Uzman doktor uyardı! Çocuklardaki işitme kayıplarına dikkat

Nezle, grip ve sinüzit gibi üst solunum yolu enfeksiyonları beraberinde orta kulak iltihabını da getirebilir. Çocuklarda sık rastlanan orta kulak iltihabı ihmale gelmiyor. Tedavi edilmemesi durulunda işitme kayıpları yaşanabilir. Peki orta kulak iltihabı ne? Neden özellikle çocuklarda görülüyor? Tedavi yöntemleri nasıl? Bütün bu sorulara yanıt veren Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı Dr. İrfan Eker, hastalıkla ilgili bilgiler verdi. Aydınlık Avrupa’nın sorularını yanıtlayan Eker, “Orta kulak enfeksiyonları, üst solunum yolu enfeksiyonu ile bağlantılı ortaya çıkan; bebek, çocuk ve erişkinde farklı seyreden, mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır” dedi.

HASTALIKTA EN ÖNE ÇIKAN BELİRTİ AĞRI

Orta kulak iltihabı nedir? Belirtileri neler?

Orta kulak, kulak zarının arkasında kalan kulak kemiklerinin yer aldığı, östaki borusu ile genize (burun arka kısmı) açılan bir odacıktır. Bu kulak odacığının iltihaplı sıvı ile dolmasına, orta kulak iltihabı denir. En belirgin belirtisi, bütün iltihaplarda ortaya çıkan belirti yani ağrıdır. Diğer belirtilerin hepsi olmayabilir. Bunlar; ateş, kulakta dolgunluk hissi, işitmede azalma, denge sorunu, halsizlik, genel vücut kırgınlığı, kulaktan akıntı, çocuklarda ishal de belirti olarak görülebilir.

Havaların soğumasıyla birlikte solunum yolu hastalıklarında da artış yaşanıyor. Solunum yolu hastalıkları ile orta kulak iltihabı arasında bir ilişki var mı?

Evet var. Havaların soğuması ile virüslerin çoğalma koşullarına uygun ortam oluşmaktadır. İnsanlar kapalı ortamlarda daha fazla zaman geçirmekte, hatta mekânlarda doğrudan değil dolaylı bir havalandırma sistemi kullanımı da ortamda virüsün yayılmasına olanak sağlamaktadır. Ne kadar yakın temas o kadar virüs yayılımı oluyor diyebiliriz. Maruz kaldığımız dış etmenler; hava koşulları, mevsim geçişleri, özellikle sonbahar ve kış mevsimi, çalıştığımız ortam, yaşadığımız ev koşulları, üst solunum yolu enfeksiyonlarının daha fazla görülmesinin sebeplerindendir.

Orta kulak enfeksiyonları geçirilmekte olan bir üst solunum yolu enfeksiyonu ile birlikte ortaya çıktığı gibi, geçirilmiş bir üst solunum yolu enfeksiyonunun arkasından da gelişebilir. Etkenler arasında % 70 bakteriler, % 20 virüsler % 10 da etken tespit durumlar bulunur.

ÇOCUKLARDA DAHA FAZLA GÖRÜLÜYOR

Özellikle çocuklarda daha fazla görüldüğü yönünde bir kanı var. Bu doğru mu? Doğruysa çocuklarda neden daha fazla görüyoruz?

Orta kulak enfeksiyonu çocuklarda erişkinlere göre daha fazla, bebeklerde çok daha fazla görülür. Bir yaşına kadar bebekler de kulak enfeksiyonu geçirmeyen hemen hemen yok gibidir. 2 ya da 3 kez geçiren bebeklerde vardır. Yukarıda saydığımız bebeğin büyütüldüğü ortam kadar, beslenmesi, anne sütü, yatarak değil oturur pozisyona yakın emzirmek ya da beslemek gibi etkenler önemli.

Bebeklerde ve 3 yaşına kadar çocuklarda orta kulak enfeksiyonunun sık görülmesinin nedeni östaki kanalının erişkinlere nazaran yatay seyretmesidir. Bu anatomik yapı bebeğin beslenmesinde dikkat edilmesini gerektirir. Alınan sıvı, aksırma tıksırma ya da öksürükle, östaki kanalından orta kulağa kaçabilir. Üst solunum yolu enfeksiyonlarında artmış sekresyonlar orta kulağa kaçabilmektedir. Aşırı beslenip yatırılan bebeklerde oluşulabilecek reflü, geniz etinin şişirerek orta kulak kanalı tıkanması ve arkasından orta kulak enfeksiyonuna neden olabilir.

ENFEKSİYON DURUMUNDA BEBEKLER KULAĞINI KAŞIMAYA ÇALIŞABİLİR

Bebeklerde ve çocuklarda anatomik yapıları dışında, dış ortam temasları arttıkça virüs ve bakterilere maruz kaldıkça, üst solunum yolu enfeksiyonu ve orta kulak enfeksiyonu yaşamaktadırlar. Kreşe ya da okula başlayan çocuklarda ilk 3-4 ay içinde sık enfeksiyon geçirmesi, yeni ortam yeni mikroorganizma temasıdır. Çocukların yaşadığı eve, semte, şehre alışmaları böyle olmakta. Ebeveynlerin yapacakları, çocukların vücut dirençlerini arttıracak beslenme alışkanlığı sağlamak, temiz hava ve uygun nemde bir ortam oluşturmak ve aşı takvimine uygun aşılarını yaptırmaktır.

Bebekler ağrı şikayetini ifade edemeyecekleri için, huzursuz ağlaması olan, kulaklarını kaşımaya çalışan bebeklerde, burun tıkanıklığı, akıntısı gibi üst solunum yolu belirtileri de varsa kulak iltihabı akla gelmelidir.

Bebekler ya da, çocuklarda kulak ağrısı sonrası kulaktan akıntı ile beraber ağrı kesilebilir. Bebeklerde, çocuklarda enfeksiyon nedeniyle kulak zarı delinmesi olsa bile, zar zamanla tamir olur.

ENFEKSİYON İLERLEMEDEN TEDAVİ EDİLMELİ

Orta kulak iltihabının tedavisi nasıl yapılır?

Orta kulak enfeksiyonu, üst solunum yolu enfeksiyonu sonrası geliştiği için, tıbbi tedavi aynıdır. Antibiyotiklerin gelişimi ve hekime ulaşabilirliğin kolaylaşması nedeniyle, orta kulak enfeksiyonu ilerlemeden tedavi edilebilmektedir.

Çocuklarda anatomik yapı nedeniyle çok nadir de olsa, orta kulak kemik duvarları ve çevre kemikler de enfeksiyona dahil olabilir. Böyle bir durumda cerrahi boşaltım uygulanır.

Çok fazla tekrar etmesi durumunda ne yapmak gerekir?

Bebeklerde ve çocuklarda anatomik yapı nedeniyle erişkinlere nazaran daha sık enfeksiyon olabilmektedir. Çocuklarda, orta kulak enfeksiyonu sık görüldüğünde, alerjik yapı, bağışıklık sistemi değerlendirilmesi, sinus boşluklarının enfeksiyonu, bademciklerin büyüklüğü, enfeksiyon odağı olup olmadığı, geniz eti büyümesi gibi orta kulakta enfeksiyonun gelişmesine neden olabilecek durumların değerlendirilmesi gerekir.

Çocuklarda orta kulak kanalının tıkanması nedeniyle orta kulak sıvısının genize boşalamaması nedeniyle ağrısız, ateşsiz, işitme kaybına neden olan seröz otit media dediğimiz, iltihapsız orta kulak hastalığının tanısı önemlidir. Aileler çocukların işitmesinde sorun hissettiklerinde, çocuk sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçiriyor, burun tıkanıklığı ve ağız açık uyuması varsa mutlaka bir uzman tarafından kulakları ve üst solunum bölgesi muayene edilmeli.

İŞİTME KAYIPLARINA NEDEN OLABİLİR

Orta kulak iltihabı tedavi edilmez ise ne gibi sonuçlar ortay çıkıyor. İşitme kayıplarına neden olur mu?

Orta kulak enfeksiyonunun tedavi edilmemesi durumunda çevre kemik dokularda, iç kulakta ,kafa içinde, enfeksiyonun yol açtığı bulgular ortaya çıkar. Hekime ulaşmanın zor olduğu dönemlerde, komplikasyonlu orta kulak enfeksiyonları ile başvuru daha sık görülüyordu.

Kemiklerin erimesi, abse oluşması vb komplikasyonlu durumlarda, cerrahi müdahale ile enfeksiyonun temizlenmesi, temizlenemeyen gizli, abse odağı kalmayacak şekilde temiz bir kavite oluşturulması amaçlanmaktadır.

Bebeklerde akut orta kulak enfeksiyonlarında mastoid dediğimiz kemikte enfeksiyonu, aynı anda, birlikte görülebilmektedir. Akut mastoidit dediğimiz bu durumda, antibiyotik tedavisi yanında, abse drenajı uygulanmaktadır.

TEDAVİ İHMAL EDİLMEMELİ

Çocuklarda sık tekrarlayan enfeksiyonların olması, özellikle seröz otitis media denilen, orta kulakta sıvı birikmesi durumunda dikkatli takip önemlidir. Tıbbi tedavi uygulanırken, altta yatan neden araştırılmasının yapılması gerekir. Tıbbi tedaviye yanıt alınamaması, işitmenin düzelmemesi durumunda, kulak zarına kesi yapılarak sıvı boşaltımı yapılması, gerekirse ventilasyon (Havalandırma) tüpü yerleştirilmesi gerekebilir. Bu işlemin zamanının geçirilmemesi önemli. Uygulanmadığında orta kulakta negatif basınç artımı, sıvıda koyulaşma, yapışıklıklar, kemikçik yapıda hareket kısıtlılığı, zarda erime gibi sonuçlara yol açabiliyor. Bunlarda kalıcı işitme kayıplarına yol açabilecek durum ortaya çıkabilir.

Sonuçta orta kulak enfeksiyonları, üst solunum yolu enfeksiyonu ile bağlantılı ortaya çıkan; bebek, çocuk ve erişkinde farklı seyreden, mutlaka tedavi edilmesi gereken, ihmal edilemeyecek bir hastalıktır.