Üretici zarar etti tüketici pahalı yedi

Son birkaç yıldır çarşıda pazarda ucuz gıdaya erişemiyoruz. Üretiyoruz ama pahalı yiyoruz. Biz pahalı yerken üretici bu yıl da para kazanamadı, bin bir zorlukla ürettiği ürününü yine değerine satamadı.

Bir önceki yıl narenciye ziyan oldu, bu yıl biber, patlıcan, patates fazla geldi. Buğdayda, çayda açıklanan alım fiyatları düşük kaldı, mısır fiyatı açıklanmadı. Domates üretimi de fazla oldu. Üretici sanayicinin düşük fiyatına tepki gösterdi, Konya, İzmir, Çanakkale ve Bursa’da tonlarca domates tarlalarda çürüdü.

Sadece domateste değil birçok meyve ve sebzede üretici alım yapan tüccarın insafına kaldı. Şanlıurfa’da 20 bin ton isot biber hasat edilmedi, fıstık üreticisi geçen yılın altında fiyattan ürününü sattı. Narenciyede de bu yıl rekolte yüzde 30’a yakın düştü, fiyatlar üretici için iyi olsa da ürün az olduğu için yine kazanamadı. Marketlerde şu anda mandalinanın kilosu 60-70 lira arasında. Zeytinde de durum farklı değil.

Üretimde rekor artış var. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi ile Tarım ve Orman Bakanlığının 2024-2025 sezonu rekolte tahminine göre 475 bin ton zeytinyağı üretimi bekleniyor. Fazla üretim var ama fiyatlar raflara yansımıyor. Birçok bölgede üreticideki fiyat 130 liraya kadar düştü. Tariş’in yeni yılda fiyat açıklaması bekleniyor.

KURAKLIK TOPRAKLARI VURDU

Anadolu’nun bereketli toprakları, bu yıl kuraklıkla da mücadele etti. Yılın 8 ayında 900 doğal afet meydana geldi. Bu afetlerin yüzde 36'sı şiddetli yağış ve sel, yüzde 22'si dolu, yüzde 21'i fırtına ve hortum şeklinde gerçekleşti. Ülkede yaşanan doğal afetler, en çok doğa koşullarına bağımlı olarak üretim yapan çiftçileri etkiledi, bu durum market raflarına da yansıdı.

Samsun’un Bafra ilçesinde ağustos ve eylül aylarında şiddetli yağış sebebiyle sel meydana geldi. Karnabahar, brokoli ve lahana gibi ürünlerin su altında kalmasıyla ürünler zarar gördü. Yaşanan bu afet, hem çiftçilerin emeklerini boşa çıkardı hem de kışlık sebze fiyatlarının artmasına sebep oldu.

Ekim ayında Çanakkale’nin Biga ilçesinde 45 bin dekar alanda dolu afeti oldu ve çeltik alanlarının tamamı zarar gördü. Biga Ziraat Odası Başkanı ve sivil toplum örgütleri, bölgenin afet bölgesi ilan edilmesini istedi. Ancak çiftçilerin yaralarını saracak bir gelişme olmadı.

Trakya çiftçisi, ayçiçeğinde son dönemlerin en düşük üretim sezonlarından birini yaşadı. Bölgede kışın başlayan, yaz aylarında da süren kuraklık ve aşırı sıcaklar, verimi olumsuz etkiledi. Verim kaybı, bölgelere göre yüzde 25 ila yüzde 75 arasında değişti. Bazı tarlalarda bitkinin gelişememesinden dolayı hasat dahi yapılamadı.

Bu sene patateste de erken hasatla, ürün arttı, bu da fiyatların üreticide gerilemesine sebep oldu.

PLANLI ÜRETİM

Sonuç olarak bu yıl üretici birkaç üründe değil, ziraat odası başkanlarının söylemiyle ‘külliyen zarar’ etti. Çiftçinin tek umudu ise Tarım Bakanlığının başlattığı Planlı Üretim çalışmalarında. 13 stratejik ürün belirlendi, bu ürünlerde çalışma başlatıldı. Öncelik sözleşmeli üretim olacak. Planlamaya uyan çiftçiye ise ek destekler verilecek. Bölgelerde üreticilerle toplantılar yapılıyor, planın ayrıntıları açıklanıyor. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, yeni düzenlemelerin sahaya yansımasını, 2025'ten itibaren göreceklerini açıkladı.

TÜİK ile birlikte gerçekleştirilecek Tarım Sayımı için 1 Temmuz-31 Aralık 2025 tarihlerinde saha çalışması yapılacak, ardından ilk sonuçlar 2026 yılı Haziran ayında kamuoyu ile paylaşılacak. Yumaklı, 81 ilin tarımsal yatırım rehberlerini hazırladıklarını ve ilerleyen günlerde rehberin yayınlanacağını da bildirdi. Ama üretici endişeli. Ya bu projeler sahada tutmazsa, üretici yine kazanamazsa...