Uykuyu çok mu seviyor yoksa narkolepsi mi?

Narkolepsi kronik bir hastalıktır ve bazı durumlarda fark edilmesi güç olabilir. Çünkü uyku günlük rutinin bir parçası olduğundan aşırı uyku hali bir problem olarak görülmeyebilir ve narkolepsili hastalar sadece ‘uykuyu seven’ kişiler olarak tanımlanabilir. Ancak narkolepsi hastalığı günlük işlerde aksamaya sebep olabildiği ve okulda, işte ya da sosyal ortamlarda ciddi kazalara sebep olma riski taşıdığı için oldukça önemli bir hastalıktır.

GECE GÜNDÜZ UYUKLAMAK

Gündüz aşırı uyku eğilimi (EDS): Narkolepsi hastaları geceleri yeterince uyumuş olsa dahi gündüzleri aşırı uykulu ve uyuşuk hissederler. Bu belirti narkolepsinin ana belirtisidir ve hemen hemen her narkolepsi hastası gündüz aşırı uyku eğilimi gösterir. Bu aşırı uyku eğilimi günlük rutinde konsantrasyon sorunlarına ve unutkanlığa sebep olabilir. Ayrıca aşırı uyku eğilimi gün içerisinde uyku ataklarına da yol açabilir. Uyku atakları, aniden ve uyarı vermeksizin konuşurken, araba kullanırken veya herhangi bir günlük işle meşgulken gelebilir. Birkaç dakikadan yarım saate kadar sürebilen uyku atakları sonunda narkolepsi hastaları kendilerini daha zinde ve enerjik hissedebilirler ancak bu geçicidir. Bir süre sonra yeniden uykulu ve uyuşuk hissetmeye başlayabilirler.

Katapleksi (Ani kas tonusu kaybı): Katapleksi ani kas tonusu kaybı olarak da bilinen ve kaslarda ani güçsüzlük görülmesine sebep olabilen bir narkolepsi belirtisidir. Katapleksi atakları ani ve yoğun duygularla tetiklenebilir. Örneğin kahkaha, heyecan, korku, şaşkınlık ve öfke gibi duyguların şiddetli olduğu durumlarda vücut katapleksi atağı ile cevap verebilir. Bu ataklarda dizler aniden bükülebilir, kafa istemsizce yana düşebilir ve çene kasları gevşediğinden konuşma esnasında geveleme görülebilir. Katapleksi atağı birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar sürebilir. Katapleksi her narkolepsi hastasında görülmeyebilir. Katapleksi atağı yaşayan narkolepsi hastalarında ise aynı sıklıkta görülmeyebilir. Kimi hastalarda yılda birkaç kez katapleksi atağı görülürken kimi hastalarda gün içerisinde sık sık görülebilir.

Uyku felci: Uyku felci, uykuya dalarken ya da uykudan uyanırken yaşanabilen geçici bir hareket edememe ve konuşamama halidir. Vücudun REM (hızlı göz hareketi) uykusu esnasında görülen geçici felç halini taklit ederek ortaya çıkar. REM uykusu hızlı göz hareketlerinin gerçekleştiği, uykunun rüya görülen evresidir. Uyku felci de tıpkı REM uykusundaki felç hali gibi geçicidir. Uyku felci, birkaç saniye ila birkaç dakika sürebilir. Her uyku felci atağı yaşayan hastanın narkolepsi hastası olduğunu söylemek mümkün değildir.

BUNLARDAN MUZDAİP OLURLAR

REM uykusu, uykuya daldıktan 1 saat sonra veya daha fazla süre içerisinde başlar. Narkolepsi hastalarında ise bu durum farklı olabilir. Narkolepsi hastaları uykuya daldıktan çok kısa bir süre sonra REM uykusuna geçebilirler. Ayrıca narkolepsi hastaları gün içerisindeki uyku ataklarında da REM uykusuna geçebilirler.

Otomatik davranışlar, uyku atakları esnasında görülebilen bir narkolepsi belirtisidir. Narkolepsi hastaları konuşma, yemek yeme, yazı yazma, araba kullanma gibi otomatik davranışları uyku esnasında sürdürebilirler. Narkolepsi hastaları uykuya dalarken ya da uykudan uyanırken canlı ve ürkütücü halüsinasyonlar görebilirler. Bu halüsinasyonlara, bir hayvan ya da insan görmek, dokunulma hissi veya havada süzülme hissi örnek olarak verilebilir. Halüsinasyonlar uykuya dalarken görülüyorsa hipnogojik halüsinasyonlar olarak adlandırılır, uykudan uyanırken görülüyorsa hipnopompik halüsinasyonlar olarak adlandırılır.

İKİ SEBEPTEN BİRİ BİLİNİYOR

Narkolepsinin iki türü mevcuttur ve bu iki türden sadece Narkolepsi Tip 1’in sebebi bilinmektedir. Narkolepsi Tip 1 hastalığı, uykuyu düzenlemeye yardımcı olan hipokretin (oreksin) isimli kimyasal salgının üretiminin bozulması sonucu ortaya çıkar. Çalışmalar, Narkolepsi Tip 1 görülen hastalarda hipokretin üretiminde rol oynayan nöronların %90 veya daha fazlasının kaybolduğunu göstermiştir. Narkolepsi Tip 2 hastalığında ise hipokretin eksikliği görülmediğini gösteren çalışmalar da mevcuttur. Bununla birlikte narkolepsiyi tetiklediği düşünülen bazı faktörler de bulunmaktadır. Bu faktörler şunlardır: Kalıtsal sorunlar, Hormonal değişiklikler, Stres, Domuz gribi. Narkolepsinin bilinen net bir tedavisi henüz yoktur. Ancak hastanın yaşam kalitesini artırmak ve narkolepsi belirtilerini olabilecek en düşük seviyeye indirmeye yönelik tedavi yöntemleri bulunmaktadır.

Bu yöntemler aşağıdaki gibidir:

• Alkol, kafein ve sigaradan uzak durmak

• Egzersiz yapmak

• Düzenli ve dengeli beslenmek

• Gündüz şekerlemeleri planlamak

• Düzenli uyumak