Ukrayna’ya verilen silahlar çalınıyor

Military.com sitesinde çıkan habere göre bir grup gönüllü Ukraynalı tabur üyesi, muhtemelen karaborsada satmak üzere 60’tan fazla tüfek ve yaklaşık bin mühimmat çaldı. Bir insani yardım kuruluşu gibi davranan Ukraynalı suçluların yasadışı yollardan kurşun geçirmez yelek ithal edip sattığı da belirtildi.

Bu planların Ukrayna güvenlik servisi tarafından bozulduğu ama aynı zamanda ABD’nin 2022’de Ukrayna’ya gönderdiği ve çoğu silah olan 23 milyar dolarlık güvenlik yardımının tehlikeleri ve riskine de dikkat çekildi.

SİLAHLARIN NEREYE GİTTİĞİ

TESPİT EDİLEMİYOR

Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası talebiyle elde edilen bir Pentagon genel müfettiş raporu, Ukrayna’daki savaşın ilk aylarında Amerikan güçlerinin ülkeye gönderilen askeri teçhizatın çoğunun nereye gittiğini izleyemediğini gösteriyor. Bu da ABD yasalarının ihlal edildiğini ve bazı teçhizatın suçluların ve hatta Rusların eline geçtiğini gösteriyor.

Soruşturma, ABD personelinin operasyonun başladığı ilk aylarda askeri teçhizatın nereye gittiğini takip edemediğini ve 2022 yazına gelindiğinde Ukrayna güvenlik güçlerinin ağır silahlarla donatılmış suç gruplarını dağıttığını tespit etti.

O dönemde ABD Ukrayna’ya binlerce Stinger ve Javelin füzesi, obüsler, 10 binden fazla bomba fırlatıcısı, C-4 patlayıcıları ve 59 milyon adet küçük silah mermisi de dâhil olmak üzere çok çeşitli ekipman sevk etmişti. Daha büyük, daha karmaşık sistemler arasında Ulusal Gelişmiş Karadan Havaya Füze Sistemleri ya da NASAMS; yeni geliştirilen Phoenix Hayalet insansız hava araçları ve Yüksek Mobiliteli Topçu Roket Sistemleri ya da HIMARS yer alıyordu.

‘RUS YETKİLİ’ DETAYI

Raporda bahsedilen bir örnekte, Haziran 2022’nin sonlarında, Ukrayna güvenlik servisi veya istihbaratının, üyeleri sahte kimlik belgeleri kullanarak gönüllü bir tabura katılan ve daha sonra el bombası fırlatıcı ve makineli tüfek de dahil olmak üzere silah temin eden “belirtilmemiş bir Rus yetkili” tarafından kontrol edilen bir grubu dağıttığı belirtiliyor. Raporda, “Grubun algılanan amacı istikrarı bozucu faaliyetler yürütmekti.” ifadelerine yer verilmiş.

ABD TAKİP ETME KONUSUNDA YETERSİZ

Soruşturma kapsamında, ABD’nin sağladığı büyük miktardaki teçhizatın etkili bir şekilde izlenmesinin, Ukrayna’da sahada bulunan kişilere uygunluk ve hesap verebilirlik değerlendirmeleri yapılması gerektiği belirtiliyor.

En son 1996 yılında değiştirilen bir yasa - Silah İhracatı Kontrol Yasası - hükümetin herhangi bir yabancı ülkeye satış ya da yardım yoluyla sağlanan askeri teçhizatın nasıl kullanıldığını izlemesini gerektiriyor. Genel müfettiş raporu, Pentagon’un bu yasaya uymak ve ABD askeri teçhizatının uygun şekilde kullanıldığından ve yanlış ellere geçmediğinden emin olmak için “Altın Nöbetçi” programını yürüttüğünü özellikle belirtiyor. Raporda, ABD Avrupa Komutanlığı yetkililerinin, teçhizatı takip etme konusundaki yetersizliklerini, Ukraynalılardan el makbuzları sunmalarını isteyerek ve “istihbarat raporlarından yararlanarak” aşmaya çalıştıkları belirtildi.

Müfettişler, muharip komutanlığın kendilerine Ukrayna hükümetinin talepleri konusunda “iyi niyetli bir çaba gösterdiğini” söylediğini, ancak bu yetkililerin eylül ayına kadar izleme çabalarına ilişkin herhangi bir belge sunamadıklarını kaydetti.

‘RİSKİN FARKINDAYIZ’

ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü cuma günü raporla ilgili açıklama yaptı. ABD hükümeti olarak olası yasa dışı yollara sapma riskinin son derece farkında olduklarını belirten sözcü “Ukrayna hükümetiyle yakın işbirliği içinde bu riski azaltmak için proaktif adımlar atmaktayız. Ukrayna’nın aktif bir çatışmada kendini savunmasına yardımcı olmak üzere silah gönderdiğimiz ve toprakların el değiştirmesi halinde bu silahların ele geçirilme riski olduğu konusunda gerçekçiyiz. Ki bu her savaşta olur.” ifadelerini kullandı.

Cumhuriyetçiler, Biden yönetimini Ukrayna’ya giden milyarlarca dolarlık yardım konusunda hesap verebilirlik eksikliği gördükleri için eleştirdi. Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy bu yılın başlarında Ukrayna’yı desteklediğini ancak “açık bir çeki desteklemediğini” söylemişti.

UKRAYNA’NIN KARABORSA SİLAH PİYASASI

Ukrayna’da silahların kaybolması ya da karaborsada satılması yeni bir durum değil. Yayımlanan raporlar, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra ülkenin bir karaborsa silah merkezine dönüştüğünü belirtiliyor. Sadece 2013-2015 yılları arasında İsviçre merkezli Uluslararası ve Kalkınma Çalışmaları Enstitüsü’nün Küçük Silahlar Araştırması’na göre çalınan ya da kaybolan 300 bin hafif silahın 2022’ye kadar yalnızca 4 bininin ele geçirildiği belirtildi. Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova da 9 Haziran’da yaptığı açıklamada, Ukrayna’ya silah sevkiyatının, özellikle Batı Avrupa’da silah karaborsasının ortaya çıkmasına neden olacağını belirtmişti.