'Türkiye Akdeniz’de sahaya geri dönüyor'
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi tarafından Türk kıta sahanlığını ihlal edecek şekilde yayınlanan denizcilik bildirimine, Türkiye tarafından sert bir karşı bildirim ile yanıt verildi. Rum-Yunan ikilisi, ‘Türkiye Akdeniz’de sahaya dönüyor.’ değerlendirmesi yaptı
Tevfik Kadan
Doğu Akdeniz’de uzun süren sessizliğin ardından yeni bir NAVTEX restleşmesi yaşandı. Türkiye, Güney Kıbrıs’taki Larnaka İstasyonu’ndan yayınlanan son mesaja verdiği yanıtta, “Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin kanunsuz iddialarını meşrulaştırma çabaları geçersizdir ve Türkiye tarafından kabul edilmeyecektir.” ifadelerini kullandı.
Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne ait Larnaka İstasyonu tarafından 23 Haziran 2024 tarihinde denizcilere dikkat çeken bir NAVTEX duyurusu yapıldı. MA92-250/24 numaralı mesajda, temmuz ayı içinde Doğu Akdeniz’de koordinatları bildirilen geniş bir sahada kablo döşeme faaliyeti yapılacağı belirtildi. “C/S TELIRI” isimli İtalyan bayraklı gemi tarafından yürütülecek faaliyetin, Mısır, İsrail, Güney Kıbrıs ve Yunanistan arasındaki kablo anlaşması kapsamında gerçekleşeceği öğrenildi.
Bunun üzerine Türkiye’ye ait yetkili Antalya İstasyonu, bir karşı duyuru yayınlayarak Larnaka’dan yayınlanan mesajın Türk kıta sahanlığı ile KKTC’nin eşit haklarını ihlal ettiğini belirtti. Türk Deniz Kuvvetleri Seyir Hidrografi ve Oşinografi Daire Başkanlığı tarafından 0590/24 numarasıyla yayınlanan NAVTEX duyurusunda, şu ifadelere yer verildi:
‘TÜRK KITA SAHANLIĞI İÇİNDE’
“MA92-250/24 sayılı NAVTEX duyurusu ile yetkisiz istasyon tarafından yayınlanan sahanın bir kısmı Türk NAVTEX servis sahası ve Türk kıta sahanlığı içindedir.
“Ayrıca MA92-250/24 No’lu NAVTEX duyurusunda belirtilen ‘Kıbrıs’, 1960 yılında kurulan devlet ile aynı değildir. Türkiye, ‘Kıbrıs’ isimlendirmesinin hiçbir ölçüde veya şekilde Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ni tanıma veya Türkiye’nin 1960 yılındaki garanti anlaşması ile kuruluş anlaşmasından kaynaklanan hak ve yükümlülüklerine zarar vermesi anlamına gelmeyeceğini beyan eder.
“Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin, MA92-250/24 No’lu NAVTEX duyurusu ile kanunsuz iddialarını meşrulaştırma çabaları geçersizdir ve Türkiye tarafından kabul edilmemiştir, edilmeyecektir.”
Antalya’dan daha sonra yayınlanan 0592/24 numaralı duyuruda da C/S TELIRI adlı geminin Türk kıta sahanlığı içinde hangi koordinatlarda çalışma yapabileceği tekrar yayınlandı. Bunun üzerine Larnaka İstasyonu da bir karşı duyuru yaparak, “C/S TELIRI’nin kablo döşeme operasyonu için 0592/24’te belirtilen alanın bir kısmı, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin münhasır ekonomik bölgesi ve kıta sahanlığı ile çakışmaktadır.
Türkiye’nin bu eylemi yasa dışı olup uluslararası hukukun ve deniz güvenliği prosedürlerinin ihlalidir. Ayrıca Kıbrıs Cumhuriyeti yasalarına göre de suç teşkil etmektedir. Kıbrıs Cumhuriyeti Türkiye’den 0592/24'ü derhal iptal etmesini talep etmektedir.” ifadelerini kullandı.
‘TÜRK MEYDAN OKUMASI’
Söz konusu restleşme, Rum ve Yunan basınında geniş yer buldu. Cyprus-Mail ve Philenews gazeteleri gelişmeyi “Türk Meydan Okuması” başlığıyla görürken, Pentapostagma gazetesi şu değerlendirmelere yer verdi:
“İtalyan bayraklı geminin Mısır, İsrail, Kıbrıs ve Yunanistan adına su altı kablosu döşediğini belirtelim. Böylelikle Türkiye, hem ‘Mavi Vatan’ doktrini hem de son aylarda çok fazla öne çıkmayan ama Ankara'nın ısrarla sürdürdüğü yasa dışı Türk-Libya Mutabakatı ile doğrudan çatışan bir alanda, hukuk dışı bir hamleyle sahaya yeniden geri dönüyor. Türk filosunun neredeyse kalıcı olarak bölgede en az bir veya iki fırkateyninin bulunması ve sıklıkla Libya'daki Trablus Hükümeti’nin birimleriyle tatbikatlar gerçekleştirmesi tesadüf değil.”
‘KAYNAĞI MAVİ VATAN’
Yunan Protothema gazetesi ise daha geniş kapsamlı bir değerlendirmeye yer vererek, Türkiye’nin karşı NAVTEX duyurusunun, “İhtilaflı sular konusunda Yunanistan ile de gerilimi tırmandırdığını” yazdı. Haberde, “Türkiye'nin kendi kıta sahanlığının bir parçası olduğunu iddia ettiği bölge, potansiyel Yunan kıta sahanlığı ile çakışıyor.” iddiasında bulunuldu. Haber şöyle devam etti:
“C/S Teliri'nin özel bir şirket için Kıbrıs'ı İtalya, Fransa ve İsrail'e bağlayan ‘Cable Blue System’ adlı bir iletişim kablosu döşediği bildiriliyor.
“Antalya İstasyonu’nun tartışmalı bölgedeki duyurusunun, Türkiye'nin daha önce Birleşmiş Milletler’e yaptığı tek taraflı ve keyfi münhasır ekonomik bölge başvurusu ile uyumlu olması ilişkileri daha da geriyor.
Buna karşılık Yunanistan, kendi NAVTEX'ini yayınlayarak C/S Teliri'nin Yunan kıta sahanlığında kablo operasyonları yapacağına dikkat çekti. Çakışan iddialar göz önüne alındığında, C/S Teliri'nin bağlı olduğu şirketin bu çalışma için Türkiye'den izin alıp almadığı konusunda belirsizlik bulunmaktadır. Türkiye'nin son NAVTEX'i Kıbrıs'a da meydan okuyarak, Kıbrıs'ın yaptığı duyurunun yetkisiz olduğunu, zira Türkiye'nin Kıbrıs MEB'inin sınırlarını ve Larnaka İstasyonu’nun yetki alanını tanımadığını iddia ediyor.
“Türkiye'nin bu hamlesi, bölgesel sürtüşmelerin yinelenen bir kaynağı olan ‘Mavi Vatan’ doktrinini yeniden ortaya koymaktadır. Yunan makamları ve uluslararası toplum, gelişmeleri yakından takip etmektedir.”
‘İTALYAN GEMİSİ TÜRKİYE’NİN KITA SAHANLIĞINI TESCİLLEMİŞTİR’
Müstafi Tümamiral Cihat Yaycı’nın başkanlığını yaptığı Türk Denizcilik ve Global Stratejiler Merkezi (TÜRKDEGS) tarafından son gelişmeye ilişkin paylaşılan yorumda şu değerlendirmeye yer verildi:
“C/S TELIRI isimli İtalyan kablo döşeme gemisi Doğu Akdeniz’deki Mavi Vatan sınırlarımız içerisindeki alanda çalışma için Türkiye’ye ait istasyondan NAVTEX mesajı yayınlattı. Ancak bu durum Yunanistan ve GKRY’yi rahatsız etmiş. Çünkü sözde Sevilla Haritası’na göre Yunanistan ve GKRY’ye ait olduğu iddia ediliyor. İtalyan Kablo Döşeme Gemisi C/S TELIRI bu adımla Doğu Akdeniz'deki bu alanın Türk kıta sahanlığı sınırları içerisinde olduğunu tescillemiştir.”
