Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Ramazan Kaya: Sektörde kârsızlık krizi var
Yerli katma değeri yüzde 90 seviyesinde bulunan Türk giyim sektörü dönüşüm döneminde kamudan destek istedi. Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Ramazan Kaya uyardı: Bu faizle çarklar dönmez
Recep Erçin
Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) yöneticileri 6 Şubat depremlerin ardından hemen harekete geçti ve Gelişim Tekstil'in de desteği ile Adıyaman OSB'de bir konteyner kent kurulmasını sağladı. Derneğin davetlisi olarak deprem bölgesindeki gelişmeleri yerinde görmek için Adıyaman'daki konteyner kenti ve Gelişim Tekstil fabrikasını bir grup gazeteci ile ziyaret ettik. Burada sorularımızı yanıtlayan TGSD Başkanı Ramazan Kaya, son dönemde zor günler geçiren ve ağır istihdam kayıpları yaşayan sektörün, Avrupalı büyük alıcıların geri dönmesi sayesinde biraz biraz toparlanmaya başladığını anlattı. Yakından tedarik eğiliminin faydasını burada görmeye başladıklarını dile getiren Kaya, işçi kayıpları ve düşen kapasiteler yüzünden bu kez de fason üreticiler nezdinde kapasite savaşlarının başladığını, herkesin ürün ürettirecek yer aradığını ifade etti. Bu noktada yurt dışı talebin bir miktar canlanması ile nisan ve mayıs verilerinde düzelmenin gözleneceğini, haziran ve temmuzdan sonra da tüketim eğiliminin artacağını not etti.
ARTIK İŞTEN ÇIKARTACAK KİMSE KALMADI!
Avrupa enflasyona karşı sıkı faiz politikası yüzünden durgunlaşıp, Türkiye'nin fiyatları da kur dengesi yüzünden yüksek kalınca sektör zora girmişti. Dünyada değişimler olduğuna dikkat çeken Kaya, "Bizim sektörde de değişim var. Son 25 yılda olmayan bir şey oldu ve son iki yılda ara zamla karşılaştık. İşçi maliyetleri 450-500 dolardan 1000-1100 dolara çıktı. Bu değişim ve dönüşüme odaklanmaya çalışıyoruz. Adet değil değer ve nitelik peşinde koşuyoruz. İkinci altı ayda yüzde 3-5 istihdam artışı olabilir; 30-40 bin kişiye denk gelir. Kapanan kapasiteler var. Artık çıkartacak kimse kalmadı. Kapanan kapandı eksilen eksildi." mesajı verdi.
SEKTÖRDE KÂRSIZLIK KRİZİ VAR
"Çok ciddi kârsızlık içindeyiz. Sektör para kazanamıyor. Yatırım anlamında pozitif bir durum değil." diyen Kaya, sözlerini şöyle sürdürdü: "Kârsızlık sürdürülebilir değil. Otoriteden beklentilerimiz var. Bazı sektörler geçiş döneminde, otoritenin el atması gerekiyor. Öncelikli beklentimiz, orta vadeli kredi temini. Firmalar orta vadeli krediler ile 4-5 yıllık dönüşüm sürecini finanse edebilir. Bu kredilerin de ilk 18 ayı geri ödemesiz, uygun TL faizler ile kullandırılmasını bekliyoruz. Firmalarımızın geçmişten gelen kredi borçları var. Özellikle Eximbank borçlarının önümüzdeki 3 ile 5 yıla TL bazlı olarak yayılmasını talep ediyoruz. Diğer acil taleplerimiz ise ihracata özel kur uygulamasına geçilmesi (ilave yüzde 5) ve iş gücü maliyetleri üzerindeki SGK yükünün azaltılması için 750 TL olan devlet desteğinin 1.500 TL’ye çıkarılması."
YERLİ KATMA DEĞER YÜZDE 90
Alım gruplarının dönmesinin sektör için büyük mutluluk olduğunu ifade eden TGSD Başkanları Ramazan Kaya ve Sanem Dikmen'e sektörün en alt girdisi de dikkate alındığında yerli katma değerinin yüzde kaç olduğunu sorduğumuzda şu cevapları verdiler:
"Kiloda 15 dolar ihracat değeri olan bir sektörüz. Hazır giyimde yerlilik yüzde 90. 20 milyar dolar hazır giyim, 10 milyar dolar tekstil ihracatı var. İç pazarla birlikte 60 milyar dolarlık sektörler. 15 doların 2030'da 25 dolara yükselmesi lazım. Marka firmalar çıkması lazım. Adetsel gerileme geçen sene yüzde 15 oldu. Bu sene yüzde 20. Bundan sonra çok geri gitmeyiz. Teknoloji gelişiyor, daha katma değerli ürünler için daha hızlı… Hızlı moda, yavaş moda tercihleri.. Pandemide daha rahat edecek kıyafetleri tercih ettiler, basit ürünlere kayma oldu ama bunlara artık kuşlar konduruyoruz. O anlamda ülke olarak bizim şansımız var."
EN BÜYÜK SIKINTI ÇALIŞAN MEMNUNİYETSİZLİĞİ
Geçen dönemden sektörler olarak çıkaracak derslerinin bulunduğuna dikkat çeken TGSD Başkanı Kaya, "En büyük sıkıntı çalışan memnuniyetsizliği. Daha iyi paralar şartlar gerekiyor. Bunun üzerine çalışmalar yapıyoruz." dedi. Kaya'ya en düşük ve en yüksek maaşı sorduğumuzda bir tutar vermenin çok doğru olmayacağını belirtse de 17 bin TL ile 100 bin TL gibi bir aralıktan söz etti. Sektörde 100 bin TL'nin ise ancak üst düzey çalışanlar için geçerli olabileceği ayrıca not etti. Sektörde konuştuğu üretici firma sahiplerinin anlattıklarını aktaran Kaya, "Mesela bir tesiste 250 çalışanın hepsi asgari ücretli değil. Ama işçi aldığı parayı beğenmiyor. Trakya'da bir tesiste 300 kişinin 150'si ayrılmış. Herkes farklı sektörlerde çalışmaya başlamış; turizm, hizmet ve inşaata kayış var. Ekonomi önce ihracatla sonra tüketimle şimdi de hizmet ile büyüyor." diye konuştu.
YÜZÜĞÜ BİLE OLMAYANLAR KOLUNA BİLEZİK ALDI!
Adıyaman'daki tesiste sohbet ettiğimiz iş insanı Ekrem Cırık da çalışan bulamamaktan dertli. Depremden hemen altı ay önce hazır giyim tesisi kurarak çalışmaya başladıklarını anlatan Genel Müdür Ekrem Cırık, fabrikaların çalışan bulamama sıkıntısında devletin Toplum Yararına Programların da etkisinin büyük olduğunu dile getirdi. Bu alanda istihdam edilenlerin yüzde 10'unun sahada yüzde 90'ının evde durduğunu savunan Ekrem Cırık, uygulamanın yanlışlığını kamu görevlilerine de anlattıklarını söyledi.
"Yüzde 40 kapasite ile çalışıyorum. İşçi ilanı var kimse gelmiyor." diyen Cırık, "Mezun olanları taşıyabilir miyiz diye çalışıyoruz. Ben Adıyaman özelinde konuşuyorum. Başka yerleri bilemem. İnsanların elinde altın yüzük bile yoktu ama herkesin kolunda şimdi bilezik var. Çadıra çok yoğun para yardımı geliyordu o yüzden... Çok iyi yardım aldılar. Elektrik masrafı zaten yoktu. Su sıkıntısı var. Bedava olunca tasarruf olayı zaten yok..." serzenişini dile getirdi.
İSTİHDAM MİLYONLUK LİGDEN DÜŞTÜ
Hazır giyim sektörü geçen yıl üretimde yüzde 4, ihracatta miktar bazında yüzde 15, değer bazında ise yüzde 9.2 düşüş yaşadı. Türk hazır giyim sektörü ihracatı bu yılın ilk 4 ayında yüzde 13.8 gerileyerek 5.77 milyar dolarda kaldı.
Bu yıl genelinde ihracatın yüzde 10 gerileyerek 17.3 milyar dolar seviyesinde kapanması öngörülüyor. Geçen yılın ilk çeyreğinde 1.35 milyon olan hazır giyim ve tekstil sektörlerindeki toplam istihdam bu yılın ilk çeyreği itibarıyla 1 milyonun altına düştü.
MİSAFİRLER KONUTA GEÇENE DEK DESTEK SÜRECEK
Yaşam alanlarındaki konteynerlerin doluluk oranının yüzde 90 olduğu bilgisini veren TGSD Başkanı Sanem Dikmen, şunları söyledi:
“Şu anda bini aşkın kişiyi misafir ediyoruz ve son misafirimiz kalıcı konutlara geçinceye dek yardımlarımızı aralıksız sürdüreceğiz. Deprem bölgesindeki illerimizde sektöre bakacak olursak toparlanmanın sürdüğünü görüyoruz. Yılın ilk dört ayında 11 ilimizin toplam hazır giyim ihracatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.7 azalarak 147.8 milyon oldu. Yani 11 ildeki düşüş, Türkiye ortalamasının altında gerçekleşti.”
