Yabancının TL'ye erişimi kolaylaştı
BDDK, pandemi sürecinde finansal istikrar kalkanı kapsamında aldığı bir dizi tedbiri gevşetti. Böylece yabancıların TL'ye erişimi sınırlayan düzenlemeler esnetildi. Piyasa tarafından olumlu karşılanan düzenlemeyi Dr. Eğilmez, 'Kapitülasyon' diyerek eleştirdi
Normalleşme adımları kapsamında, küresel piyasalarda paniğin yaşandığı dönemde TL'nin fiyatında dalgalanma yaratacak spekülatif işlemleri önlemek için getirilen bir dizi düzenleme esnetildi. Bu kapsamda, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), yurt dışı yerleşiklerin TL erişimini sınırlayan düzenlemelerde esneklik sağladığını duyurdu. BDDK, nisan ayında bankaların, konsolidasyona tabi yurt dışındaki kredi kuruluşu ve finansal kuruluş niteliğini haiz ortaklıklarıyla yaptığı işlemler hariç, yurt dışı yerleşiklerle yaptıkları bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan ve vadede TL alım yönünde gerçekleştirecekleri para SWAP'ı, forward (önceden satış), opsiyon ve diğer türev işlemlerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal öz kaynaklarının yüzde 1'i ile sınırlandırılmasına karar vermişti.
İKİ KURUMU MUAF TUTULMUŞTU
Kurul, mayıs ayında da bankaların, yurt dışındaki konsolidasyona tabi kredi kuruluşu ve finansal kuruluş niteliğini haiz ortaklıkları ile yurt dışındaki şubeleri de dahil olmak üzere, yurt dışında yerleşik finansal kuruluşlara yapacakları TL plasmanlar, TL depo, TL repo ve TL kredilerin toplamının bankaların en son hesapladıkları yasal öz kaynaklarının yüzde 0.5'i ile sınırlandırılmasını uygun görmüştü. TL cinsinden tahvil ve kira sertifikası işlemlerinin takas operasyonlarının olumsuz etkilenmemesini ve TL cinsinden menkul kıymetlerin etkin ve verimli bir şekilde işlem görmesini teminen Kurul, mayıs ayında sermaye piyasası mevzuatında tanımlanan Yabancı Merkezi Saklama Kuruluşları (YMSK) arasından BDDK tarafından belirlenecek olan kuruluşların, söz konusu sınırlamadan muaf tutulmasına karar verilmişti. Bu karara istinaden BDDK tarafından Euroclear Bank ve Clearstream Banking isimli kuruluşlar söz konusu sınırlamadan muaf tutulmuştu.
KALKINMA BANKALARINA İZİN
BDDK, 28 Temmuz 2020 tarihli 9109 sayılı Kurul kararıyla, YMSK'lar için getirilen muafiyete ilave olarak, yalnızca yurt içi ya da yurt dışı TL menkul kıymet takası faaliyetiyle sınırlı olmak kaydıyla, tezgah üstü piyasada hesap operatörü olarak bildirilen yurt içi banka ile veya BIST FX SWAP piyasasında vadede TL alım yönündeki (SWAP işleminin ilk bacağında YMSK'nın döviz karşılığında TL aldığı) SWAP işlemlerinin ve YMSK'ların yalnızca yurt içi ve yurt dışı yerleşiklerce ihraç edilen TL menkul kıymet takası faaliyetiyle sınırlı olmak taahhüdü ile yabancı yerleşik sahipliğindeki TL hesaba yapacağı kısa vadeli fonlama işlemlerinin TL'ye erişim kısıtlamalarından muaf tutulmasına karar verildi. Kurul kararıyla Uluslararası Kalkınma Bankaları (UKB) için ise yurt içi para ve sermaye piyasalarına yatırım yapma ve Türk şirketlerine kredi kullandırma kaydıyla ve yalnızca belirlenen şartlar dahilinde gerçekleştirilecek FX (döviz) SWAP, TL plasman, TL depo ve repo yoluyla UKB'lere yurt içi bankalardan sağlanacak finansman işlemlerinin TL'ye erişim kısıtlamalarından muaf tutulmasına karar verildi.
DİĞER BANKALARA YASAK SÜRÜYOR
Kararlar piyasa ekonomistleri ve ekonomi yorumcuları tarafından normalleşme adımları kapsamında olumlu karşılandı. Kalkınma bankası niteliğindeki kurumlara izin verilmesi de ülkedeki uzun vadeli yatırımların fonlanmasına aracılık eden kurumlar yönünde tercih konulduğunu gösterdi. Bu kapsamda paradan para kazanmak amaçlı spekülatif işlem yapan bankalara yönelik kısıtlamalar sürüyor. Türkiye'nin önde gelen iktisatçılarından Dr. Mahfi Eğilmez, Twitter'dan yaptığı değerlendirmede, "Bir ülke, yabancılara, kendi yurttaşlarına tanıdığı hakları veriyorsa bunun adı teşvik, kendi yurttaşlarına tanımadığı hakları yabancılara veriyorsa bunun adı kapitülasyon olur. Osmanlı'yı batıran kapitülasyonlar Lozan Antlaşmasıyla kaldırıldı. Tarihi doğru okumak gerek" dedi. Eğilmez, takipçilerinin soruları üzerine "Mesela son olarak yabancı kalkınma bankalarına tanınan farklılık" diyerek, BDDK düzenlemesine yönelik eleştiride bulunduğunu aktardı. Eğilmez, haklı olmakla birlikte yurt içinde kurulu bankaların ve şirketlerin, Londra'ya TL satarak oradaki oyunculara TL'yi açığa satma imkanı tanıdıkları geçen süreçte gazetelerin ekonomi manşetlerinde çokça yer etmiş, bu durum eleştirilmişti.
