Vatandaşı kazıklama 'zincir'i

Rekabet Kurumu'nun COVID-19 salgını sürecinde, perakende zincir marketler ile bazı tedarikçilerin fiyatları ortaklaşa belirledikleri, kartel oluşturdukları ve rekabeti ihlal ettikleri gerekçesiyle kestiği cezalarla ilgili gerekçeli karar yayınlandı. Kurum, 7 Mayıs 2020 tarihinde soruşturma açmış ve o tarihten itibaren zincir marketlerin ve tedarikçi ağının ilişkilerini incelemeye almıştı.

KARTEL OLUŞTURDULAR

Soruşturma sürecinde raportör tarafından hazırlanan bilgi notunda beş büyük zincir marketle ilgili "topla-dağıt karteli" iddiasına yer verilmişti:

"A101, BİM, CARREFOURSA, MİGROS ve ŞOK arasında doğrudan veya ortak tedarikçiler aracılığıyla dolaylı temaslar yoluyla fiyatların ve fiyat geçişlerinin koordinasyonunun sağlandığı; yine doğrudan veya ortak tedarikçiler aracılığıyla geleceğe dönük fiyatlar, fiyat geçiş tarihleri, dönemsel aktiviteler ve kampanyalar gibi rekabete hassas bilgilerin paylaşıldığı; fiyat indirimine giden veya pazar genelinde fiyatların arttığı dönemde henüz fiyat artışı yapmayan teşebbüslerin fiyatlarına tedarikçiler aracılığıyla müdahale edilmek suretiyle söz konusu fiyatların tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı; rakip fiyatlarının yükselmemesi halinde ürün ve/veya bölge özelinde süratle hayata geçirilen fiyat indirimleri ve/veya tedarikçiye iade faturası kesmek gibi cezalandırma stratejileri yoluyla teşebbüsler arasındaki danışıklılığa uyumun sürekli olarak gözetildiği; böylelikle adı geçen teşebbüslerin satışa sundukları pek çok ürünün perakende satış

fiyatlarının tespiti amacına sahip, topla-dağıt (hub and spoke) özelliği de sergileyen kartel niteliğindeki anlaşma veya uyumlu eylemler yoluyla, anılan teşebbüslerin 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini açıkça ihlal ettikleri..."

BAZI TEDARİKÇİLER DE KARTELİN ORTAĞI

Yani 5 büyük zincir market, birbirleriyle rekabet etmek bir yana tedarikçlerle birlikte ortak fiyat belirleme mekanizmaları kurmuşlar, kendileri dışında kalan marketlere ve tedarikçilere de çeşitli mali cezalandırma yöntemleri uygulayarak kartelleşmişler. Raporda, 5 büyük zincir marketle birlikte hareket eden tedarikçilere de dikkat çekilmişti. Türkiye'nin en büyük sıvı yağ tedarikçilerinden SAVOLA'nın zincir marketlerle ortak mekanizma kurduğu, rekabete hassas bilgilerin paylaşımına aracı olduğu belirtildi. Soruşturma sonucunda BİM'e 958 milyon TL, CarrefourSA'ya 142 milyon TL, Migros'a 517 milyon TL, Savola Gıda'ya 22 milyon TL, Şok Marketler'e 384 milyon TL, A-101'e ise 646 milyon TL idari para cezası kesilmişti.

BÜYÜDÜKÇE BÜYÜDÜLER

Karar'da 2019 yılı verilerine göre ilk dört büyük zincir marketin, toplam pazarın yüzde 50'sine hakim olduğu, ilk on zincir marketin toplam payının ise yüzde 63'ü bulduğu bilgisi paylaşıldı. Buna göre 2011 yılında bin 287 olan A-101'in mağaza sayısı, 2019'da 9 bin 132'ye çıkarken, aynı dönemde BİM'in 3 bin 315'ten 7 bin 530'a, ŞOK'un bin 135'ten 7 bin 215'e, Migros'un 717'den 2 bin 153'e, CarrefourSA'nın ise 243'ten 634'e çıktığı belirlendi. Migros ve CarrefourSA'nın yerel zincir marketleri satın alarak büyüdükleri belirtildi. 2020'nin ilk 6 ayında en büyük dört şirketin bilançosu, 2019'un aynı dönemine göre yüzde 32 artışla 53,5 milyar TL’ye yükseldi.

Karar gerekçesinde tedarik devleri ile zincir marketler arasındaki eposta ve anlık mesajlaşma

yazışmalarına da yer verildi. İşte yazışmalardan bazıları:

"MÜDAHALE EDELİM PATRONCUĞUM"

BİM VE SAVOLA (28.05.2018)

S - Merhaba (…..) Bey, 03 Temmuz afiş çalışmanız için katılmayı planladığımız ürünlerimizle ilgili

fiyat teklifimizi aşağıda bilgilerinize sunuyorum; Geri dönüşlerinizi rica ediyor, iyi haftalar diliyorum.

B- Hafta sonu 12,95’e Yudum 2 vardı. Piyasadaki eski aksiyonlar, eski fiyatlı mallar ve onların fiyat algısı bitince bakalım bu konuya. Saygılarımla.

S- Nerede vardı ? Müdahale edelim Patroncuğum..

B- C4 (Carrefour)

"GEÇECEK MERAK ETME"

SAVOLA VE MİGROS (10.08.2018)

S- (Yudum Ayçiçek yağı 5 L. ürününe ait etiket fiyatının 35,90 TL olduğunu gösteren reyon görseli paylaşılmıştır.)

M- Guzel abi piyasa yükselirse sorun yok:) Bu arada raf fiyatları salı gunu itibariyle yükselecek.

Pazartesi organize olup herkesin salı gününe geçmesi gerekiyor.

S- Pazartesi 39,95 TL raf fiyatına geçiyoruz. P.tesi sabah mail göndereceğiz size.

M- Ok. Salı gunu itibariyle geçmis oluruz.

14.08.2018 tarihinde;

M- Şok market fiyatları geçmemiş.

(…..): (…)

S- Geçecek merak etme.

"FARKINI KESİYORUM"

SAVOLA ve CARREFOURSA (08.11.2018)

C- (…..) Bey bu fiyatlar nedir hayırdır bir durum mu oluştu bilmediğimiz. Hem zeytinyağı fiyatlarını hem de ayçiçek fiyatlarını çekiyorum ve farkını kesiyorum. Sonra bana niye böyle oluyor demeyin olur mu?

S- Bilgimiz dışında olmuş bir destek vermedik ayçiçek yağları için. Zeytinyağı fiyatlarını da sizinle paylaştığımız fiyatları Migros ile mutabık kaldığımız”

"YOKSA KAYBEDERLER"

SAVOLA VE A-101 (12.02.2019)

A- Gelecek misiniz saat 3 te bugün? Şok fiyatını (…..) Beye de yazdım. Yarın öğlene kadar bilgi almamız lazım. Yoksa bozuyoruz fiyatı.

S- Geliyoruz (…..) Bey (…..)'a söyleyebilirsiniz yarın 11,40 TL olacak ama

A-Şok fiyatını görüşebildiniz mi?

S- Yarın 11,40 TL olacak (…..) Bey. Selamlar.

A- Süper. Yarın gol atmasınlar da.

S- Yok yok atmazlar. Kaybedecekler yoksa olanı da.”

"BOZUK FİYATI DÜZELTİN"

A-101 VE SAVOLA (12.02.2019)

A- Merhaba, Piyasadaki bozuk fiyat biran önce düzeltilmeli. İyi çalışmalar.

A- Şok fiyatını çektiniz mi, mağaza açıldı. Acil foto.

S- (Şok marketin bir şubesinden çekildiği değerlendirilen ve içeriğinde Yudum Ayçiçek Yağı 1 L. ürününe ait etiket fiyatının 11,40 TL olarak yer aldığı bir görsel paylaşılmıştır.)

A- Eyvallah. Aferin sanaaaa.

S- Rica ederim olması gereken buydu.

"YAŞANACAK ZARARI FATURA EDERİZ"

A-101 VE SAVOLA (26.02.2019)

A - Egemden Yalın 1 L. ürününü aktivite için onaylıyoruz. İki taraf için de hayırlı olmasını dilerim. 11-17 Mayıs tarihli afişlerimizde ve afiş tarihimizden 3 hafta önce + 3 hafta sonrasını kapsayan

dönemlerde bozuk fiyat olmaması gerekmektedir. Belirtmiş olduğum tarih dönemlerinde bozuk fiyat tespit edilmesi durumunda yaşanacak zarar tarafınıza fatura edilecektir.

"OLACAK, SIKINTI YOK"

A-101 VE SAVOLA (08.04.2019)

A- (…..) Bey. Migros teneke fiyatı hala 39,90. 5 L. pet satışı yok görünüyor.

Cumaya kadar değişiklik olmazsa alış ve satış fiyatını geri çekeceğiz

S- 41,50 olacak

A- 41,50 olmamış. 5 L. pet ürün fiyatı göremiyoruz. 2 Migros'ta da yok. Sanal marketlerinde de yok

S- Olacaaakkk. Sıkıntı yok.

A- Sonrasında kavga etmeyelim de

"PİYASADAN AŞAĞI FİYAT OLMASIN"

BİM VE SAVOLA (03.02.2020)

B- Merhaba (…..) bey. Yarın itibari ile satış fiyatımız 40,95 olarak tanımlanmıştır, bilginiz olsun.

S- Merhaba (…..) Bey, Ömerli ve Aksaray bölgenizde Yudum 5 L. yuvarlak pet ayçiçek yağımızı

43,95TL’den satıyoruz. Sizin de bildiğiniz üzere teneke satış fiyatı petin 1TL üzerinde konumlanır.

Piyasada raf fiyatımız 45,95TL. Bu çerçevede 40,95TL raf fiyatının çok düşük kaldığını ve yukarıya çekmeninizin daha yerinde olacağını belirtmekte fayda görüyorum.

B- Merhaba, 43,95 yaptım. Yarın itibari ile piyasada aşağı fiyat olmaması konusunda destek rica

ederiz.

"BİRLİKTE ORGANİZE EDELİM"

MİGROS VE SAVOLA (10.03.2020)

S- Adamlar düşecek lütfen fiyatı düzeltin

M- A101 4,5 L. 39,95 değil mi? 4 L. parite 35,5 geliyor zaten.

S- Konuşalım, fiyat geçişi attım. 5 L. 4 L. için A101 ile birlikte organize etmemiz lazım.

"YİNE ZAM YAPACAĞIZ"

A-101 – SAVOLA (30.03.2020)

A- Piyasa fiyatınız bozukken fiyat geçiş organizasyonu yapamayacağımızı defalarca

belirttik. Belirli bir endeks üstünde anlaştık. Bu şartların bozulmaması gerekiyor.

S WP Grubu- Fiyat geçişlerini de organize ettik. Migros 4 L.Cuma günü, Carrefpour 5 L. yarın geçiyor.

S WP Grubu: Bugun BİM ıçın son gün. Hemen A-101'i organize etmek lazım. Fiyat geçişi var yine

zam yapacağız.

"AMAN DİLE DİKKAT"

A-101 ÜST DÜZEY YÖNETİCİLERİ (03.04.2019)

İ- Bim/migros/şok ne yapıyor?

K- Bim ile görüştük cumaya kadar bekleyelim denilmekte. Şu an rakipler fiyat geçmediler.

Tanzim ürünleri satış fiyatlarını İstanbul dışında tüm Türkiye'de yarından itibaren geçiyoruz.

Bu şekilde bölgelere bilgi geçiyorum.

İ- Neden?

K- Geçiyoruz diye konuştuk

İ- Kiminle?

K- BİM

İ- Aman dile dikkat "rakip" demeyin, "üst yönetimce alınan karar" demeyin. Dikkatli bir dille yazalım.

"KEYİFLERİ YERİNDE"

CARREFOURSA ÜST DÜZEY YÖNETİCİLERİ (19.11.2019)

A- BİM süt ürünlerinde fiyat geçişi yapmış

B- Ne kadar olduğunu bir araştırır mısınız?

A- Bugun BİM'den fiyat aldiriyorum. Fiyat elime geçtiğinde paylasirim.

A- Bugün geçmiş, A101 (…..)’in de keyfi yerindeydi. Onlar da şimdi geçiyorlarmış.

A: Hemen tekrar baktırıyorum. 3,45 ve 3,75 olmuş geçiyoruz.

"EKSTRA MARJ"

ŞOK ÜST DÜZEY YÖNETİCİLERİ (30.04.2020)

X- Pazartesi itibariyle,ekte detayı bulunan aşağıdaki ürünün fiyatı 16,95 TL'den 18,95

TL'ye Rakip M ve Rakip A da yükselecektir.

Y- Rakip B Salı günü yükseltecektir.

X- Bu üründe adet dönüş var.15 gün eski adet dönüş devam edecektir (extra marj yapılmış olacak). Onayınıza istinaden fiyat yapılacaktır.

"EŞ ZAMANLI YANSITILACAK"

ŞOK ÜST DÜZEY YÖNETİCİLERİ (12.06.2020)

X- (…..) Bey merhaba, Oreo ve Popkek ürünlerinin fiyat geçiş formları ektedir, onayınıza sunarız. Oreo sadece satış fiyatı değişikliğidir, yarın Rakip A ve Rakip M ile eş zamanlı rafa yansıtılacaktır.

Popkek’ler Rakip A ve Rakip M ile birlikte Pazartesi rafa yansıtılacak olup Salı günü de Rakip B geçecektir.

YEREL ZİNCİRE FİYAT YÜKSELTTİRDİLER

BİM VE BEYPAZARI (17.05.2019)

BE- Merhaba sizin sözünüze istinaden rakip firmada bu sabah itibariyle 4,25 yaptırdım sizden de ricam yarın sabah itibariyle 4,25 yapmanızdır.

Bİ- (Ankara Çağdaş Market'te ürünün 3,95'e satıldığı görsel paylaştı). Ankara yerelleri düşük marjlar ile fiyat aksiyonu alabiliyor. Beypazarı firmasının sahibi (…..) bey bizden daha düşük fiyata alan olmadığına dair kendisinin de cümle içinde olduğu argo bir ifade ile yemin ediyor.

BE- Çağdaş'ın fiyatı düzeltildi.