Yaptırım tehdidinden yapıcı diyalog ortaklığına

AB Liderler Zirvesi hemen her konuda uzun tartışmalarla geçti. Zirve’nin en önemli konuları Türkiye ile bağlantılı Doğu Akdeniz, Dağlık Karabağ oldu. Bu zirvede Türkiye’nin bölgedeki (ve dünyadaki) jeostratejik ağırlığının belirginleştiği görüldü. Almanya Başbakanı Angela Merkel, Zirve öncesinde, Türkiye ile ilişkilere ağırlık vereceklerini söylemiş, ilişkileri sorgularken, ortak paydaların unutulmamasını istemişti.

AB’nin zor ortak olarak nitelendirdiği Türkiye üzerinde şu formda anlaştılar: “Belirli koşullar altında diyalog.”

Alman 1. Kanalı ARD’nin Brüksel stüdyosundan Jakob Mayr sonuçları şöyle yorumladı: “Beyaz Rusya’ya yaptırım, Türkiye ile ortaklaşa bir diyalog çizgisi: AB zirvesi bu sonuçlara vardı. Ancak bu sonuçlar AB’nin kendi kendisine bir çağrısı gibi.”

Brüksel’de toplanan AB Liderler Zirvesi’nin ilk gününde yaklaşık yedi saat süren toplantıda, Türkiye, Doğu Akdeniz, Belarus ve Çin’e yaptırım uygulanması konuları ele alındı. Zirve’nin ardından basın toplantısı düzenleyen AB Konseyi Başkanı Charles Michel, Türkiye ile ilgili “ikili bir yaklaşım” benimsediklerini, Ankara’ya uygulanacak ekonomik yaptırımların hazır olduğunu, ancak siyasi diyaloğa şans tanımak için yaptırımların şimdilik uygulanmayacağını dile getirdi.

Michel, şöyle konuştu: “Bir taraftan diyaloğa şans vermek istiyoruz. Ama diğer taraftan ilkelerimiz ve değerlerimizle ilgili kararlı tutumumuzu da sergilemek istiyoruz. Bu nedenle Yunanistan ve Kıbrıs’a destek vermeye devam ediyoruz. Kıbrıs sorunu konusuna gelince, bu konunun çözümü için BM çatısı altında yeniden diyaloğa geçilmesi çabalarını da destekliyoruz.”

'TÜRKİYE İLE İYİ İLİŞKİLER ÇIKARLARIMIZA UYGUN'

Doğu Akdeniz krizinde arabuluculuk rolü üstlenen ve diyalog çağrısı yapan Almanya Başbakanı Angela Merkel, “Başarılı bir zirve oldu" dedi ve ekledi: "Türkiye’yle ilişkilerimizde yeni bir ivme umuyoruz. Tüm zorluklara rağmen, Türkiye’yle gerçek anlamda yapıcı bir ilişki geliştirmek büyük ölçüde Avrupa Birliği’nin de çıkarlarına uygundur.”

Krizde Yunanistan ve Kıbrıs Rum yönetimini destekleyen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise zirve sonrası düzenlediği basın toplantısında, “Türkiye ya bu diyalog şansını kullanır, ya da aralık ayına kadar gelişmelere göre yaptırım uygularız” dedi.

Macron, Merkel’le Türkiye konusundaki görüş ayrılıklarının sorulması üzerine de “Türkiye konusunda birbirini tamamlayan bir görüşe sahibiz. Masada bu konuda çok farklı görüşler vardı. Merkel’le birlikte bu sonuca ulaştık."

AB çevrelerinde “Macron’un yalnız kalabileceği” yorumları bir süredir dillendiriliyor.

AB Komisyonu Başkanı Ursula Von Der Leyen de Türkiye’ye yönelik yaptırımları “hemen uygulanmaya konulmak üzere hazır olduklarını” vurguladı ve şöyle sürdürdü: “Türkiye’nin hukuk dışı ve tek taraflı eylemlerine son vermesini umuyoruz. Bu, uzun vadeli pozitif bir gündemin ön koşuludur. Ankara, hukuk dışı eylemlerine devam ederse elimizdeki tüm araçları kullanacağız.”

Dağlık Karabağ konusunda da dışarıdan gelecek müdahalelerin kabul edilemeyeceği yönünde ortak görüş birliği sergiledi.

DIŞİŞLERİ'NDEN YANIT

AB Liderler Zirvesi sonrası yapılan açıklamalara Dışişleri Bakanlığı yanıt verdi. Bakanlık açıklamasında şu satırlar yer alıyordu: “Türkiye’yle ilgili alınan kararların olumlu unsurlar içerdiği ancak birçok bölümün de gerçeklerden kopuk olduğu” belirtildi: “Metin, bir yandan bazı AB ülkeleri ülkemizle ilişkileri geliştirmek isterken diğer yandan Yunan-Rum ikilisinin AB-Türkiye ilişkilerini nasıl rehin aldığının örneğidir. Metinde, istikşafi görüşmelere yeniden başlanması kararına atıf yapılması olumludur. Ancak bu görüşmeler sadece deniz yetki alanlarının sınırlandırılması değil, Türkiye ve Yunanistan arasındaki tüm sorunların çözülmesine matuftur.”

Bakanlık, AB’nin açıklamasında Kıbrıs Türklerinden bahsedilmemesini eleştirdi. Açıklamada özetle, iki taraf arasında hidrokarbon kaynaklarına ilişkin hakça gelir paylaşımından bahsedilmemesinin, AB’nin Kıbrıs Türklerini yok sayan zihniyetinin devam ettiğini gösterdiği ifade edildi. "Türkiye’nin Kıbrıs Türklerinin olmadığı bir ortamda, onları temsil etmeyen GKRY ile deniz sınırlarını müzakere etmesi söz konusu olamaz" mesajı verildi.

Dışişleri Bakanlığı, AB açıklamasında, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Doğu Akdeniz Konferansı toplanması çağrısına yapılan göndermenin olumlu değerlendirildiğini belirtti. Açıklamada ayrıca Türkiye’nin diyalogdan yana olduğu vurgulanırken Türkiye’nin vize serbestisi konusundaki beklentisi de dile getirildi.

ALMANYA'NIN TAVRI TÜRKİYE’NİN ARTAN ÖNEMİ

Almanya Başbakanı Angela Merkel gittikçe belirgin bir şekilde Türkiye ile diyalog ve işbirliğinden yana tavır alıyor. Dışişleri Bakanı Heiko Maas son açıklamalarında Türkiye için "stratejik ortak" terimini kullanmıştı.

Almanya, Rusya ve Çin’den sonra Türkiye’nin üçüncü ticaret ortağı. Almanya otomotiv ve motor üreticisi ve bir ihracat ülkesi. Bu ağırlıklı yönleriyle Almanya, yeni saflaşmada kendisine Batı-Asya ve Asya’da ilerleme olanağı bulabiliyor. Bu nedenle Türkiye ile ilişkilerini düzgün yürütmek zorunda. Burada kritik konu: Bölgesel bir güç olan ve giderek önem kazanan Türkiye, coğrafyasının, tecrübelerinin ve birikiminin verdiği olanakları iyi değerlendirmeli ve bölge çapında bütünlüklü strateji sahibi, bilinçli bir ittifak çizgisi izlemeli. AB, emin adımlarla ilerleyen ve kendine güvenen bir Türkiye ile yapıcı diyalog yolunu izlemek zorunda. Zaten son gelişmeler de bu yönde...

BEYAZ RUSYA'DA 40 YÖNETİCİYE YAPTIRIM

Seçimlere hile karıştırdığı iddia edilen ve muhaliflerin protesto gösterilerini şiddetle bastıran Belarus Cumhurbaşkanı Aleksander Lukaşenko iktidarına yaptırım, zirvenin önemli gündem maddelerinden biri oldu. Tüm AB ülkelerinin onaylamasına rağmen, Kıbrıs Rum kesimi Türkiye’ye yönelik yaptırım kararı alınmaması nedeniyle, Belarus kararını veto etmişti.

Charles Michel, uzun tartışmaların ardından Belarus yönetimine yaptırım uygulanması kararını oybirliğiyle kabul ettiklerini belirterek “Bu uzlaşmayla AB, jeopolitik bir güç olma rolünü üstlendiğini gösteren inandırıcı bir karar aldı” dedi. Michel, Minsk yönetiminden 40 isme yaptırım uygulanmasını kararlaştırdıklarını, ancak bu isimler arasında Cumhurbaşkanı Lukaşenko’nun yer almadığını belirtti. Michel, “Yaptırımlar bu Cuma gecesinden itibaren geçerli olacak” dedi.

AB zirvesinin son gündemi Kovid-19 salgınının sonuçları ve alınacak tedbirler üzerinde yoğunlaştı. Temmuzdan beri ikinci kez yüz yüze yapılan bu zirvede Konsey Başkanı Charles Michel, “Koronavirüs ile mücadelede koordinasyonu güçlendirmeliyiz” dedi. AB Komisyon Başkanı Ursula Von der Leyen de "27 üye devlet olarak salgını yenmeliyiz" dedi. Almanya Başbakanı Angela Merkel de şu vurguları yaptı: "İşbirliği şarttır, bütün farklılıklara rağmen Avrupa olarak bu zor dönemden hep birlikte çıkmalıyız, özellikle ekonomi, okullar ve eğitim desteklenmelidir. Aşı konusunda AB ortak bir strateji uygulamaktadır. Şimdilik iki aşı üreticisi ile sözleşme yapıldı, beş tanesi de yolda."