Tüketim ithalatı patladı fatura 23.8 milyar dolar

Ticaret Bakanlığı'nın açıkladığı Temmuz 2023 dış ticaret verilerinde tüketim malı ithalatındaki artış dikkat çekti. Bakanlık verilerine göre tüketim malı ithalatı temmuz ayında geçen yılın aynı kıyasla yüzde 99.7 oranında arttı. Türkiye tek bir ayda 4 milyar 715 milyon dolarlık tüketim malı ithal etti.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) datasından önceki ay verilerine baktığımızda özel ticaret sistemine göre ocak ayında 2.5 milyar dolar, şubatta 2.9 milyar dolar, martta 3.4 milyar dolar, nisanda 3.2 milyar dolar, mayısta 3.6 milyar dolar ve haziranda 3.2 milyar dolar olmak üzere yılın ilk altı ayında tüketim ithalatı için 19.1 milyar dolar ödedik. Temmuzdaki 4.7 milyar dolarlık faturayı da bu eklediğimizde 23.8 milyar doları aştı. Geçen yılın aynı döneminde bu fatura 13.5 milyar dolardı. Böylece yedi aylık artış yüzde 76'yı buldu.

CARİ AÇIĞIN ANA SÜRÜKLEYİCİSİ

Merkez Bankası (TCMB) da yılın üçüncü enflasyon raporunda tüketim malı ithalatındaki artışa dikkat çekti. Raporda, yüksek altın ithalatı ve güçlü iç talebin desteklediği kuvvetli tüketim malları ithalatının çeyreklik bazda ithalat azalışını sınırlandırdığı not edildi. Yılın ilk yarısında tüketim ve yatırım malları ithalatının geçen yılın aynı dönemine göre sırasıyla yüzde 62.3 ve 33.9 oranında artış gösterdiğine dikkat çekilen raporda, “Yılın ilk yarısında, enerji fiyatlarındaki azalışın cari dengeye olumlu yansıması gözlenmesine rağmen iç talebin canlı seyriyle birlikte güçlenen tüketim malları ithalatı ve ivme kaybetse de halen yüksek seviyelerde olan altın ithalatı cari açıktaki yükselişin ana sürükleyicileri olmuştur. Enerji-emtia fiyatlarındaki gerileme cari dengeyi olumlu etkilerken yurt içi talepteki güçlü seyrin etkisiyle artan tüketim malları ithalatı cari denge üzerindeki riskleri arttırmaktadır. Tüketim malları ithalatının seyri tahminler üzerinde bir risk unsuru olarak izlenmektedir. Bununla birlikte bölgesel enerji dağıtımında ülkemizin oynayabileceği rol ile yerli enerji kaynaklarının payının artması cari dengeyi olumlu etkileyecektir.” denildi.

KUR ÜZERİNDEN ENFLASYONU ETKİLEDİ

Raporda artan tüketim malları ithalatının enflasyon üzerinde de olumsuz etkisi olduğu şu satırlarla dile getirildi: “Maliyet kanalı, temelde üretimde kullanılan ithal girdiler ve tüketim içerisindeki doğrudan ithal ürünler üzerinden fiyatları etkilemektedir. Kur gelişmeleri ithal edilen ürün fiyatlarına doğrudan yansırken, yurt içinde üretimi yapılan ürün fiyatlarına da ithal ara malı ve enerji gibi yurt dışı kaynaklı girdiler sebebiyle etki etmektedir. Tüketim sepeti içerisindeki ithal malların ve ithal içeriği yoğun olan ürünlerin oranı arttıkça tüketici fiyat endeksinin kur geçişkenliği de yükselmektedir.”

7.4 MİLYARLIK İTHAL ARABA SEVDASI

Ticaret Bakanı Ömer Bolat açıkladı: yılın yedi aylık döneminde işlenmemiş altın ithalatı yüzde 180.4 artarak 19.4 milyar dolar oldu. Altın bir tüketim malından ziyade esasen para yerine geçtiği için varlık sayılıyor. Peki cari dengeyi bozan ve enflasyonu da itekleyen 23.8 milyar dolarlık tüketim ithalatı faturası nereden? TCMB Başkanı Hafize Gaye Erkan'ın enflasyon raporu sunumuna baktığımızda otomotiv ve beyaz eşya talebi at başı gidiyor. Bu ürün gruplarında ne kadarlık bir ithalat yapıldı diye baktık. TÜİK verileri bize ilk altı ayı sunduğu için ona göre yazıyoruz:  Binek otomobil ithalatına 7 milyar 386 milyon dolar, buzdolabı ve çamaşır makinesi gibi dayanıklı tüketim malı ithalatına 2 milyar 984 milyon dolar, giyim ve ayakkabı, kırtasiye ve mutfak eşyası gibi yarı dayanıklı tüketim mallarına 2 milyar 857 milyon dolar, yiyecek ve temizlik ürünleri gidi dayanıksız tüketim mallarına 2 milyar 770 milyon dolar. Elbette taşıma araçları için bazı parçaların ithalatı da var ki o 9 milyar doları aşsa da bunun bir kısmı yatırım malları sınıfına girdiği için toptan tüketim malı ithalatına yazamıyoruz. Tüketim malları ithalatını incelerken dikkatimizi çeken ise; akıllı telefon ithalatına 1 milyar 177 milyon dolar ödenmesi oldu. Bir de tabi son dönemde airfryer akımı var ve fritöze 10.78 milyon dolar ödemişiz ki ithalatın 10.6 milyon doları Çin'den.

ENFLASYONU ZIPLATAN DÖRT ETKİ

Merkez Bankası Aylık Fiyat Gelişmeleri Raporu'nun Temmuz 2023 sayısında enflasyondaki yükselişin nedenlerini açıkladı. Raporda, vergi ile yönetilen-yönlendirilen kalemlerdeki fiyat artışları yanında, Türk lirasındaki değer kaybı ve ücret artışlarının enflasyon üzerinde etkili olduğu bildirildi. Raporda, “Bu dönemde yıllık enflasyon ana grupların tamamında artmıştır. Aylık bazda incelendiğinde, enerji başta olmak üzere alt gruplar genelinde yüksek artışlar kaydedilmiştir. Enerji grubu fiyatlarındaki artışı vergi ayarlamalarının yanı sıra döviz kuru ve uluslararası petrol fiyatlarındaki gelişmelerin etkisiyle yükselen akaryakıt kalemi sürüklemiştir. Temel mal grubu enflasyonunda kur geçişkenliği yüksek ve hızlı olan dayanıklı tüketim malları belirleyici olmaya devam etmiştir. Hizmet grubu fiyatlarındaki aylık artış alt gruplar geneline yayılarak önceki aya kıyasla belirgin ölçüde güçlenmiştir. Gıda fiyatları, mevsimsel ortalamasının aksine yükseliş kaydeden taze meyve ve sebze grubu öncülüğünde önceki aya kıyasla önemli ölçüde yükselmiştir. Üretici fiyatları bir önceki ayın ardından bu dönemde de yüksek bir aylık artış kaydetmiştir.” denildi.