Vasa gemisinin kardeşi Elma bulundu

100 kişilik mürettebatından 30’u gemiyle birlikte 32 metre derinliğe gömülmüştü. Kaderin bir cilvesi olsa gerek tuzu az, suyu soğuk ve Stockholm limanına akıtılan lağımlar nedeniyle oksijeni az deniz suyu Vasa’yı korumuştu. Koca kalyon dalgalarla sürüklenmiş ama bozulmadan kalmıştı denizin dibinde. 1956 yılında bulundu Vasa. 333 yıl denizin dibinde balçık içinde kalan kalyonun dışarı çıkarıldığında korunması için arkeologlar, denizciler, konservatörlerden oluşan bilim insanları el ele verdi, İsveç’in tarihi fiyaskosunu, İsveç’in en büyük kültür hazinelerinden biri olarak kalyonun şanına uygun özel olarak inşa edilen bir müzede sergilemeye başladılar. Bugün dünyanın en çok ziyaret edilen 9. müzesi. 1961’den bu yana 40 milyondan fazla kişi ziyaret etmiş Vasa’yı.[1]

Vasa tek başına inşa edilmemişti. Kral II. Gustav Adolf tam 4 kalyon sipariş etmişti denizler hâkimi Hollandalılara. “Äpplet-Elma”da bu gemilerden biriydi. Vasa denize gömüldükten yaklaşık bir yıl sonra 1629 yılında denize indirilmişti. İsveç Avrupa’yı kavuran 30 yıl savaşlarına katılırken Elma’nın diğer gemilere göre hantal olduğu ortaya çıkmıştı. İsveç’e dönüşünde aldığı yaraların tamir edilmesi çok masraflı olacağından Stockholm’ün hemen dışındaki Vaxholm’de batırılmasına ve Rusya’dan gelecek bir deniz saldırısına karşı doğal engel oluşturmasına karar verildi. Yaralı koca kalyon batırıldı.

Stockholm Üniversitesi “Unutulmuş Donanma- İsveç’in Mavi Kültür Mirası 1450-1850” adlı bir araştırma programı başlatmıştı. Programda söz konusu tarihler arasında İsveç donanması sistematik olarak tanımlanacak, araştırmalar yapılacak ve belgelenecekti. Deniz arkeologları, akademisyenler el ele vermiş, Baltık denizi dibinde yatan “kültür hazinelerini” hem suyun dibinde korumaya almayı hem de dijital teknikle bilgileri deniz üstüne taşımayı hedeflemişti. Bu çerçevede Eylül 2021 bir de Vrakmuseet- Batık Müzesi açılmıştı. Müzenin deniz arkeologları Vaxholm’de bir batık tespit ettiler. Geminin ölçüleri, inşaat tekniği, ahşaplardan alınan parçaların analizi, arşiv belgeleri Vasa ile büyük benzerlik gösterince Elma’nın yerini tespit ettiklerini anladılar. Şimdilik Elma denizin dibinde inceleniyor, belgeleniyor. Ahşap malzemesinin İsveç’teki hangi ormandan getirildiği dahi belli! Her batığı çıkarmalarının mümkün olmadığını belirten müze yetkilileri, deniz kurtları olmayan tuzsuz, oksijeni az Baltık’ta çok iyi korunan batıkları tespit ederek onları modern soygunculardan korumayı hedeflediklerini belirtiyorlar. Daha sonra korumaya aldıkları batıklarla ilgili bilgi ve fotoğrafları müzede sergiliyorlar. Darısı başımıza….