Üretim göstergelerinde düşüşe işaret var

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) 2024’ün birinci çeyreğine ilişkin Ekonomik Büyüme ve Tahminler raporunu açıkladı. Bahçeşehir Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ozan Bakış ve Araştırma Görevlisi Tarık Kocar imzasıyla yayımlanan raporda, Türkiye ekonomisinin 2024 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla yüzde 5,6 oranında büyümesinin öngörüldüğü kaydedildi. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle yapılan hesaplamalarla 2024 yılının birinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla ise Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH)’nin yüzde 1,5 artacağının beklendiği belirtildi.

Raporda 2024’ün ilk çeyreğinde üretim beklentilerinin olumsuz düzeyde olduğu aktarıldı. Ara malı imalatı yüzde 1,6’lık ve ticari kredilerdeki yüzde 0,6’lık artış dışındaki tüm yatırım göstergelerinde düşüş hesaplanması, üretimdeki olumsuz görünümde etkili oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilere göre 2024 yılının birinci çeyreğinde yatırım malı ithalatındaki bir önceki çeyreğe kıyasla yüzde 11,8’lik düşüşe dikkat çekildi. Önceki çeyreğe göre imalat sanayi kapasite kullanım oranı (KKO) yüzde 1,7, son üç ayda üretim yüzde 6,3, perakende ticaret sektörü mevcut mal stok seviyesi yüzde 3,2, kamu yatırım harcamaları da yüzde 1,7 geriledi.

KAMU YATIRIM HARCAMALARINDA YÜZDE 31’LİK GERİLEME

Yıllık bazda ise ara malı imalatı yüzde 1,3 artarken diğer yatırım göstergeleri gerilemeye işaret etti. Kamu yatırım harcamalarında yüzde 31,3’lük, yatırım malı ithalatında yüzde 15,1’lik, perakende stoklarında yıllık bazda yüzde 10,5’lik, KKO’da yüzde 2,2’lik, ticari kredilerde yüzde 6,3’lük düşüş gözlendi.

BETAM’dan yapılan açıklamada kamu tüketim harcamalarında büyük artışın altı çizildi. 2024 yılının birinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla tüketim malları ithalatında yüzde 16,2’lik bir azalışa karşın kamu tüketim harcamalarında yüzde 21,5’lik bir artış öngörüsü yer aldı. 2023’ün aynı çeyreğine göre kamu tüketim harcamalarında yüzde 55,6, ÖTV’de yüzde 35,2’lik ciddi yükseliş görülürken, konut kredilerinde ise yüzde 27’lik azalış meydana geldi.

İTHALATTA AZALIŞ DEVAM EDİYOR

2023’ün dördüncü çeyreğine göre dış ticaret verilerine bakıldığında ihracatta yüzde 1,4’lük, ithalatta da yüzde 6,7’lik düşüş beklentisi öne çıktı. Yıllık bazda da ihracatta yüzde 0,8’lik artış, ithalatta yüzde 13,6’lık azalışın beklendiğinin bilgisi paylaşıldı.

Birinci çeyrekteki büyüme verilerinin değerlendirildiği raporun son kısmında şu ifadeler kullanıldı:

“GSYH tahmininde kullandı˘gımız diğer mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış değişkenlere baktığımızda imalat sanayi üretim endeksinde yüzde 1,2’lik, hizmet sektörüne olan talepte ise yüzde 3,8’lik artış gözlemlemekteyiz. Perakende sektöründe fiyatların yüzde 5,9 yükselmesi beklenmektedir.

‘HİZMET TALEBİ DÜŞECEK’

“Geçen yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında imalat sanayi üretim endeksinin yüzde 12,7, elektrik tüketiminin yüzde 11,4 artmasını öngörüyoruz. Perakende sektöründeki fiyat beklentilerinde yüzde 3,8’lik artış, hizmet sektörüne olan talepte ise yüzde 2,4’lük azalış hesaplıyoruz.

“Kesinleşen Ocak ve kısmen açıklanan¸ Şubat ayı GSYH öncü göstergeleri ile yaptığımız hesaplamalara göre Türkiye ekonomisinin 2024 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla yüzde 5,6 oranında büyümesini bekliyoruz. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle yaptığımız hesaplamalarla ise 2024 yılının birinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla GSYH’nin yüzde 1,5 artacağını öngörüyoruz.”