Türkiye arabuluculuğa mı soyunuyor?

Cumhurbaşkanı Erdoğan ile HAMAS’ın siyasi lideri İsmail Heniyye İstanbul'daki Dolmabahçe Sarayı'nda tüm dünyanın yakından takip ettiği bir görüşme yaptı. Türk tarafını Erdoğan'ın yanı sıra Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın gibi üst düzey isimler temsil ederken, Filistin heyetinde HAMAS'IN Yurt Dışı Sorumlusu Halid Meşal de yer aldı.

Basına kapalı zirvenin ardından Erdoğan sarf ettiği sözleri aktaran Cumhurbaşkanlığı Ofisi toplantının "İsrail'in, başta Gazze olmak üzere Filistin topraklarına yönelik saldırıları, Gazze'ye insani yardımın yeterli ve kesintisiz ulaştırılmasına yönelik çabalar ile bölgede adil ve kalıcı bir barış sürecine ilişkin konulara” yoğunlaştığını bildirdi. Heniyye ise görüşmeden sonra 7 Ekim'deki Aksa Tufanı Operasyonu'nundan beri ilk kez bir basın kuruluşuna röportaj verdi.

TEL AVİV TÜRKÇE MESAJLA PROTESTO ETTİ

Cumhurbaşkanı, çarşamba günü Heniyye'nin ziyaretini duyururken "Tayyip Erdoğan olarak sadece ben kalsam bile, Allah ömür verdiği sürece Filistin mücadelesini savunmaya ve mazlum Filistin halkının sesi olmaya devam edeceğim" demişti. Tel Aviv yetkililerinin öfkeyle karşılayıp, kınadığı Dolmabahçe'de yapılan zirveden sonra Erdoğan'a karşı sert açıklamalarıyla da bilinen İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz sosyal medya platformu X'te şu ifadeleri kullandı: "Müslüman Kardeşler ittifakı: Tecavüz, cinayet, cesetlere saygısızlık ve bebeklerin yakılması. Erdoğan, utanmalısın!" Katz'ın mesajı Türkçe olarak yayınlaması özellikle dikkat çekti.

EL FETİH – HAMAS ÇEKİŞMESİNE İŞARET ETTİ

Direniş liderlerini beklendiği üzere çok sıcak karşılayan Erdoğan 2,5 saat süren görüşmede Heniyye'ye Türkiye'nin "Filistinlilerin maruz kaldığı adaletsizliğe uluslararası toplumun dikkatini çekmek için diplomatik çabalarını sürdüreceğine" dair güvence verdi ve Ankara'nın tüm çabasının “bölgesel barışın anahtarı olan bağımsız Filistin Devleti'nin kurulması ve bölgeye kalıcı huzurun gelmesi” yönünde olduğunu da ekledi. Erdoğan'a göre yaşanılan süreçte Filistinlilerin İsrail'e karşı birlik olması zafer için “hayati öneme” sahip. Cumhurbaşkanı'nın bu sözlerle Batı Şeria'yı yöneten El Fetih ile HAMAS arasında yaşandığı belirtilen çekiyor gibi görünüyor. HAMAS'ın yeni Filistin Başbakanı Muhammed Mustafa'yı pek de hoş karşılamadığı bir gerçek. Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın Mustafa'yı ABD'nin baskısıyla hükümetin başına getirdiği uzun süredir dillendiriliyor.

YAPTIRIMLARI HATIRLATTI

İsrail'in Filistinlilere uyguladığı zulmün bedelini mutlaka bir gün ödeyeceğini belirten Cumhurbaşkanı, Türkiye'nin "Gazze'deki halkın acısını mümkün olduğunca hafifletmek" amacıyla Filistin'e insani yardım sağlamaya devam edeceğini aktardı. Resmi açıklamalara göre Türkiye savaş başladığından beri Gazze'ye 45 bin tondan fazla insani yardım malzemesi gönderdi.

Toplantı sırasında Erdoğan, Ankara'nın "bu ayın 9'undan itibaren ticaret kısıtlamaları da dahil olmak üzere İsrail'e karşı bir dizi yaptırım uygulamaya başladığını" hatırlattı ve Batı'da İsrail'in saldırılarını sorgulayan havanın dağılmaması için dikkatleri yeniden Gazze'ye çekecek çalışmalar yapılmasının önemine işaret etti.

DOHA'NIN YERİNE ANKARA

İsrail basını Erdoğan – Heniyye zirvesinden sonra Cumhurbaşkanı'nın süregelen ateşkes görüşmelerinde arabulucu rolünü üstlenmeyi istediğini yazdı. Batı'nın aksine HAMAS'ı bir direniş grubu, İsrail'i ise Nazilerden daha kötü olarak nitelendiren Erdoğan, İsrail yayınlarına göre daha önce de arabulucu olarak “kendine masada bir yer edinmeyi denedi ancak başarılı olamadı.” Katar Başbakanı Abdurrahman es-Sani geçen hafta “müzakerelerin hassas bir dönemden” geçtiğini belirtmiş ve Doha'nın masadaki “rolünü yeniden değerlendirdiğini” aktarmıştı. Es-Sani'nin bu sözleri bazı ABD'li senatör ve İsrailli siyasetçilerin Katar'ın HAMAS üzerinde yeterince baskı oluşturmadığı yönünde kullandıkları ifadeler üzerine sarf ettiği belirtilmişti.

Es-Sani'nin açıklamaları birçoklarına göre Katar'ın masadan kalkabileceği şeklinde yorumlanabilir. İsrail medyasına bakılırsa böyle bir durumda Türkiye, HAMAS ile iyi ilişkilerine dayanarak arabuluculuk konusunda kendini ön plana çıkartmaya çalışabilir. Nitekim Dışişleri Bakanı Fidan'ın cumartesi günü konuk mevkidaşı Samih Sükri ile yaptığı görüşmede, Ankara'nın olası arabuluculuk rolünün de ele alındığı iddia edildi. Fakat Tel Aviv kaynaklarına bakılırsa İsrail'in – iki ülke arasında yaşanan kriz göz önünde alındığında – böyle bir öneriyi kabul etmesi “pek mümkün görünmüyor.”