Tütün ürünlerinde gözler aralık enflasyonunda: Sigarada ÜFE zammı, vergi kaybını yıllık 100 milyar TL’ye çıkarabilir

Uzmanlara göre, aksi bir düzenleme yapılmadığı taktirde, bugün tütün ürünlerinde 50 milyar TL’yi bulan yıllık vergi kaybı, söz konusu zamlarla birlikte 100 milyar TL’ye yaklaşabilir.

Alkol ve tütün ürünlerinde, gözler Aralık ayına ilişkin Üretici Fiyat Endeksi’ne (ÜFE) çevrildi. Geçtiğimiz günlerde, aylık bazda yüzde 0,74 olarak açıklanan Kasım ayı ÜFE rakamıyla birlikte, Temmuz ayından bu yana 5 aylık ÜFE oranı yüzde 22’yi aştı. Yeni yılın ilk günlerinde açıklanacak Aralık ayı verisiyle birlikte, Temmuz-Aralık 2022 ÜFE rakamı da netleşmiş olacak.

Söz konusu oran, tütün ve alkol ürünlerinin yeni yıl fiyatları için de belirleyici bir öneme sahip. 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 12’nci maddesi uyarınca, alkollü içkiler ve tütün ürünleri için uygulanan maktu ve asgari maktu vergi tutarları, Ocak ve Temmuz aylarında, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından ilan edilen üretici fiyat endeksinde son altı ayda meydana gelen değişim oranında, bu değişimin ilanı gününden geçerli olmak üzere yeniden belirlenmiş sayılıyor.

Bu madde uyarınca, Ocak 2023 itibarıyla, tütün ürünlerindeki asgari maktu ve maktu vergi oranları, Temmuz-Aralık 2022 dönemindeki ÜFE gerçekleşmesi kadar artırılacak. Temmuz-Aralık döneminde yüzde 30 seviyesine yaklaşması beklenen ÜFE oranı sonrası güncellenecek vergi tutarları, sigara fiyatlarında da ciddi zamları beraberinde getirebilir.

İSTİSNALAR UYGULANABİLİYOR

Öte yandan, söz konusu artışlar, ekonomideki genel görünüm göz önünde bulundurularak, otomatik artıştan çıkarılıp, Cumhurbaşkanlığı kararıyla farklı oranlarda yeniden güncellenebiliyor. Bunun son örneği, Mayıs 2022 tarihinde görülürken, o dönemde asgari maktu ve maktu vergi artışları sadece yüzde 10 ile sınırlandırılmıştı. İlgili düzenleme ile birlikte, son 6 ayda meydana gelen yüzde 60’ın üzerindeki ÜFE artışı Temmuz-Aralık 2022 dönemi için uygulanmamış ve bu oranın yüzde 10 olarak hesaplanmasına hükmedilmişti.

Söz konusu uygulamayla, sigara fiyatlarında yaşanabilecek vergi kaynaklı ciddi zamların da önüne geçilmişti. Bu şekilde hem enflasyonla mücadelede kararlı bir duruş sergilenmiş hem de yüksek fiyatların neden olduğu kaçak ürünlerdeki artış engellenmeye çalışılmıştı. Yapılan güncellemeyle birlikte sigarada asgari maktu vergi tutarı 0,7197 liradan, 0,7916 liraya; maktu vergi tutarı ise 0,7150 liradan 0,7865 liraya yükselmişti.

KAÇAK ORANI %50’LERE ÇIKABİLİR

Mayıs ayında alınan kararın bir benzerinin, Temmuz-Aralık ÜFE’si için de alınıp alınmayacağı konusunda bekleyiş sürüyor. Diğer yandan, tütün ürünlerinde gerçekleşen zamların kaçak ürünlere ilgiyi de ciddi şekilde artırdığı biliniyor.

Bugün itibarıyla Türkiye’deki tütün pazarının yüzde 28,4’ünün kaçak ürünlerden oluştuğu tahmin edilirken, devletin buradan oluşan vergi kaybının ise yıllık 50 milyar TL seviyesine yaklaştığı öngörülüyor. Olası yeni zamlarla birlikte, sektörde kaçak ürünlere yönelimin artacağı korkusu yaşanırken, kaçak oranının da yüzde 50’li seviyelere ulaşabileceği; bunun da 100 milyar TL’ye yaklaşan bir vergi kaybına yol açabileceği ifade ediliyor.