Xi’den ayrılıkçı ziyarete yanıt: ‘Taviz bekleyen kendi ayağına sıkar’

Tayvan lideri Tsai Ing-wen, Çin’in itirazlarına rağmen ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Kevin McCarthy’yle Kaliforniya’da buluştu. Pekin’in tepkisi sert oldu. Çinli makamlar bir dizi yeni yaptırım açıkladı. Fujian deniz güvenliği idaresi, Tayvan etrafındaki gemilere çıkma yetkisini de içeren üç günlük bir devriye ve denetim operasyonu başlatıldığını duyurdu. Ada etrafında askeri hareketlilik arttı. Çin, Tayvan’ın ABD temsilciliğine ek yaptırımlar açıkladı.

PELOSİ’DEN ‘AFERİN’ ALDILAR

ABD liderlik hiyerarşisinde en üst düzey üçüncü yetkili olan McCarthy ve her iki partiden milletvekilleri, çarşamba günü Kaliforniya, Simi Valley’deki Ronald Reagan Başkanlık Kütüphanesinde Tsai’yi ağırladı. Konuğunu “Amerika’nın büyük dostu” diye takdim eden McCarthy, 1979’dan beri bir Tayvanlı yetkiliyle Amerikan topraklarında görüşen en üst düzey ABD yöneticisi oldu. Tayvan’ı ziyaret ederek Çin-ABD gerilimini zirveye tırmandıran Önceki Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, toplantının “liderliğin düzeyi, iki partinin katılımı, seçkin ve tarihi mekan seçimi nedeniyle takdire şayan” olduğunu söyledi.

Basın toplantısında konuşan McCarthy, buluşmanın “ABD’nin tereddütsüz ve sarsılmaz desteğini” ile “Tayvan’ın tecrit edilmediğini” gösterdiğini söyledi. Tsai ise “Kendimizi bir kez daha demokrasinin tehdit altında olduğu bir dünyada buluyoruz. Özgürlük fenerinin yanmaya devam etmesi için acil işbirliği gerekliliği inkar edilemez.” dedi.

ABD’li The New York Times gazetesi, McCarthy’nin selefi Pelosi gibi Tayvan’a gitmek yerine Tsai’yle Kaliforniya’da görüşmesini “geri adım” olarak nitelendirdi.

DENETİM DEVRİYESİNDE İLK DEFA ARAMA YETKİSİ

Pekin, Pelosi’nin ziyaretine oranla daha düşük düzeyli bir tepki verdi.

McCarthy-Tsai görüşmesi sırasında Çin’in en yeni uçak gemisi Shandong, Tayvan’ın doğu kıyısının 200 mil açığında eğitim tatbikatı yaptı. Pelosi’nin adaya gittiği Ağustos 2022’de adayı üç yandan kuşatan gerçek mermili bir çıkarma yapılmıştı.

Bununla birlikte Çin, ilk defa denetim devriyesi yapan güçlerine arama yapmak üzere gemiye çıkma yetkisi verdi. Güneydoğu eyaleti Fujian’ın deniz güvenliği otoritesi, çarşamba günü, gemi seyrüseferi ve su yolundaki önemli projelerin güvenliğini sağlamak üzere Tayvan Boğazı’nın her iki yakasındaki kargo ve inşaat gemilerini de içeren bir “yerinde denetim” operasyonu başlatıldı. Denetim bölgesi, ticaret gemileri ve balıkçıların, konteyner gemilerinin ve yolcu taşımacılığının yoğun seyrettiği bir rotayı kapsıyor.

PEKİN YAPTIRIM YAĞDIRDI

Çin, ayrılıkçı ziyarete kapsamlı yaptırımlarla yanıt verdi. Çin Dışişleri Bakanlığı, görüşmenin yapıldığı Ronald Reagan Başkanlık Kütüphanesi’ne ve Tsai’ye ödül veren Hudson Enstitüsü’ne yaptırım uygulandı. Hudson Enstitüsü Yönetim Kurulu Başkanı Sarah May Stern, Enstitü Direktörü John P. Walters, Reagan Vakfı’nın Eski İcra Direktörü John Heubusch ve Vakfın Baş Yöneticisi Joanne M. Drake’in Çin’i ziyaret etmelerinin yasaklandı. Çin’deki ait mülk veya finansal varlıkları donduruldu.

Çin’in Tayvan İşleri Ofisi, Tayvan’ın ABD’deki temsilcisi Hsiao Bi-khim’e yeni yaptırımlar uygulayarak kendisinin ve aile üyelerinin anakara, Hong Kong ve Makao’ya girişinin yasaklandığını açıkladı. Hsiao ile bağlantılı yatırımcı ve firmaların anakaradaki kuruluş ve kişilerle işbirliği yapmasını da yasaklandı. Pekin, Tayvan’ın eski dışişleri bakanı tarafından yönetilen The Prospect Foundation ve Tayvan’ın iktidardaki Demokratik İlerleme Partisi’nin (DPP) 1993 yılında kurduğu çok uluslu bir ittifak olan Asya Liberaller ve Demokratlar Konseyi’ne de benzer yaptırımlar uyguladı.

Xİ’DEN VON DER LEYEN’E SERT TAYVAN MESAJI

Çin’in en üst düzey yasama organı, ÇKP Merkez Komitesi Tayvan Çalışma Ofisi, Çin Savunma Bakanlığı ve Çin Dışişleri Bakanlığı dahil olmak üzere çok sayıda Çinli yetkili perşembe erken saatlerde Tsai-McCarthy görüşmesini kınayan açıklamalar yayınladı.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, görüşmenin tek Çin ilkesinin ciddi bir ihlali olduğunu söyledi. Görüşmenin “Tayvan bağımsızlığı” yanlısı ayrılıkçı güçlere son derece yanlış bir sinyal gönderdiğini söyleyen Mao, Çin’in egemenliği ve toprak bütünlüğünü savunmak için güçlü ve kararlı tedbirler alacağını açıkladı.

Perşembe günü Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile bir araya gelen Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Tayvan sorununun Çin’in temel çıkarlarının özünü oluşturduğunu söyledi. “Tek Çin ilkesini manipüle etmeye çalışanlara Çin hükümeti ve Çin halkı tarafından müsamaha gösterilmeyecektir.” diyen Xi, von der Leyen’e “Çin’in Tayvan sorununda taviz vermesini istemek hayalperestliktir ve böyle düşünenler sadece kendi ayaklarına kurşun sıkmış olurlar.” dedi.

Çin devlet televizyonu CCTV de Tayvan’ın ABD’nin çevreleme stratejisinde bir “piyon” ve “Amerikan silah satıcıları için bir bankamatik” olduğunu söyledi.

TAYVAN’IN ESKİ LİDERİ ‘TEK ÇİN’İ SAVUNDU

Tsai’nin ABD turu, Tayvan seçimlerinin gölgesinde gerçekleşti. Ocak 2024’te yapılacak genel seçimlerde Tsai’nin liderlik ettiği Amerikancı çizgideki Demokratik İlerleme Partisi’nin (DPP) iktidarı kaybetme riski var. Tsai, dönem sınırlaması nedeniyle yeniden aday olamıyor. DPP içinde ise liderlik kavgası var. Son yerel seçimleri ise ana muhalefette bulunan Kuomintang (Milliyetçi Parti, KMT) kazandı. KMT, Çin ile yakın ilişkileri savunuyor.

Nitekim Tsai’nin ziyaretiyle eş zamanlı eski KMT lideri ve Tayvan Yönetim Başkanı Ma Ying-jeou, Çin ziyaretindeydi. Ma, 1949’dan beri bu göreve gelip de Çin ana karasını ziyaret eden ilk Tayvanlı yönetici oldu. Hunan Üniversitesi’nde konuşan Ma, Tayvan’ın “tek Çin’in parçası olduğunu” savundu. Tayvan Anakara İşleri Konseyi, “Tayvan’ı küçümsediği” ve “Tayvan’ın hiçbir zaman Çin Halk Cumhuriyeti’nin bir parçası olmadığı gerçeğini görmezden geldiği” için Ma’ya tepki gösterdi.

Associated Press’in haberine göre, McCarthy, Tayvan’ı ziyaret etme konusunda “çok istekliydi” ancak KMT’nin bunu seçimlerde kullanacağı gerekçesiyle bundan vazgeçti. Bu, halkın çoğunluğunda ABD müdahalesine tepkinin arttığına dair bir itiraf niteliği taşıyor.