Madencilik yapılan orman oranı: Yüzde 0,4

Türkiye günlerdir Akbelen’i konuşuyor. Yeniköy-Kemerköy Termik Santrali’nin ihtiyacı olan kömür için yeni bir havzanın açılacak olması, protestoları da beraberinde getirdi. Eylemciler bölgede 25 bin ağacın kesilmesine itiraz ederken, şirket 2025 yılına kadar 2 milyon yeni fidan dikeceklerini taahhüt ediyor.

Aydınlık ise hem madenlerimizden yararlanıp hem de çevremizi korumanın yollarını araştırdı. Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı Başkanı Prof. Dr. Güven Önal, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı. Madenciliğimize 100 milyar dolarlık yatırımla cari açığın 10 senede ortadan kalkacağını vurgulayan Prof. Dr. Önal, bunun ayrıca 500 bin kişiye iş alanı açacağını, şehirlere göçü engelleyeceğini ve halkın refah düzeyini artıracağını kaydetti.

Prof. Dr. Güven Önal’ın milli madencilik ve çevresel etkilerine ilişkin sorularımıza yanıtları şöyle oldu:

MADEN REZERVİMİZİN DEĞERİ 3,5 TRİLYON ABD DOLARI

• Türkiye'nin maden potansiyeli hakkında biraz bilgi verebilir misiniz? Madenlerimizin ne kadarını ekonomiye katabiliyoruz?

Son yıllarda yapılan aramalarla, kömür rezervleri 9 milyardan yaklaşık 22 milyar tona, altın rezervi ise bin 200 tona ulaştı. Yeni bakır rezervleri bulundu. Ayrıca, ülkemiz bor mineralleri, zeolit, profillit, pumis gibi madenlerde dünyanın en büyük rezervlerine sahip. Trona, nadir topraklar, toryum, selestit, feldspat, kromit, manyezit, bakır, barit, altın, gümüş, kömür, doğal taşlar da önemli rezervlere sahip. Anadolu’ya “Küçük Asya” isminin verilmesi ve çok sayıda medeniyetin bu topraklarda kurulması, doğal kaynaklarla yakından ilgili. Türkiye’de 80 civarında ekonomik değeri olan mineral bulunuyor. Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı’nın yaptığı çalışmaya göre, ülkemizin bilinen maden rezervlerinin değeri, 3,5 trilyon ABD doları olarak tespit edilmiştir.

CARİ AÇIK BÖYLE KAPANIR

• Milli maden politikamızın öncelikleri neler olmalıdır?

Milli madencilik politikalarının önceliği endüstrinin ihtiyacı olan maden ve yarı mamulleri üretmek üzere, maden ve entegre tesislere yatırımı ön plana almak, özendirmektir. Türkiye, 2022 yılında yaklaşık 98 milyar dolar tutarında maden, metal ve enerji hammaddesi ithalatı yaptı. 10 yılda 100 milyar dolar yatırımla maden ithalatı 15 milyar dolara iner, cari açık ortadan kalkar. Ayrıca, 500 bin kişiye iş alanı açılır, şehirlere göç engellenir ve halkın refah düzeyi artar.

KÖMÜR SANTRALLERİ MODERNİZE EDİLMELİ

• Yenilenebilir enerji kaynakları, enerji güvenliğimizi sağlayabilir mi?

Türkiye’de enerji; hidrolik, kömür, doğal gaz, rüzgâr, güneş, petrol ve jeotermal kaynaklardan karşılanıyor. Bunlar içinde güvenilir enerji kaynakları kömür, petrol, jeotermal ve doğal gazdır. Rüzgâr, güneş, hidrolik kaynaklar iklime bağlı olarak azalıp çoğalıyor ve her an istenilen enerjiyi üretemiyor. Enerji güvenliği için rüzgâr, güneş ve hidrolik sonuna kadar kullanılmalı. Bunların toplamı 2021 yılında yüzde 50 olup, yüzde 50 açıktadır, geri kalan enerji kömür ve doğal gaz ile karşılanıyor. Türkiye’nin en güvenilir kaynakları, yerli olan kömür, güneş, rüzgâr ve jeotermal enerjidir. Diğerleri ithal edilmektedir. 2022 yılında doğal gaz artı petrol ithalatı yaklaşık 28 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Kömür santrallerini modernize edip, emisyonları en alt düzeye indirmek gerekir.

MADEN YASASI YENİDEN DÜZENLENMELİ

• Temiz ve sürdürülebilir madencilik mümkün mü? Madenlerimizi çıkarırken çevreyi nasıl koruyacağız?

Madenlerin sürdürülebilir olması yasalara bağlı. Günümüzdeki çevre yasası, Avrupa Birliği standartlarının üstünde. Ancak uygulama ve denetim yetersiz. Maden yasası da yetersiz ve yeniden düzenlenmeli, iş sağlığı ve güvenliği ile çevre önlemlerini içeren uluslararası standartta projeleri ve denetim mekanizmaları zorunlu hale getirilmeli. Aslında madenler, abartıldığı gibi çok geniş alanları kapsamıyor. Ormanlarda yapılan madencilik tüm orman miktarının sadece yüzde 0,4’ünü kapsıyor. Zaten milli parklar, sit alanları, su havzaları, koruma ve askeri alanlarda ruhsat verilmesi mümkün değil. 2 bin hektar olan bir maden ruhsatının sadece 10-20 hektarlık kısmında madencilik yapılıyor. Özetle, madenler kırsal kesimde olduğundan, yasal düzenlemeler tam olduğunda, denetimler uzmanlar ve uzman kuruluşlarla yapıldığında, çevre en iyi şekilde korunacaktır.

DENETİMLER YETERSİZ

• Maden çalışmalarının ardından yürütülen rehabilitasyon süreçlerine ilişkin yasal zorunluluk ve yeterli denetim mevcut mu?

Yasal zorunluluklar var, ancak yeterli denetim olduğu ve uygulamanın durumu hakkında olumlu konuşmak mümkün değil.

KÖMÜR ÜRETİCİLERİ: BİLGİLER YANLIŞ

Türkiye Kömür Üreticileri Derneği, Muğla’daki Yeniköy de maden sahasında Üretilecek kömür için orman alanlarının tahrip edildiği belirtilerek yanlış bilgilendirildiği kaydedildi.

Yazılı açıklamada şunlar kaydedildi:

Muğla’daki Yeniköy Kemerköy Termik Santrallerine kömür sağlayan maden sahası için çevreci endişeler, ağaç sevgisi öne sürülerek ve bölge halkını da etkilemeye çalışıldığı görülmektedir. Söz konusu bu santrallerde;

*1987 ve 1995’ten beri faaliyette toplam 1095 MW kurulu güce sahip olup yerli kömürle üretim yapılıyor. Türkiye’nin toplam elektrik ihtiyacının yüzde 2.5’ini, Ege Bölgesi’nde kullanılan elektriğin yüzde 62’sini karşılıyor.

*Santrallerde yaklaşık 3000 kişi istihdam ediliyor. Çalışanların yüzde 75’i bölge halkından oluşuyor.

*Yerli linyit sayesinde sadece 2022 yılında 1.3 milyar m3 doğal gaz ithalatının önüne geçilmiş. ekonomizin en önemli sorunu olan cari açığın kapatılmasına pozitif katkı sağlanmıştır.

*Maden ruhsat sahası 23 bin 307 hektar olmasına ragmen 78 hektar’lık alanda orman izni talep edilmiş ve söz konusu izin için açılan davalar yargı tarafından reddedilmiştir. - Şirket ile Orman Genel Müdürlüğü arasında 2020 yılında imzalanan protokole gereği 3 milyon adet fidan dikimi gerçekleştirilmiştir.

ÜLKE MENFAATİ

Ülkemiz mevzuatı doğrultusunda ve AB ülkelerinde olduğu gibi termik santraller ileri derecede teknolojik baca/filtreleme sistemleri ile emisyon, deşarj ve atık mevzuatı çerçevesinde çevreye duyarlı şekilde çalışmaktadır. Ayrıca; termik santrallere sağlanan kömür ihtiyacı yürürlükteki mevzuat ve yargı kararları göz önüne alınarak ülke menfaati doğrultusunda sağlanmaktadır.