerin Moskova ile savaşan Kiev'e ek dış yardım sağlayıp sağlamamayı tartıştığı bir döneme denk geldi. Senato, bugünlerde Ukrayna'ya 60 milyar dolar verilmesini öngören bir yasa tasarısını görüşüyor. Ancak Senato ve Temsilciler Meclisindeki Cumhuriyetçiler, ABD başkanlık seçimlerindeki muhtemel adayları Trump'a paralel olarak bu konudaki kuşkularını gerek kamuoyunda gerekse oturumlarda dile getiriyor. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Şubat 2022'den bu yana ABD'nin Ukrayna'ya yaptığı yardımın 75 milyar dolar civarında olduğunu, diğer NATO üyeleri ve ortak devletlerin toplamının ise 100 milyar dolar civarında olduğunu söyledi.

'5. MADDEYİ UYGULAMAYABİLİRİM'

ABD'nin NATO ittifakındaki konumunu hatta varlığını uzun zamandır sert bir şekilde eleştiren ve Avrupa ülkelerini savunma harcamalarındaki payları konusunda sık sık yerden yere vuran Trump, ittifaka katılımın bir parçası olarak dolaylı finansman gerektiğini sık sık ifade ediyor.

Donald Trump, daha önce de NATO müttefiklerini bir Rus saldırısına karşı korumamakla tehdit ettiğini öne sürmüştü. Heritage Foundation'da 2022 yılında düzenlenen bir etkinlikte eski Başkan, yabancı liderlere, diğer ülkelerin kendi savunmaları için daha fazla harcama yapmamaları halinde NATO'nun 5. maddesindeki kolektif savunma maddesini uygulamayabileceğini söylediği bir toplantıyı anlattı. Bu anekdot, The Washington Post'a (WP) göre büyük ihtimalle NATO'nun 2018 zirvesinde yaşandı. 5. madde uyarınca bir NATO müttefiki saldırıya uğradığı takdirde diğer üye ülkeler bunu "tüm üyelere karşı yapılmış bir silahlı saldırı olarak kabul eder ve saldırıya uğrayan müttefike yardım etmek için gerekli gördüğü önlemleri alır." NATO'nun kurulduğu 1949 yılından bu yana bu madde sadece tek bir nedenle uygulandı: 12 Eylül 2001.

'NATO'YU YENİDEN TANIMLAMALIYIZ'

Gazeteye bakılırsa o tarihlerde (2018) NATO üyesi ülke liderleri, Trump'ın askeri destek vermeme konusunda çok da katı olmayacağını düşünüyordu. Ancak ABD basın kaynaklarına göre cumartesi günkü açıklamalar, önceki demeçlere göre bir tırmanış niteliğinde. Nitekim Trump'ın seçim kampanyası için faaliyet gösteren internet sitesinde, "NATO'nun amacını ve NATO'nun misyonunu temelden yeniden değerlendirmek üzere benim yönetimim altında başlattığımız süreci tamamlamalıyız." ifadeleri yer alıyor. The New York Times gazetesi 2019 yılında eski Başkan'ın “NATO'dan ayrılmayı” tartışmaya açtığını bildirmişti. Trump ayrıca sık sık “görevde olsaydım Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Ukrayna'da savaş çıkmazdı.” şeklinde konuştu.

Görevde olduğu süre boyunca Trump, NATO ülkelerinin daha fazla ödeme yapmasını sağladığını ve diğer ülkeleri "borçlu" üyeler olarak “ihbar etmesinin” bir sonucu olarak NATO'ya "yüz milyarlarca" dolar aktığını ileri sürdü.

'ATLANTİK İTTİFAKI, ABD'NİN ULUSAL ÇIKARLARI İÇİNDİR'

Beyaz Saray Sözcüsü Andrew Bates, Trump'ın cumartesi günkü konuşmasına cevaben yaptığı açıklamada, "En yakın müttefiklerimizin birtakım rejimler tarafından işgal edilmesini teşvik etmek dehşet verici ve akıl dışıdır. Amerikan ulusal güvenliğini, küresel istikrarı ve ekonomimizi tehlikeye atmaktadır" dedi. Bazı Atlantik ittifakı uzmanları Trump'ın NATO üyesi ülkelerin mali yükümlülüklerine ilişkin anlayışını yanlış olarak nitelendiriyor ve bir üye ülke olarak kolektif güvenliğe karşı çıkmasının yersiz olduğunu savunuyor. WP'ye konu hakkında açıklamalar yapan Avrupa Politika Analiz Merkezi Başkanı Alina Polyakova, "NATO, Trump'ın düşündüğü gibi para karşılığı kurulan bir oyun değildir. NATO, her şeyden önce ABD'nin ulusal güvenlik çıkarlarıyla ilgilidir.” şeklide konuştu. Polyakova'ya göre “NATO, ABD'nin yaptığı tüm yatırımlara değer.”

HER YERDE ÖNDE

Trump, NATO konusunu tekrar gündeme getirdiği miting, Güney Carolina'da yapıldığını ve eyalett 24 Şubat tarihinde önseçim yapılacağını hatırlatalım. Trump, ABD basınına göre şu anda Güney Carolina anketlerinde önde gidiyor ve Vali Henry McMaster da dahil olmak üzere birçok önemli yetkilinin desteğine sahip. Monmouth Üniversitesi'nin kısa süre önce yaptığı bir ankete göre Trump potansiyel Cumhuriyetçi önseçmenler arasında yüzde 58, rakibi eski Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Nikki Haley ise yüzde 32 oranında destek görüyor. Trump'ın birçok ankette mevcut Başkan Joe Biden'ın önüne gözükmesi Avrupalı müttefikler arasında endişe yaratıyor. Eski Kıta'nın siyasi liderleri Trump'ın ABD'nin ittifaka olan bağlılığını tehlikeye atabileceği yönündeki açıklamalarını tedirginlikle takip ediyor.