Varyantlara karşı iş birliği çağrısı

Güney Afrika’nın 24 Kasım’da bildirdiği Kovid-19’un yeni varyantı omikron, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) Virus Evrimi Teknik Danışma Grubu tarafından 26 Kasım’da kaygı verici varyantlar arasına alındı. Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği, ülkeleri yeni varyant oluşumlarına engel olabilmek için aşı konusunda daha fazla işbirliğine çağırdı.

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği yeni varyantla ilgili bir güncelleme paylaştı. Dünyada kaygı uyandıran yeni varyant omikronla ilgili veriler şöyle:

ÖRNEK DAVRANIŞ

• Omikron varyantının nerede ortaya çıktığı henüz bilinmemektedir. Botswana ya da Güney Afrika’da SARS-CoV-2 genomik izleme faaliyetlerinin güçlü olmasından dolayı bu ülkeler ön plana çıkmış olabilir. İlk kaynak herhangi bir Afrika ülkesi olabilir.
• Ülkelerinin maruz kalacağı damgalanma ve kısıtlamalara rağmen, varyantla ilgili edindikleri bilgileri neredeyse naklen paylaşan Güney Afrika yönetimi ve bilim insanları örnek davranış sergilemişlerdir.
• Omikron varyantı 28 Kasım itibariyle dört kıtada saptanmış durumdadır. Afrika kıtası dışındakiler, Güney Afrika seyahatinden dönenler ya da onların temaslılarıdır.
• DSÖ, sürveyans ve genomik dizileme çalışmalarının artırılmasını, elde edilen verilerin paylaşılmasını, ilk vaka ve/veya vaka kümelenmelerinin kendilerine acilen bildirilmesini, virusun ve yol açtığı klinik tablonun, aşıların etkinlik durumunun bir an önce açığa çıkması için kapasitesi olanların katkı vermesini önermektedir.

BAZI ÜLKELERE KARANTİNA UYGULANMALI

• Pek çok ülke ilk önlem olarak Güney Afrika ülkelerine seyahat kısıtlamasının yanı sıra ülkelere girişte PCR testi ve karantina zorunluluğunu tekrar uygulamaya sokma yoluna gitti. Söz konusu önlemler varyantın yayılımının yavaşlatılabilmesi için işe yarayabilir. Ancak uzun vadede bu önlemlerin işe yaramadığı diğer varyantlarda görülmüştür. Ülkeye girişi ve yayılımı geciktirebilmek için test ve sürveyans kapasite ve sayılarının arttırılması, ülkeye girişlerde ülke ve aşılanma durumuna göre ayırt etmeksizin PCR testi uygulanması ve belli ülkelerden gelenlere PCR testleri negatif çıksa bile karantina zorunluluğu getirilmesi gibi uygulamaların en kötü senaryo seçenekleri göz önünde bulundurularak en azından yeni varyantın özelliklerine ilişkin veriler gelinceye dek sürdürülmesi akılcı bir tutum olacaktır.

PANİKTEN KAÇINILMALI

• Şu an için varyantın bulaşıcılığı, neden olduğu klinik tablonun özellikleri, geçirilmiş enfeksiyon ve/veya aşılanma sonucu kazanılan bağışıklığa karşı direnç ile ilgili mutasyon profilinden yola çıkılarak yapılan tahminler dışında kesinleşmiş ve güvenilir veriler bulunmamaktadır. Ancak, tahminler iyimser olunmasını destekler nitelikte olmamakla birlikte, gereksiz ve zamansız bir panik havasına girmek için de bir neden yoktur.
• Bilinen korunma yöntemleri hâlâ geçerliliğini korumaktadır. Aşı ve antiviral etkili ajanlar konusunda oldukça mesafe kat edilmiş durumdadır. Gerektiğinde bunlar hızla yeni varyantlara uyarlanabilecektir. Ortak kanı, mevcut aşılar ya da geçirilmiş enfeksiyonların sağladığı bağışıklığın en azından ağır hastalık ve ölüme karşı koruyuculuklarını sürdürecekleri yönündedir.

ULUSLARARASI DAYANIŞMA

• Varyantın birçok ülkede saptanması, varyantın şimdilik görünenin ötesinde bir yayılım düzeyine ulaşmış olma olasılığına işaret ediyor olabilir. Bu nedenle vakaların ilk görüldüğü ülkelere yönelik tedbirlerin gereksiz yoğunluk ve uzunlukta uygulanmaya devam etmesi, bu ülkelerin ekonomileri ve halkının altından kalkamayacağı zorluklara neden olabilir. Bu tarz önlemlerden olumsuz etkilenecek ülkelerin yükünün hafifletilmesi için uluslararası dayanışmaya/yardımlaşmaya son derece ihtiyaç vardır. Aksi halde salgınlarla ilgili bilgilerin zamanında paylaşılması sekteye uğrayacaktır.
• Afrika ülkeleri aşılanma oranlarının en düşük olduğu ülkelerdir. Aşılanma oranlarının düşük kalmasının sadece o ülke ya da gruplar için değil, uluslararası boyutta bir olumsuzluğa yol açabileceğinin somut örneklerinden birini yaşadığımız bu dönemde, başta gelişmiş ülkeler olmak üzere tüm uluslararası kurum/kuruluşların aşı eşitliğini sağlama konusunda özveriyle iş birliğine gitmesi konusunda kaybedilecek zaman kalmamıştır. Aşıya erişimin sağlandığı ülkelerde bile aşılanmaktan uzak duran kesimlerin de güncel gelişmeleri göz önüne alarak bir kez daha düşünmelerinin zamanıdır.

HIZLI YAYILDIĞINA İLİŞKİN KANIT YOK

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), omicron varyantının, daha hızlı yayıldığına ve diğer varyantlara kıyasla daha şiddetli hastalığa neden olduğuna dair net bir kanıt olmadığını bildirdi. DSÖ'den yapılan yazılı açıklamada, omicron varyantının ortaya çıktığı Afrika kıtasının güneyindeki ülkelere seyahat yasağı uygulanmaya başlanması eleştirildi. Açıklamada, "DSÖ ülkeleri bilimi ve Uluslararası Sağlık Düzenlemelerini takip etmeye davet ediyor" denildi. 1DSÖ, seyahat kısıtlamalarının, Afrika ülkelerinde geçim kaynakları ve tedarik zincirleri konusunda olumsuz etki oluşturabileceği gerekçesiyle sınırların kapatılmaması çağrısı yaptı. Açıklamada Afrika'nın güneyindeki ülkelerde Kovid-19 testi pozitif çıkan insanların sayısının arttığına dikkat çekildi. Ancak artışın yeni varyanttan mı yoksa başka etkenlerden mi kaynaklandığının henüz net olmadığı bildirildi.