Mutfakta yeni zamlar kapıda: Tarımda mecburi istikamet
Seçim bitti, yeni bakanlar görevlerini devraldı, gözler yeni kabine üyelerinde. Vahit Kirişci, Tarım ve Orman Bakanlığı görevini İbrahim Yumaklı’ya devretti. Üreticinin beklentilerini üretici temsilcilerine sorduk.
Tarımda sorun büyük... Atılması gereken acil adımları, üretici temsilcileriyle konuştuk. En yakıcısı girdi maliyetlerindeki artış. Temsilciler, bütçenin yüzde 1’lik kısmının tarıma ayrılmasını, planlı üretim için atılan adımların devamını ve köylerin kalkındırılarak göçün önlenmesini istedi. Acil taleplerin başında sulama projelerinin bitirilmesi var. Deprem bölgesindeki çiftçiler ise verilen sözlerin yerine getirilmesini bekliyor. Her şart altında üretime devam eden çiftçi, dışarıya muhtaç kalmadan üretmek için “Kalıcı adımlar atılsın.” diyor. Ortak görüş, ekonomik darboğazdan ancak tarımla çıkabileceğimiz.
‘ÜRETECEK GÜCE DE TOPRAĞA DA SAHİBİZ’
Samsun Bafra Ziraat Odası Başkanı Osman Tosuner, “Üretecek güce de toprağa da sahibiz.” diyerek başladı sözüne. Tarımın var olması için göçün engellenmesini isteyen Tosuner, “Tarım Bakanından en büyük isteğimiz girdi maliyetlerinin düşürülmesi. Tarıma verilecek destek, enflasyonun düşmesi demek.” dedi.
“Karamsar olmayalım.” çağrısı yapan Tosuner, şöyle devam etti: “85 milyonu besleyecek bir ülkeye sahibiz. Çalışmadan duramayan bir milletiz. Umutluyuz, karamsar değiliz. Çöküşten kalkmasını da bilen bir milletiz. Sabah kalkıyoruz alacağımız ürün zamlanmış. Bunların kontrol edilmesi, denetlenmesi gerekiyor. Düşmanımız çok. Üretmek, ayakta kalmak zorundayız. En verimli topraklar en çalışkan insanlar bizde. Yeter ki tarıma destek verilsin.”
‘ALAN BAZLI DESTEK ARTIRILSIN’
Karadeniz Bölgesi’ndeki üreticilerden de çağrı var. Fındık bölgenin en önemli ürünü. Tarımsal ihracatın da yüzde 5’ini karşılıyor. Altınordu Ziraat Odası Başkanı Atakan Akça, fındığın bölge için geçim kaynağı olduğunu, fındık olmazsa küçük esnafın da sanayicinin de ihracatçının da olmayacağını belirtti.
Akça, “Fındıkta alan bazlı destek, 2014 yılından beri artırılmıyor. Özellikle bu bölge üreticileri için pozitif ayrımcılık yapılmalı. Bölgede makineli tarım yapılması coğrafi koşullardan dolayı güç. Fındığı mamul madde haline getirecek, fındığı katma değer haline getirecek tesisler kurulmalı. İstihdamın artması için bu çok önemli.” diye konuştu.
‘FERRERO’YA DUR DEYİN’
Akça’nın önemle üzerinde durduğu bir konu da bölgedeki firma Ferrero oldu. Akça şöyle konuştu: “Bölgede tekelci bir firma var. Çok yüksek cirolarla ticaret yapan bir firma. Bu firmayla baş edecek bir firma yok. Ancak devlet bu firmayla baş edebilir. Kendi sanayicimize yatırım kredileri, sigorta ve vergi teşvikleri uygulayarak imkân verilmeli. Bu firmanın Türkiye’deki ticaret alanları kısıtlanmalı. Bu firma 100 bin dönüm arazide 50 bin çiftçiye ulaşıyor. Bu hem üreticiye hem de sektöre uygulanacak öldürücü bir hamle. Bu konuda devletten destek bekliyoruz.”
‘ÇİFTÇİ KAZANSIN GENÇLER KAÇMASIN’
6 Şubat depremlerinin merkez üssü Kahramanmaraş Elbistan Ziraat Odası Başkanı Mehmet Ali Bulut da sorunları herkesin bildiğini, çözüm konusunda ise adımların atılmadığını ifade etti. “Girdi maliyetleri çiftçiyi zor durumda bırakıyor.” diyen Bulut, dış ülkelere muhtaç olmamak için üretime öncelik verilmesi çağrısı yaptı. İthalat politikalarının memleketi ileri götürmeyeceğini belirten Bulut, “Acilen gençleri tarımda tutmanın yollarını bulmalıyız. Çözüm belli, çiftçi kazanacak ki gençler kaçmasın.”
‘KÂR EDEN FABRİKALAR SATILMAZ’
Bulut şöyle devam etti:
“Kâr eden şeker fabrikalarını kapattılar, pancar üreticisi sözleşmeli üretim yapıyor. Fabrikanın hesabına gelirse sözleşmeyi imzalıyor. Hiç kâr eden fabrika satılır mı? 600 işçi çalışıyordu şimdi 200 işçi kalmadı şeker fabrikasında.
1 milyon 400 bin kök kayısımız var 110 bin dekarda ekili. Bu yıl don ve dolu vurdu. Zarar çok. Tespitler yapılıyor, destek bekliyoruz.”
Elbistan’da 4 baraj projesi olduğunu ama toprağın bir türlü suyla buluşamadığını belirten Bulut, “Topraklarımızı suya kavuşturup kendimiz üretemezsek; Rusya’dan, Ukrayna’dan gelecek buğdayla insanımızı doyurmanın çaresini ararız. Sulu tarıma geçip daha fazla üretip muhtaç hale gelmeyelim. Sadakayla çiftçi desteklenmez. Bütçenin yüzde 1’i tarıma diyor yasalar, şu ana kadar yarısını bile vermediler. Ekonomi üretime dayanacak. Tarım desteklenecek ki üreteceğiz. İsraftan kaçınacağız, ülkeyi yönetenler de israf etmeyecek.”
‘SU OLURSA AÇIĞI KAPATIRIZ’
Şanlıurfa Ziraat Odaları İl Koordinasyon Kurulu Başkanı Hikmet İpar da su sorununa dikkat çekti: “Topraklarımızın yüzde 45’i sulanabiliyor. 3.5 milyon dönüm arazi su bekliyor. Projeler başladı ama bir türlü tamamlanamadı. Bu projeler tamamlansın, göçü engelleriz, buğdayda açığı kapatırız, pamuğun yüzde 46’sını biz üretiyoruz, bunu yüzde 60’a çıkarırız. Yüzümüzü tarıma çevirelim. Ekonomik darboğazdan ancak böyle çıkarız. Bugün ekelim 6 ay sonra biçelim.”
‘MİLLİ TARIM POLİTİKASI OLUŞTURULMALI’
Balıkesir Edremit Ziraat Odası Başkanı Ali Yılmaz Diker de milli tarım politikası çağrısı yaptı. İthalata bağlı politikaların üreticiyi topraktan uzaklaştırdığını belirten Diker, gıda sektöründeki denetimlerin yetersizliğinin tüketiciyi sağlıksız gıdalara sevk ettiğine dikkat çekti. Diker, “Bölgemizde zeytinciliğin gübre ve mazot desteği dışında bulunan budama desteği, zeytinyağı prim desteği, dane zeytin prim desteği yıllardır artmamıştır. Halbuki üretici bu destekleri yaptırmak için ilçe tarımlara müracaat ettiğinde kendilerinden alınan dosya bedelleri her yıl artarak tahsil edilmektedir. Yeni bakanımızın bu konularla daha yakından ilgileneceğini tahmin ediyoruz.” dedi.
ÇKS kayıtlarının eskiden olduğu gibi ziraat odaları tarafından yapılmasını isteyen Diker, “Tarımda çalışanların emeklilik gün sayısı 9 bin günden 7 bin 200 güne düşürülmeli, üreticinin Bağ-Kur prim ücretlerinde devlet desteği sağlanmalı.” diye konuştu.
Zincir marketler iyi denetlenmeliÜreten TürkiyePLANLAMA İSTİYORUZ
ERCAN DOLAPÇI
Söke Ziraat Odası Başkanı Mustafa Tanyeri, üreticinin taleplerini şöyle sıraladı:
“Üretici, ürettiği ürünü devlete garantili olarak satmak istiyor. Üreticiye garanti verilmeli. Ne ekeceğini planlamalı ve üretici önünü görmeli. Ayrıca oluşacak fiyat farkını da devlet vermeli. Üretici zarar etmemeli ki gelecek yıl da eksin biçsin.
Modern akıllı sulamaya geçmeliyiz. Bu konudaki alt yapı çalışmaları ve projeler bir an önce tamamlanmalı. Barajlardan yer altı borularıyla tarlalara su verilmeli. Tarlalarda da eski usul vahşi sulamadan vazgeçerek, damlama ve basınçlı sulamaya geçmeliyiz. Az suyla fazla sulama yapmalıyız. Bölgemizde Çine Barajından Söke’ye yeraltı borularıyla gelecek olan sulama alt yapı projesi tamamlanmadı. Çalışma ancak Koçarlı’ya kadar gelebildi. Bunun tamamlanmasını bekliyoruz.”
Hatay özel destek paketi istiyorÜreten TürkiyeKİT’LER ETKİN HALE GETİRİLMELİ
Vatan Partisi Çiftçi Bürosu Başkanı ve Merkez Yürütme Kurulu (MYK) Üyesi Cenk Özdemir, Tarım Bakanlığının acilen gündeme alması gereken konuları şöyle sıraladı:
ANADOLU’YA SU
“Devlet, sulama projeleri, göletler ve barajlar yapmadığında çiftçi, suya kendi çabasıyla ulaşıyor. Derelere pompalar kurarak elektrik ve mazotla bahçesine, tarlasına su götürüyor. Bu da yüksek maliyetlere neden oluyor.
Devletin bölgede bulunan irili ufaklı akarsuların önlerine baraj, gölet yaparak susuz bölgelere suyu ulaştırması şart. Bu hizmet de üretimin artması için ücretsiz olmalı.
LİSANSLI DEPOCULUK KALKSIN
“Tarımsal KİT’ler yeniden etkin hale getirilmeli. 80’den sonra özelleştirilen ve etkisizleştirilen TMO gibi alım gücü kapasitesi düşürülmüş işletmeler var. Buralar yeniden etkin hale getirilmeli. TMO, kurulan lisanslı depoculukla işlerini tüccara devretti. Lisanslı depoculuk kalksın. TMO, üreticiden aldığı ürün çeşitliliğini artırsın, silo ve depolar yeniden kurulsun. TMO çiftçinin kara gün dostu olsun.
“Eskiden Et Balık Kurumu’nun entegre tesisleri vardı. Çiftçiye kazandırırdı, tüketici de ucuz et yerdi. Et Balık Kurumunun kombinelerini yeniden hayata geçirerek etkili çalışması sağlanmalı. Et ve Süt Kurumu ithalat merkezi gibi çalışıyor, daha etkili çalışmalı.
GÜBRE ÜRETEN İŞLETMELER KURULMALI
“Kapanan, özelleştirilen işletmelerimiz var, Yemsan, İgsaş gibi. Gübre üreten devlet işletmeleri yeniden kurulmalı. Tarım Kredi Kooperatifleri, çiftçinin finans ihtiyacını karşılamaktan çok uzakta. Bankalardan borç alarak çiftçiye kredi veriyorlar. Kooperatif ve birliklerdeki koltuk saltanatına, yöneticilerin yüksek maaşlarına son verilmeli.
“Çiftçinin bir tanesi bile örgütsüz kalmamalı. Kooperatifleşmenin önü açılmalı ve yol gösterilmeli. Devlet tarım sektöründe planlayıcılığını ve düzenleyiciliğini sahaya yansıtmalı. Devletçi ve halkçı politikalar izlenmeli.
TOPRAK İŞLEYENİN SU KULLANANIN
“Toprak reformu hayata geçmeli. Kırsal kesimdeki tarla sahipleri, tarlalarını çiftçilere kiralıyor. Verilen destekler ürüne değil, tarla sahiplerine ayağı toprağa basmayan insanlara gidiyor. Bu da sektöre büyük bir darbe vuruyor. Toprak işleyenin olmalı. Bunun için adımlar atılmalı.
“Köylerin kalkınması sağlanmalı, köy okulları yeniden açılmalı. Köylerin yol ve alt yapı sistemleri iyileştirilmeli, köy yaşantısı kolaylaştırılmalı, köylere yatırım yapılmalı.
“Meralar ve tarım arazileri korunmalı. Depremlerde gördük, tarım arazileri üzerine yaptığımız binalar, hem tarım arazilerini işgal etti, üretime darbe vurdu hem de depremde yıkımın daha fazla olmasına neden oldu.”
