Türkiye’ye karşı yeni NATO
15-18 Kasım 2020 günleri arasında çok önemli gelişmeler yaşandı. ABD ve "transatlantik" ortakları doğrudan Türkiye'yi hedef alırken, Rusya'dan pek öne çıkarılmayan ittifak çağrısı geldi. Amerikan Dışişleri Bakanı Pompeo, giderayak Türkiye'yi hedef alan Avrupa ve Ortadoğu turuna çıktı ve İstanbul'da sadece Fener Kilisesi Papazını ziyaret ederek kamuoyuna kapalı bir görüşme yaptı. Aynı anda iki Fransız, bir Amerikan ve bir Alman gazetesi doğrudan Türkiye'yi "düşman" ilan eden makale ve röportaj yayınladı. Yapılan yayınlar basit haberler değil, eş zamanlı yüksek düzeyli siyasi imzalı makalelerdi. Makalelerin ortak noktası Türkiye'yi Doğu Akdeniz merkezli olarak açık biçimde hedef almaları oldu.
POMPEO'NUN 'ENDİŞESİ'
Amerika Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İstanbul'a gelmeden önce Fransa'ya gitti ve Macron'la görüştü. Paris'ten, Avrupa'yı, Türkiye'ye karşı ABD ile ortak hareket etmeye çağırdı. Görüşmede Suriye, Libya ve Doğu Akdeniz'deki gelişmeler ele alındı. Türkiye'ye karşı kol kola olan iki ülke, Ankara'yı saldırgan olmakla suçladı. Şöyle dedi Mr. Pompeo: "Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ile gerçekleştirdiğimiz görüşmede, Türkiye’nin son zamanlarda attığı adımların son derece saldırgan olduğu konusunda mutabık kaldık."
Pompeo Fransız La Figaro gazetesine konuştu ve İstanbul’daki "gayriresmi" ziyaretlerinden hemen önce, Türkiye'nin faaliyetlerinden duyduğu endişeyi anlattı. "ABD ve AB Türkiye'ye karşı birlikte hareket etmeli" dedi. Amerika Birleşik Devletleri, Türk Ordusunun başarısından da endişeli... Pompeo, verdiği demeçle konuyu gündeme getirdi. ABD'li Bakan, "Türkiye’nin giderek artan askeri kabiliyetleri bir endişe kaynağı" dedi. Bu vurgu oldukça önemli, çünkü ABD açıkça Türkiye'yi “düşman” safında gördüğünü ilan etmiş oldu. Eğer Türkiye, ABD için "müttefikse" neden askeri gücünden endişe etsin?
BARTHOLOMEO GİZLİ GÖRÜŞMESİ
Pompeo'nun sözde "dini özgürlükler turunda" Bartholomeo'yla buluşması sadece bir kışkırtma ziyareti değil, aynı zamanda bir gizli görüşme niteliği de taşıyor. Zira Amerikan Dışişleri Bakanı ve Fener Kilisesi Papazı basına ve kamuoyuna kapalı biçimde yaklaşık bir saatlik gizli bir görüşme yaptı. Esasen Türkiye'ye resmi bir ziyaret yapmayan, sadece Fatih Kaymakamlığına bağlı bir azınlık kilisesini ziyaret edip Türk yasalarına göre sadece o kilisenin papazı olan Bartholomeo'yla yapılan görüşmenin dökümleri Türk devleti tarafından bilinmeli ve takip edilmeliydi. Amerikan Dışişleri Bakanı, mevkisi ile uzaktan yakından ilgisi olmayan Fener Kilisesi Papazını ziyaret ettikten sonra yaptığı paylaşımla aslında bir gizli görüşme yaptığını da itiraf etmiş oldu. Şöyle dedi Pompeo: “Bartholomeo ile tanışmaktan ve bugün Aziz George Patriklik Kilisesi'ni ziyaret etmekten onur duydum. Ortodoks dünyasının lideri olarak Ekümenik Patrikhane, dünya çapında dini özgürlüğü savunmaya devam ettiğimiz için kilit bir ortaktır.” Aslında pek diplomatik şifre içermeyen çok açık bir Türkiye düşmanlığı ve hadsizlik içeren mesajın en dikkat çeken noktası “kilit ortaklık” tanımı…
Zaten Bartholomeo’yu “evrensel patrik” ya da tüm dünya “Ortodokslarının lideri” olarak göstermenin temel bir dayanağı yok. Bir kez daha hatırlatalım, Fener Kilisesinin evrenselliğini hemen bulunduğu caddenin karşısında bulunan Bulgar-Makedon Kilisesi bile kabul etmiyor. Ayrıca en çok üyesi olan Rus-Slav Ortodoks Kilisesi de Fener Kilisesi Papazını sadece “İstanbul Patriği” olarak tanımlıyor. Bartholomeo ve öncülleri Kurtuluş Savaşımızdan sonra “kin ve melanet yuvası” olarak tanımlanan kilisenin ayin liderlerinden öte değiller. ABD, bilinçli olarak kiliseyi kendilerine bağlı bir merkez olarak kullanıyor. Bu yüzden “kilit ortak” olarak tanımlanması ve tam da Türkiye hedef ülke olarak gösterilirken, özel olarak ziyaret edilmesi gizli görüşmede ne konuşulduğu sorusunu gündeme taşıyor.
Elbette Türk Devleti, vatandaşı olan Bartholomeo’ya görüşmede neler konuşulduğunu sorabilir ve böyle bir ortamda çok haklıdır.
EŞ ZAMANLI MAKALELER
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo'nun Avrupa'yı, Türkiye'ye karşı ABD ile ortak hareket etmeye çağırmasının ardından, Fransa ve Almanya da harekete geçti. İki ülke, resmi olmayan sonuçlara göre ABD Başkanı olan Joe Biden'a ortak çalışma çağrısı yaptı. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ve Fransız mevkidaşı Jean-Yves Le Drian, ortak bir makale kaleme aldı. Makale, Le Monde, Die Welt ve Washington Post gazetelerinde yayımlandı. Almanya ve Fransa, Biden'a "Avrupa ve Amerika birlikte yeni bir transatlantik anlaşma icat etmeli" dedi. Türkiye'ye karşı birlik çağrısı yapıldı.
Almanya ve Fransa dışişleri bakanları şöyle yazmış: “İçinde yaşadığımız dünya son dört yılda çok değişti, ne yazık ki bu değişim menfi yönde oldu. Ancak Biden ile daha büyük bir transatlantik birlik mümkün olacak; hem otokratlara hem de kendi gücünü uluslararası ve bölgesel düzenleri hiçe sayarak güçlendirmeye çalışan ülkelere karşı ortak hareket edilmeli.” Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki varlığı ve faaliyetleri de Avrupa’da endişe ile karşılanıyor. Türkiye'den "NATO içindeki öngörülemeyen müttefik" olarak bahsediliyor. Ortak makalede ifade aynen şöyle; “Türkiye'nin Doğu Akdeniz'de ve başka yerlerde büyük sorunlar oluşturan davranışları karşısında ortak bir çizgi belirlememiz gerekecek.” İfadeler net, “öngürülemeyen müttefik Türkiye’ye karşı “yeni ve daha güçlü bir transatlantik ittifak” Hedef açıkça Türkiye olarak saptanmış.
KARADENİZ VE AKDENİZ ÇAĞRILARI
Pompeo’nun Avrupa’ya çağrısı, Fener Kilisesinde gizli görüşme ve Avrupa’dan yapılan düşman tanımına karşı Türkiye’ye önemli bir çağrı geldi. Karabağ Zaferi ve KKTC’nin tanınması yönünde işaretler gelirken, Rusya lideri Putin, Ankara’ya Karadeniz’de ittifak önerisi yaptı. Putin diplomasisini yakından takip edenler bu teklifin Akdeniz için de geçerli olduğunu algılayabilir. Rusya sorunlu gibi görünen alanlarda Türkiye’yle ittifakını stratejik düzeye çekmeye çalışıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Karabağ’dakine benzer bir durumun Suriye’de de gerçekleşebileceğine” dair yaptığı vurgu, Putin’in “Karadeniz’de ittifak” çağrısıyla daha kıymetli bir işaret halini alıyor. Kısacası Yeni NATO kurulmak isteniyor belki ama, karşısında önce Türk-Rus ittifakını ve hemen ardından Türk-Rus-İran ve Çin birliğini görebilir.
Anlaşılan önümüzdeki günlerde bölgemiz bir hayli hareketli olacak. İlgiyle izleyeceğiz…
