Türkler zorla mı Müslüman oldu? Tarihçi İlber Ortaylı yanıtladı

Türklerin İslamiyet'e geçiş süreci en tartışmalı konulardan birisi. Kimi tarihçiler, Türklerin Arap baskısı sonucunda Müslümanlığı kabul ettiğini iddia ederken, kimi tarihçiler ise hükümdarın kararının bu geçişte etkisi olduğunu öne sürüyor. Dede Korkut Hikâyeleri'nde de Deli Dumrul'un İslamiyet'i ve dolayısıyla yeni düzeni kabul etmediği anlatılır. İlk Müslüman Devleti Karahanlı devletidir. Karahan olarak bilinen Satuk Buğra Han İslamiyet'i kabul eden ilk Türk hükümdarı olarak bilinir.

Tarihte en çok farklı dine mensup ve en çok alfabe kullanan kavimlerden birisi olan Türkler ilk önce Maniheizm'i daha sonra Hristiyanlığı ve Museviliği ve en son Müslümanlığı benimsedi. Peki İslamiyet gerçekten Kılıç zoruyla mı kabul ettirildi?

Tarihçi Jean Paul Roux, Türklerle İslamiyet arasındaki ilişki için şu ifadeleri kullanıyor:

“Arapların doğuya doğru ilerlemeleri Türklerin batıya hareketiyle aynı anda gerçekleşiyordu. Sanki ters istikametlerde esen iki kuvvetli rüzgâr çarpışmak üzere gibiydi. Bu sert rüzgârlardan ya korkunç bir girdap doğacak ya da ikisi birleşip tek ve büyük bir fırtına olacaktı. Çünkü her iki güç dinamizmde birbiriyle eşittiler, ancak aynı doğaya sahip değillerdi. Biri daha ruhani ve kültürel bir hareketken, öteki özünde askerî bir hareketti. Bu nedenle İslamiyet Türklere bu kuvvetli çarpışmanın sonucunda bir din ve uygarlık verirken, Türkler de bu dine ordularını vermişti"

Tarihçi Prof.Dr.İlber Ortaylı "Türkler İslamiyet'i zorla mı kabul etti?" sorusuna şu yanıtı verdi:

Biz hiçbir şeyi zorla kabul etmeyiz. Aklımız yatmadan hiç etmeyiz. Diyorlar ki görür görmez hidayete erdik bekleyip oturuyormuşuz. Talas'ta cenk yaptık onda da kitlevi bir dönüş söz konusu değil. Mesela Macaristan Kralı Istvan Hristiyan oluyor herkes oluyor. Bizim İslamiyet'i alışımız ikna yoluyla, takım takım. Kendimize özgü yollar. Türk Müslümanlığı nedir? Yeseviyet. Bugün memleketin içinde hâlâ yaşıyor. Kendimize has inançlar, tarikatlar geliyor. Türkiye'de İslam'ın önemli bir parçasıdır türbe ziyareti, çaput bağlamak, beğen beğenme.