Tüketicinin Nabzı: Yüzde 25’in adı var!

Tüketici Birliği Federasyonu (TBF), konut kiralarında yaşanan sorunlara ilişkin kamuoyu araştırması yaptı. ‘Ba-rı-na-mı-yo-ruz!’ başlığıyla yayımlanan sonuçları değerlendiren TBF Tüketicinin Nabzı Çalışma Grubu Başkanı Merve Kazancı, “Kira artışına getirilen yasal sınır kâğıt üzerinde kaldı” dedi.

Araştırma sonuçlarına göre kiracıların yüzde 65’i, son bir yıl içinde kiralayan ile sorun yaşadı, bunların yüzde 40’ı ise yasal sınırların çok üzerinde, yüzde 75 – 100 oranında kira artışı talebiyle karşı karşıya kaldı. Kira artışı nedeniyle sorun yaşayan kiracıların yüzde 58’i, ev sahibinin talep ettiği kira artışını yapmak zorunda kaldı.

Kiracıların, neredeyse tamamı yüzde 25 artış sınırlamasını bildiği halde, yüzde 73.6’sı ev sahibinin baskı ve tacizi nedeniyle bu hakkını kullanamadı.

Ekonomi yönetimi geçici bir çözüm olarak, 11 Haziran 2022 – 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında yenilenecek kira sözleşmeleri için kira artış oranını yüzde 25 ile sınırlandırmıştı.

2022 Eylül ayından bu yana yüksek enflasyon nedeniyle hem konut fiyatlarının hem kiraların olağanüstü artışlar olduğunu anımsatan Kazancı, bu durumun bir yandan “ödenebilir kira bedeli” ile kiralık konut bulma sorununa yol açtığını, diğer yandan kiralayan-kiracı ilişkilerindeki gerilimi toplumsal barışı zedeleyecek düzeye çıkardığını vurguladı.

Merve Kazancı, “Ancak getirilen bu sınırlandırma, yaşanan sorunu gidermemiş; bir yandan kira ilişkisinden kaynaklanan hukuki uyuşmazlıklar mahkemelerde yığılmaya başlamış, diğer yandan kiralayan – kiracı ilişkilerinde yaşanan olumsuzluk daha da artmıştır.” dedi.

KİRACILAR ENDİŞELİ

Katılımcıların yüzde 51’i halen kirada oturuyor. Kira bedeli ödeyen tüketicilerin yüzde 67’si, ‘yeterli gelire ve depozito ödeme gücüne sahip olmadığını’ belirtti.

Araştırmaya katılanların yüzde 38’i, 4 yıl ve daha uzun süredir halen oturdukları konutta oturuyor. Kiracıların yüzde 26’sı ise 1 – 2 yıl önce taşınmışlar.

GELİRİN YARISI KİRAYA GİDİYOR

Katılımcıların yüzde 37’si, hane içi aylık gelirinin yüzde 25-50’sini kiraya ayırıyor. Kiracıların yüzde 72’si, son bir yılda gelirlerindeki artışa göre, kira bedellerindeki artışın daha yüksek olduğunu belirtiyor.

EKONOMİK KRİZ KİRACIYI VURDU

Kiracıların yüzde 59’u son bir yıl içinde ev aramak zorunda kaldılar. Araştırma raporunda “Bu yüksek oran, kiracı-kiraya veren arasındaki ilişkinin sorunlu olduğu ve 2020 yılında başlayan ekonomik krizin bu sorunun nedeni olduğuna işaret etmektedir. Nitekim ev arayanların yüzde 89’u kriterlerine uygun ev bulamadıklarını ve bunun nedeninin yüksek kira talebi olduğunu belirttiler.” denildi.

NOHUT ODA, BAKLA SOFAYA RAZIYIZ

Katılımcıların yüzde 34.2’si konutu dörtten fazla kişiyle paylaşıyor.

Konutların yüzde 51.7’sinin oda sayısı 3. Bu odalardan birinin salon, yemek gibi kullanıldığı düşünüldüğünde, oda başına 2 kişinin kullandığı ortaya çıkıyor. Bu durum yüzde 77.8 oranında yeterli bulunuyor. Konutlarından memnun olanları yüksek oranda olmasına karşın, aynı katılımcıların yüzde 42.5’i, olanakları ve seçim yapma şansları olsa başka bir konutu tercih ediyorlar.

KİRA ARTIŞ HIZI YAVAŞLADI

Emlak platformu Hepsiemlak verilerine göre Türkiye genelinde son dönemde konut fiyat artış hızı yavaşladı. Eylül ayında kiralık konut fiyatlarında ilçelerin büyük çoğunluğunda artış olmadı. Artış yaşanan bölgeler sırasıyla yüzde 24 oranla Balıkesir Edremit, yüzde 13 oranla Bandırma ve Adana Seyhan, yüzde 12 oranla İzmir Çeşme ve yüzde 11 oranla İstanbul Beşiktaş oldu.

Bir önceki aya göre kiralık konut fiyatı düşen ilçelerin ilk sırasında yüzde 23 oranla Muğla Bodrum yer aldı. Metrekare fiyatı Ağustos ayında 249 lira iken Eylül ayında 191 liraya geriledi. Bodrum’u yüzde 6 oranla İstanbul Sarıyer, Antalya Muratpaşa ve Ankara Çankaya takip etti. Yıllık bazda satılık konut fiyatlarında yüzde 264 oranla İstanbul Kağıthane 6 bin 362 liradan 23 bin 186 liraya yükselerek en fazla artış gösteren ilçe oldu. İkinci sırada yüzde 257 oranla İstanbul Şişli, üçüncü sırada ise yüzde 252 oranla Antalya Muratpaşa yer aldı.

433 TÜKETİCİ İLE YAPILDI

TBF bir süredir, ‘Tüketicinin Nabzı’ adıyla her ay farklı bir temayı ele alan kamuoyu araştırmaları yapıyor. Merve Kazancı, Muhammed Furkan Üce, Atılım Kabadayı’dan oluşan ekip, daha önce tüketicilerin tatil tercihlerini, kredi kart kullanma alışkanlıklarını, tüketicilerin alışveriş alışkanlıklarını araştıran ve bu kez kira sorununa mercek tutmuştu. ‘Ba-rı-na-mı-yo-ruz!’ araştırması 30 Eylül – 15 Ekim 2022 tarihleri arasında, TBF’nin kayıtlı veri tabanındaki 46 farklı yerleşim yerinde yaşayan 433 tüketicinin katılımıyla yapıldı.