Üç ilin elektriği kesilebilir
Avrupa başta olmak üzere dünyanın birçok köşesinde enerji krizi gündemin üst sıralarında. Yenilenebilir ve temiz enerji vizyonuna rağmen bu kaynaklardan sağlanan enerjinin artan talebi karşılayamaması sonucu geleneksel kaynaklara yönelim de arttı. Kömür, petrol, gaz fiyatlarının rekor seviyelere çıkmasıyla enerji faturasının kabarması sonucu yerli ve milli kaynakların önemi daha da öne çıkıyor. Biz de, Muğla Milas'da yerli linyit kömürü kullanarak elektrik üretmek amacıyla kamu tarafından kurulan ve 1987'de ilk ünitesi devreye alınan santralların beşinci ve son ünitesi 1995 yılında faaliyet başlayan Yeniköy ve Kemerköy santrallarını bir grup basın mensubu ile birlikte geçen günlerde ziyaret ettik. Yeniköy Kemerköy (YK) Elektrik Üretim ve Ticaret AŞ çatısı altında faaliyet gösteren santrallar, yaz aylarında Akdeniz ve Ege'de meydana gelen yangınlarda kamuoyunun gündemine gelmişti.
ENERJİ İTHALATINI ÖNLÜYOR
YK Enerji Genel Müdürü M. Serhat Dinç'in daveti üzerine gittiğimiz termik santralların bulunduğu bölge ve maden alanında incelemeler yaptık. Yeniköy Termik Santrali her biri 210 MW gücünde iki ünite, Kemerköy Termik Santrali ise her biri 210 MW üç ünite olarak dizayn edilmiş vaziyette. Bölgede bulunan 160 milyon tonluk linyit rezervleriyle bu iki santralın 2038 yılına kadar işletilmesi öngörülüyor. 2014 yılında 2.7 milyar dolara özelleştirilen Yeniköy ve Kemerköy Termik Santralları, bugün IC İÇTAŞ ve Limak Enerji tarafından işletiliyor. Burada yaptığımız sohbette Dinç, Türkiye elektrik üretiminin yüzde 2.5’unu sağlayan Yeniköy Kemerköy (YK) Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş.'nin, 270 milyon avroluk yenileme yatırımlarına devam ederken, 10 milyon avronun üzerinde bir rehabilitasyon yatırımını da devreye aldığını söyledi. M. Serhat Dinç, yerli ve milli kaynak kullanımı ile yaptıkları üretim sayesinde yıllık 1.3 milyar metreküplük doğalgaz ithalatının da önüne geçtiklerini ifade etti. Santrallerde ve maden sahalarında toplam 3 bin 500 kişi istihdam edildiğini belirten Dinç, “İstihdamın yüzde 80’i ise bölge halkından oluşuyor” dedi.
MADEN SAHASI DAVALIK OLDU
Santral ziyaretimize giderken yol üzerindeki bir koruluğun önünde “Akbelen ormanını vermeyeceğiz” yazılı bir flama dikkatimizi çekti. Genel Müdür Dinç'e bu konuyu da sorduk. Dinç'in verdiği bilgilere göre konu özetle şöyle: Termik santralların elektrik üretimine devam edebilmesi için linyit madeninin çalışması gerekiyor. 2035'ten sonra madenin ekonomik ömrünü tamamlayacağı tahmin ediliyor. Ancak madenin ilerlemesi için Akbelen'e doğru ilerletilmesi gerekiyor. Orada ise dava konusu olan 76 hektarlık bir alan var. Bir grup bölge sakini konuyu yargıya taşıdığı için ruhsat alınmasına rağmen bu alana doğru maden genişletilemiyor. Şirket, özelleştirmeden sonra parçalı olan ruhsatları birleştirmiş. Devletin belirlediği ruhsat alanı dışında ilave bir ruhsatlandırma yapılmamış. Orman izinleri alınmış. Ancak devam eden dava yüzünden Orman Genel Müdürlüğü eleman yetersizliği nedeniyle alanı maden sahasına uygun hale getirmekte gecikiyor. Bu yaz başlanacakken yangınlar çıkınca yeniden ara veriliyor. Mahkeme de yürütmeyi durdurma kararı verdiğinden konu bir üst mahkemeye taşınmış durumda.
YANGINDA O ENDİŞEYİ YAŞADILAR
Sürecin olumsuz sonuçlanması durumunda ne olacağını YK Enerji Genel Müdürü M. Serhat Dinç'e sorduğumuzda, “Santralde üstü açık kömürü var. Bugünün kömürü var ama 7-8 ay sonrasının kömürü yok. Burada kömür olmaması durumunda sadece Yeniköy değil Kemerköy de kömürsüz kalacak. Bir ünitenin kömürü kuzeyden güneye gidiyor. Burası baz yükü santral. Elektrik sistemi içinde en iyisi bölgesel karşılama. Bu santralın devreden çıkmasından İzmir, Muğla, Aydın etkilenir.
Baz yükün yüzde 10'u buradan geliyor” bilgisini verdi. İki santralın elektrik üretim kapasitesi şu anda 1072 MW. Yenileme yatırımı ile bu 1100 MW'a çıkacak. Yangında da santralların devre dışı kalma endişesiyle bölgenin elektriğinin kesilmesi tehlikesini yaşadıklarına dikkat çeken Dinç, “İthal kömür pahalılandı. Gaz pahalı. HES'lerde kuraklık nedeniyle verim düşük. Yerli ve milli kaynağı kaybetmemek lazım. 2020 Haziran ayında maden için buraya girmemiz lazımdı” dedi.
'TÜRKİYE'DE ELEKTRİK AVRUPA'DAN UCUZ'
Artan enerji fiyatlarının ise maliyetlere yakın seviyelere geldiğine değinen YK Enerji Genel Müdürü M. Serhat Dinç, eski fiyatların kolay kolay görülemeyeceğini anlattı. Dinç, “Şu anda Türkiye'deki elektrik Avrupa'daki en ucuz ülkelerden. Geldiğiniz fiyatlar maliyeti ve normali yansıtıyor. Ülkemizde fiyatların geride kalması; en çok zorlandığımız konu. Özelleştirmede döviz ile alıp TL ile sattığımız için banka kredilerini ödemekte zorlanılıyor. Burada sermayedarların önemli katkısı var. Aldığımızda birim fiyat 5.5 centti, geçenlerde 4.5'e kadar düştü.” bilgilerini verdi.
ZEYTİN TARIMI VE ARKEOLOJİK KAZILARA DESTEK
YK Enerji’nin ağaçlandırma faaliyetlerine de değinen Dinç, “Şirketimiz kendi talebi ve isteğiyle Orman Genel Müdürlüğü ile arasında 2020 yılında ‘Ağaçlandırma İşbirliği Protokolü’ imzaladı. Bu sözleşme kapsamında ülke genelinde 450 bin fidan dikimi gerçekleştirdik. 2022 sonuna kadar ise bu sayı 1 milyonu aşacaktır. Hedefimiz 5 milyona ulaşmak” dedi. “Maden ruhsat sahamızda yer alan ve madencilik faaliyeti tamamlandıktan sonra tarımsal alan olduğu için zeytin ağacı dikilen Karacaağaç Eski Harman Zeytinlik Alanı da bu vizyonumuzun ve çalışmalarımızın bir sonucu” ifadelerini kullanan Dinç, “Maden sahalarımızda toplamda bakımını üstlendiğimiz 22 bin 100 adet zeytin ağacı bulunuyor. Zeytin hasat döneminde öncelikle dezavantajlı kadın ve işsiz gençlerimize mevsimlik de olsa iş olanağı sağlıyoruz. Yılda ortalama 40 ton zeytin elde ediyoruz. Bu kapsamda yılda ortalama 8 ton soğuk sıkım zeytinyağı üretiliyor. Bu çalışmalarımızın aynı şekilde devam edeceğini ve madencilik faaliyetinin bittiği her noktayı doğaya kazandıracağımızı eklemek isterim” sözü verdi. Ayrıca maden sahasında yapılan arkeolojik kazılar için bugüne kadar 12 milyon TL harcama yapıldı. Şirket bu çalışmalara yıllık 8-10 milyon TL tutarında destek vereceğini devam edeceğini kamuoyuna açıkladı.
PARİS'E UYMASA DA EMİSYONLARI AZALTIYOR
Santralları ziyaretimiz sırasında YK Enerji Genel Müdürü M. Serhat Dinç'e, Paris Anlaşması ile birlikte devreden çıkması öngörülen kömür kullanımına işaret ederek, santrallara ne kadar ömür biçtiklerini sorduk. Türkiye'nin karbon nötr olma tahhüdünün 2053, birçok Avrupa ülkesinin ise 2035 ve 2040 olduğunu anımsatan Dinç, “Yerli kaynaklar vazgeçilebilir değil. Kömürden vazgeçiş zaten zaman alacak bizim 2041'e kadar ruhsat var 2038'e kadar santralların ekonomik ömrü var” bilgisini verdi. Bu zamana kadar kullanılacak santralların çevreye yaydığı emisyonları azaltmak için ilave yatırımları devreye aldıklarını ifade eden Dinç, şunları aktardı: “Önceliğimiz baca gazı emisyon değerlerimizi düşürmek; yatırımla birlikte kükürt dioksit (SO2) oranlarını 1000’den 400’e (mg/Nm3) indirmeyi başardık. Toz diye bahsettiğimiz parçacıkları ise 100’den 50’ye (mg/Nm3) çektik. Kömürün yanması sonucu oluşan NOx emisyonunu ise 800’den 200’e (mg/ Nm3) indirdik. 2022 hedefimiz, AB standartlarına uygun, çevreci ve sürdürülebilir işletmecilik yapmak.”
