Türkiye boğazları kapatmadı kapatmaz

Ukrayna’nın Ankara Büyükelçisi Vasyl Bodnar, Rusya'nın Donbass'ta özel askeri operasyon başlatmasının ardından açıklamalarda bulundu. Türkiye'ye Boğazları kapatma konusunda çağrıda bulunan Bodnar, “Montrö Boğazlar Sözleşmesi kapsamında Çanakkale ve İstanbul boğazlarının Rus gemilerinin geçişine kapatılması talebini Türk Dışişleri Bakanlığına ilettik.” dedi. Bodnar şöyle konuştu: “Silahlı Kuvvetlerimiz bölgesel işgalcilerle mücadele ediyor. Önemli olan Ukrayna'ya gösterilecek destek. Buradan Türk yönetimine sesleniyorum. Türk halkının Ukrayna'yı haklı davasında desteklemesini umuyoruz. Türkiye’den İstanbul ve Çanakkale Boğazları'nın Rus savaş gemilerine kapatılması talebimizi Türk tarafına ilettik.”

Ukraynalı Büyükelçi'nin talebini geçen günlerde ABD'li komutanlar da dile getirmişti. ABD'nin eski Avrupa Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Ben Hodges, İngiltere merkezli LBC kanalında katıldığı yayında, “Rusya’ya karşı kullanabileceğimiz fakat kullanmadığımız bir koz var. Bu da Türkiye’nin boğazlar üzerindeki denetimi. Türk müttefiklerimizle, onların Rusya’nın karşı tepkisine maruz kalmayacaklarından emin olacakları doğru bir ilişki kurmamız durumunda, Türkiye’nin elinde Rus askeri gemilerine boğazları kapatmaları için meşru nedenler bulunuyor.” diye konuşmuştu. Hodges sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Türkiye, Rusya'nın Montrö Sözleşmesi'ni ihlal etmesi nedeniyle Boğazlar'daki Rus donanmasının hareketlerini kısıtlamalı. Ancak Ankara'nın ABD'nin kendilerini Kremlin'in intikamı için açıkta bırakmayacağından yüzde 100 emin olması gerekiyor. Bu da Karadeniz bölgesi için bir stratejiye ihtiyacımız olduğu anlamına geliyor.” ifadelerini kullanmıştı.

TÜRKİYE BOĞAZLARI KAPATMAZ

Türkiye'nin Ukrayna ve ABD'nin boğazlara yönelik talebini karşılaması mümkün görünmüyor. Nitekim Türkiye, Soğuk Savaş'ın en sıcak günlerinde dahi Montrö'yü Sovyetler Birliği'ne yönelik düşmanca bir yorumla ele almadı. Bugüne kadar Sözleşmesi'yi hassasiyetle uygulayarak Karadeniz'deki barışın kilit ülkesi oldu. Öyle ki, 1952-1989 arasında Karadeniz'de bir NATO tatbikatı yapılmasına dahi izin vermedi. Güney Osetya krizi sırasında, Gürcistan'a yardıma giden Amerikan askeri hastane gemilerini boğazlardan geçirmedi. Kırım krizinde Türkiye'yi aldatmak için ticari gemi görünümü verilmiş hiçbir yabancı askeri unsuru Karadeniz'e sokmadı.

Zaten Türkiye'nin boğazlar üzerinde tasrrufta bulunması için ortada bir savaş olması gerekiyor. Fakat Birleşmiş Milletler Antlaşması’ndan bu yana devletler, kendiliklerinden savaş ilan edemiyorlar. Dolayısıyla Rusya da Ukrayna'ya karşı savaş ilan etmiş değil. Bu durumda Türkiye'nin kendini yakın bir savaş tehdidi içinde sayarak boğazlar üzerinde tasarruf kullanması gerekiyor ki, bu durumda da aldığı önlemin BM'de 3'te 2 çoğunlukla haklı bulunması lazım.

RUS GEMİLERİ GERİ DÖNEBİLİR

Diğer yandan Montrö Boğazlar Sözleşmesi'nin 19. maddesi şu kritik düzenlemeleri getiriyor:

• Savaş zamanında, Türkiye savaşan değilse, savaş gemileri belirtilen koşullar içinde, Boğazlar'da tam bir geçiş ve gidiş-geliş özgürlüğünden yararlanacaklardır.
• Karadeniz'e kıyıdaş olan ya da olmayan devletlere ait olup da bağlama limanlarından ayrılmış bulunan savaş gemileri, kendi limanlarına gitmek maksadıyla boğaz geçişi yapabilirler.

Yani Rusya'ya ait savaş gemileri, eğer bağlama limanları Karadeniz'de ise boğazlardan geçebilecekler. Nitekim Sivastopol ve Novorossiysk’ de 2 büyük donanma üssü olan Rusya'nın, Karadeniz Filosu'na bağlı 46 savaş gemisi var. Dolayısıyla daha önce bakım/onarım için Karadeniz'den çıkan bu gemiler, savaş durumunda dahi boğazlardan geçme hakkına sahipler.

ABD ve NATO'nun kendisini arka bahçesinde sıkıştırma planlarını iyi bilen Rusya, bu sıkışmışlığı aşacak önlemleri çok öncesinden almış durumda. Örneğin Karadeniz'deki Rus savaş gemileri, düzenli olarak Baltık Tersanesi'ne bakım/onarım faaliyetleri için gönderiliyorlar. Bu yolculuk sırasında Suriye'ye uğruyor, Akdeniz'de faaliyet yürütüyor ve daha sonra Baltık'a çıkıyorlar. H.I. Sutton'a göre bu uygulama ilk olarak 2011'de bakıma giden Rus denizaltısı Alrosa'nın NATO tatbikatına davet edilmesiyle başladı. Haziran 2011'de ilk kez bir Rus denizaltısı güney İspanya kıyılarında bulunan Cartagena açıklarındaki “Bold Monarch 2011” tatbikatına davet edilmişti. Bakım/onarım için tersaneye giden bu gemi önce tatbikata katılmış, sonra Baltık'a çıkmıştı. Bu tatbikatın ardından Ruslar, Karadeniz'deki tüm gemilerini bakım/onarım adı altında önce Suriye kıyılarına göndermeye başladı. Dolayısıyla bugün Akdeniz'de bulunan Rus gemileri aslında bakım/onarım için oradalar. Yani istedikleri zaman geri dönebilirler.

UKRAYNA KARADENİZ’DEN YUNANİSTAN AKDENİZ’DEN

NATO Karadeniz’de Ukrayna’yı, Akdeniz’de ise Yunanistan’ı kullanarak Rusya ve Türkiye’yi kuşatmaya çalışıyor. Doğu Avrupa’daki Rusya kuşatmasını Ukrayna üzerinden Karadeniz’e genişletmeye çalışan NATO ve ABD, Yunanistan’da ise Türkiye’ye karşı askeri yığınak yapıyor