Yazın gıda zehirlenmesine dikkat! Mutfakta bu hataları yapmayın

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre her yıl 600 milyon kişi besin zehirlenmelerinden etkileniyor. Artan sıcaklıkların etkisiyle birlikte yaz mevsiminde görülen besin zehirlenmesi vakaları da arttı. Uzman diyetisyen Orçun Kürüm gıda zehirlenmesi konusunda uyarılarda bulundu. Aydınlık Avrupa’nın sorularını yanıtlayan Kürüm gıdaların nasıl tüketilmesi gerektiğini anlattı.

SICAK ORTAMDA BEKLEYEN GIDALAR ZEHİRLENMEYE SEBEP OLUYOR

Gıda zehirlenmesi neden kaynaklanıyor?

Özellikle yaz aylarında sıcaklığın yükselmesi, gıdalara bulaşan mikroorganizmaların hızla çoğalmasına sebep olur. Gıdaların sıcak ortamda unutulması ve uygun ortamda saklanmaması sonucunda zararlı bakteriler ve bakterilerin salgıladığı toksinler ile birlikle zehirlenmeler meydana gelir. Bakteriler geniş bir sıcaklık aralığında canlı kalabilirler fakat en fazla 5-60 C’de çoğalırlar. Bu sıcaklık aralığında uzun süre bekletilen yiyecekler zehirlenmeye sebep olabilir. Gıdaların hijyenik olmayan koşullarda hazırlanması ve pişirilmesi de gıda zehirlenmelerinin bir diğer nedenidir. Özellikle protein içeriği fazla olan et ve süt ürünleri, deniz mahsulleri, yumurta, mayonez gibi gıdalar gıda zehirlenmeleri açısından risk oluştururlar. Patates, pirinç ve konservelerde saklanan gıdalar da sıklıkla zehirlenmelere neden olabilen besinlerdir.

GIDA ZEHİRLENMESİNİN BELİRTİLERİ

Gıda zehirlenmelerinde hangi belirtiler görülür?

Gıda zehirlenmesi tablosunda en yaygın görülen belirtiler şu şekildedir:

Mide bulantısı ve/veya kusma
Karın ağrısı
Sulu veya kanlı olabilen ishal
Ateş

Ayrıca bulanık görme veya baş dönmesi hissi gibi sinir sistemi ile ilgili sağlık sorunları yaşanabilir. Hatta solunumu durduracak kadar sinir-kas fonksiyonlarını bozan belirtiler görülebilir. Ancak bu belirtiler çok nadir olarak ortaya çıkar.

Gıda zehirlenmesi belirtileri, gıda tüketiminden hemen sonra, saatler, günler veya haftalar sonra ortaya çıkabilir. Hastalık etkeni mikrobun veya toksinin türüne göre değişir.

Genel olarak gıda zehirlenmelerine maruz kalan hastalar 1-2 gün içerisinde hiçbir tıbbi tedaviye gerek kalmadan iyileşmektedir.

Fakat özellikle uzun süren kusma ve aşırı sulu ishaller; 5 yaş altı çocuklar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda hayatı tehdit edebilen ciddi durumlarla sonuçlanabilir.

Besinleri tüketirken nelere dikkat etmeliyiz?

Yiyeceklerin hazırlanması esnasında hijyen koşullarına dikkat edilmeli, eller mutlaka yıkanmalıdır.
Özellikle tavuk ürünleri mutlaka 70 derece üzerinde iyice pişirilmelidir. Evde ölçme aracı olmayanlar iyi pişmiş bir şekilde tüketebilirler.
Derin dondurucudan çıkarılan besinler çözülsün diye oda sıcaklığına bırakılmamalı, buzdolabında çözdürülmelidir.

Her yemek pişirildikten sonra sadece bir kez ısıtılmalı ve sadece bir kez dondurulmalıdır.
Son kullanma tarihi geçmemiş olsa bile görüntü ve kokusunda değişim olan ürünler tüketilmemelidir.
Son kullanma tarihi geçtiği halde kokusu ve görüntüsü iyi olsa bile ürün mutlaka atılmalıdır.
Buzdolabı düzenli aralıklarla dezenfekte edilmelidir. Ayrıca dolabın içi asla tıka basa doldurulmamalı, hava dolaşımı engellenmemelidir.

Buzdolabında sulu gıdalar muhakkak ağzı kapalı olarak muhafaza edilmelidir.
Yumurtaların yıkanarak saklanması doğru değildir. Bunun yerine kapalı yumurtalıklarda saklanmalı, tüketmeden hemen önce yıkanmalıdır.

AZ AZ VE SIK SIK SU İÇİLMELİ

Besin zehirlenmelerinde su tüketiminin önemi nedir?

Besin zehirlenmeleri sonucu sık sık kusma ve ishal görülür. Bunun sonucunda vücuttan önemli bir miktarda su kaybı gerçekleşir. Özellikle yaz aylarında terleme ile kaybedilen sıvı miktarı da göz önünde bulundurulmalıdır. Kaybedilen suyun mutlaka vücuda geri alınması gerekir. Mide bulantısına sebep olmaması için az az ve sık sık su içilmelidir. Eğer vücutta çok fazla sıvı kaybı olduysa tıbbi destek gerekebilir.

Gıda zehirlenmesi olan biri ne yapmalı ve nasıl beslenmeli?

Gıda zehirlenmelerinde genellikle ilk 24-48 saat genel durumu iyi olan hastalar tanı ve tedavi yaklaşımına gerek kalmadan iyileşebilir. Fakat özellikle risk grubundaki bireylerin tıbbi destek alması gereken durumlar oluşabilir. Eğer kişide tolere edilemeyecek ciddi komplikasyonlar görülüyorsa vakit kaybetmeden profesyonel bir destek alınmalıdır.

Gıda zehirlenmelerinde genellikle ishal görüldüğü için bağırsakların daha kolay sindirebileceği ve emilim yapabileceği, pişmiş ve bol sulu gıdalar tüketilmesi gerekir.

Normal zamanlarda ne kadar tam tahıllı ekmek ve çiğ sebze-meyve önerirsekte, ishal durumunda tam tersi, çiğ sebze ve meyve önerilmez. Aynı zamanda bol yağlı ve baharatlı besinlerden uzak durmak gerekir. Bunun yerine pişmiş sebze, beyaz ekmek, ve su tutucu özellikte besinlerin tüketimi önerilir. Vücutta suyun tutulmasına yardımcı olan besinler; muz, haşlanmış patates, elma, haşlanmış pirinç olarak sıralanabilir.