Zeytinyağına fiyat darbesi
Geçen yıl üreticinin 200-250 liraya sattığı zeytinyağının fiyatı, bu yıl 150 liraya kadar düştü. Marketlerde ise 350-400 liradan satılıyor. Üretici 'Sıcakta soğukta çalışan biziz. Yok olursak ithalata mecbur kalırlar.' dedi
Sibel Koç Güven
Bu yıl zeytinde yüksek rekolte beklerken üretici fiyatlarda hayal kırıklığı yaşadı. Geçen yıl üreticinin 200-250 liraya sattığı zeytinyağı, bu yıl hasat dönemi 150 liraya kadar düştü. Marketlerde ise fiyatlar hâlâ yüksek, ortalama 350-400 lira arasında.
Aydın Söke Ziraat Odası Başkanı Mustafa Tanyeri, bakanlık kadar sanayiciye de kızgın olduklarını belirtti, “Bizi bitirirlerse ithal etmek zorunda kalırlar.” dedi. Edremit Ziraat Odası Başkanı Ali Yılmaz Diker de maliyetleri düşük gösteren bir yapıya işaret etti.
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Başkanı Dr. Mustafa Tan, 2024-2025 sezonu için 475 bin ton zeytinyağı ve 750 bin ton sofralık zeytin rekoltesi beklediklerini açıklamıştı. Yüksek rekolte beklentisi hem üreticiyi hem de tüketiciyi umutlandırmıştı. Rafları inceledik, kaliteye göre fiyatlar ortalama 400 lira. Çanakkale, Balıkesir ve Aydın’da üreticiye sorduk, fiyat 150 lira… Bu sene ne tüketici ne de üretici rekolte artışından faydalanamayacak gibi. TARİŞ ise henüz fiyat açıklaması yapmadı.
‘TÜCCAR 130 LİRAYA ALIYOR’
Aydın Söke Ziraat Odası Başkanı Tanyeri, bu yıl incir dışında hiçbir üründen kâr edemediklerini belirtti, zeytinden de büyük zararda olduklarını ifade etti.
Aydınlık’a konuşan Tanyeri, “Zeytinde 2017 yılından beri destek 80 kuruş. Bizim 260 bin dönüm zeytinlik alanımız var ama 220 bin dönümü dağlık alan. Ulaşımı zor. İnsanların zeytini hayvanlarla taşıdığı yerler var burada. Zorlu üretim var ama destek artmadı. İki yıl önce ihracat arttı, fiyat 250 liraya kadar çıktı, sevindik ama ne hikmetse şu anda tüccar, üreticinin elinden 130-150 liraya yağ alıyor.” diye konuştu.
Rekoltenin de bölgede beklentinin altında kaldığını belirten Tanyeri, “Bu sene aşırı sıcaklar oldu. Sulanmayan ağaçlar kurudu. Meyve büyümedi. 5 kilodan 1 litre yağ elde ediyorduk, şu anda 10 kilo zeytinden bir litre yağ ancak çıkıyor.” dedi.
‘ÜRETİCİ EZİLMEMELİ’
Mustafa Tanyeri, marketlerdeki fiyatları da şöyle değerlendirdi:
“Marketlerde 350-400 arası, kaliteye göre fiyat değişiyor. Ürün üreticiden çıkınca ne hikmetse fiyat artıyor. Üreten biziz, sıcakta soğukta çalışan biziz. Bizden 150 liraya alıyorlar size 400’e satıyorlar. Bunu her gittiğimizde bakanlıkta söylüyoruz. Ama çözebilmiş değiliz. Sütte de aynı, ette de aynı, sebze meyvede de aynı… Böyle denetimsizlik olmamalı, üretici bu kadar ezilmemeli.”
‘DEVLET TARİŞ’E DESTEK OLMALI’
Bu yıl TARİŞ’in fiyat açıklamadığını da belirten Tanyeri, “Talep yok. TARİŞ de tüccar gibi davranmak zorunda kaldı. Onlara da devlet desteği yok. Onlar da üreticiden alıp, işleyip satıyor. Devlet, TARİŞ’e destek olsa üç kuruş fazlaya alır. Burada Bakanlığın devreye girmesi gerekiyor. Eğer dış piyasada da fiyatlar aynıysa üreticiye destek vermeliler. Devlet hem üreticiyi hem tüketiciyi korumalı.” diye konuştu.
SANAYİCİYE ÇAĞRI
Mustafa Tanyeri, üreticiden düşük fiyata zeytinyağı alan sanayiciye de seslendi:
“Sanayici de kazanacak ama onlar klimalı odalarda para kazanıyor, biz açık havada, tozun toprağın içinde… Aradaki bizden fazla kazanıyor. Sadece bakanlığa değil onlara da tepkimiz var. ‘Bu yıl kötü bir yıl, üreticiye destek olun’ diyoruz ama maalesef hiç bir sanayiciden yanıt yok. Alışmışlar çünkü üreticinin sırtından, oturdukları odalardan para kazanmaya, bırakamıyorlar. Ama biz yok olursak ithalata mecbur kalırlar. Banka borçlarımız çığ gibi büyüyor. Sanayici de kendine çeki düzen versin.”
‘KÖYLÜYÜ BİTİRİYORLAR’
Çanakkale’nin ilçelerinde de zeytinyağı fiyatları düştü. Ayvacık’ta geçen yıl 250-300 lira arasında olan zeytinyağı fiyatı, bu sene 180-220 lira arasında değişiyor.
Ezine Ziraat Odası Başkanı Serkan Zehir, “1 kilo zeytinyağını 150 liraya alıyor tüccar. Zeytinler kesilmek üzere. TARİŞ fiyat açıklamadı. Piyasadaki fırsatçılar köylünün elinden yağı ucuza alıyor. 1 kilo yağ, 6 kilo zeytinden çıkar. Köylüyü tamamen bitirme politikası bu.”
Üretici temsilcileri, TARİŞ’in zeytinyağı alım fiyatını açıklaması ve 2025 yılına girilmesiyle beraber fiyatların bir miktar artacağını belirtiyorlar.
MALİYETLERİ DÜŞÜK GÖSTERENLER VAR
Balıkesir Edremit Ziraat Odası Başkanı Ali Yılmaz Diker, bölgede zeytinyağı fiyatlarının üreticide 170-180 lira arasında olduğu bilgisini verdi. Diker fiyatlarla ilgili şöyle konuştu:
“Bazı büyük firmaların fiyatlar üzerinde spekülatif hareketler içinde olduğunu tespit ediyoruz. Bu da üreticiye sıkıntı veriyor. Bu sene mahsul var diyerek, fiyat düşürdüler. Maliyetler yüzde 100’ü geçti. Böyle olduğu halde fiyatların düşük seyretmesi hakikaten üreticiyi mağdur ediyor. Zeytin üretimi bölgede sıkıntılı şu anda.
“Dışarıda maliyetleri düşük gösteren bir yapı var. Düşük diyorlar ama dün İtalya’da 8,54’e kadar fiyatların oluştuğunu gördük. Türkiye’de de özel sektör firmaları özellikle de Tarım Kredi’nin şirketi üzerinden fiyat oluşturularak bölgede üreticiye karşı suikast girişimi gibi bir şey bu fiyatlar. İnanın toplanan zeytin, maliyeti karşılamıyor. Veya zor karşılıyor. Üretici çok rahatsız.”
TARİŞ’in piyasada oluşan fiyatları görünce açıklama yapmadığını da belirten Diker, şöyle devam etti:
“Bu sene benim anladığım kadarıyla ‘üretici bize güvensin, fiyatlar belirginleşsin, biz üreticiyi mağdur etmeyecek şekilde bir fiyat açıklayacağız’ diyorlar. Şu anda kiloda 100 lira avans veriyor TARİŞ. Piyasanın üzerinde iyi bir fiyat vereceklerinden bahsediyorlar.”
