Yeni yıl zamlı başladı: 268 ürünün fiyatı arttı

Geçen yıl çift hanede kapatan yıllık enflasyon 2020’nin ilk ayında 12.15 olarak ölçüldü. Yani geçen yılın ocak ayına kıyasla çarşı pazarda fiyat ölçümü yapılan ürün ve hizmetlerin fiyatı yüzde 12’den fazla arttı. Buna göre çarşı pazar son iki yılda yüzde 35 oranında zamlandı. Enflasyon sepetine baktığımızda TÜİK’in genel enflasyonu hesaplarken dikkate aldığı 418 ürün ve hizmetten 268’inin fiyatında ocak ayında artış oldu. Buna göre sepetin yüzde 64 zamlandı. Bu oran pahalılığın sürdüğünü gözler önüne serdi.

KALEM AYARI ÇEKTİLER!

TÜİK yeni yılda enflasyonu hesaplarken kullandığı ana grupların ağırlıklarında ise değişime gitti. Yapılan açıklamaya göre;

• Yüzde 23.29 olan gıda ve alkolsüz içeceklerin ağırlığı yüzde 22.77’ye,
• Yüzde 15.16 olan konutun payı yüzde 14.34’e,
• Yüzde 7.24 olan giyim ve ayakkabının payı yüzde 6.96’ya,
• Yüzde 16.78 olan ulaştırmanın payı yüzde 15.62’ye çekilirken
• Yüzde 4.23 olan alkollü içecekler ve tütünün payı yüzde 6.06’ya çıkarıldı.

Diğer kalemlerde de belli oranlarda artış ve azalışa gidildi. Değiştirilen oranlara baktığımızda hayat pahalılığında vatandaşın evde yapmayı yollarını aradığı veya başka yollardan temin ettiği ve yine geçen yıl çok zamlandığı için bu yıl fiyatlarda aşağı yönlü baz etkisinin beklendiği alkol ve tütünün ağırlığının artırılması dikkat çekti. Öte yandan bu yıl başında üst üste gelen ulaştırma zamları ve geçen yıl düşük tutulan ancak bu yıl fiyat artışı beklenen giyim ve ayakkabı tarafında ağırlık azaltımına gidilmesi ve yine konut ile mutfak enflasyonu gibi dar ve orta gelirlinin bütçesinde en çok ağırlığa sahip kalemlerin TÜİK sepetinde ağırlığının azaltılması, “enflasyona ince ayar” olarak değerlendirildi.

MUTFAK ATEŞ PAHASI

Aylık fiyat değişimine baktığımızda fiyatlar genel düzeyi geçen yılın aralık ayına kıyasla yüzde 1.35 oranında arttı. Gıda ve alkolsüz içecekler yani mutfak enflasyonu yüzde 3.96 oldu. Yine yıllık düzeyde mutfaktaki fiyat artışı yüzde 9.04’te kaldı. Son iki yılda mutfağa yüzde 42.8 zam geldi.

Ocak ayında fiyatı en çok artan ürün yüzde 81.46 ile patlıcan oldu. Bu ürünü yüzde 35.81 ile domates ve yüzde 30.90 ile de mandalina izledi. Fiyatı en çok azalan üç ürün ise yüzde 13-14 arasında değişen ucuzlamayla çocuk kazağı, kadın gömleği ve elbisesi oldu.

HAFİF SEPETE RAĞMEN YÜKSEK!

Enflasyon verilerini değerlendiren Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emre Alkin, gıda, ulaştırma, konut, giyim ve ayakkabı ile ev eşyasının sepetteki ağırlıkları azaltılmasına rağmen ocak ayı tüketici fiyatlarının beklentilerin çok üzerinde arttığına dikkat çekti.Vatandaşı en çok ilgilendiren bazı ürünlerin enflasyon sepetindeki ağırlıklarının azaltıldığını kaydeden Emre Alkin, beklentilerin üzerinde çıkan enflasyonun, Merkez Bankası’nın 19 Şubat’ta alacağı faiz kararını daha kritik hale getirdiğini söyledi. Alkin “Eğer Merkez Bankası 19 Şubat’ta faizlerde 50 baz puan indirim yaparsa, hem resmî hem de piyasa beklentisi olarak negatif reel faiz sürecine girmiş olacağız” diye konuştu. Kimi yatırımcıların zaman zaman “Ben enflasyona değil, dolar/TL ilişkisinin seyrine bakarım” diyebildiğine işaret eden Prof. Alkin “Ancak enflasyon-faiz ilişkisini koparırsak bunun döviz kurları üzerine de olumsuz etki yapacağını unutmamalıyız” dedi. Alkin şöyle konuştu: “Bundan sonraki aylarda, bir ya da iki defa ocak ayı kadar yüksek enflasyon gelirse, enflasyon beklentilerinin olumsuza döneceğini rahatlıkla söyleyebilirim. Belki de sepetteki ağırlıkların değiştirilmesi bundan kaynaklanıyor.”

TEK HANE TEHLİKEDE!

TERA Yatırım Ekonomisti Enver Erkan da, nisan ve mayıs dönemine kadar enflasyonda dirençli bir seyir görülebileceğini söyledi. “Bu da enflasyonda ocak ayı gerçekleşmesinden daha yüksek seviyeleri görebiliriz demektir” ifadesini kullanan Erkan, “İç talep koşullarındaki canlanmanın ekonomiye etkisi ve enflasyondaki yapışkanlık etkisi de enflasyon görünümü açısından yukarı yönlü riskler teşkil etmektedir. Yılın ilk yarısından sonra ise, enflasyon görünümü biraz daha iyileşebilir. Tek haneli enflasyon beklentisi açısından yukarı yönlü risk devam etmektedir. Merkez Bankası yönlendirmesinin ise tek haneli enflasyon beklentisini devam ettirmesi, gevşeme eğilimindeki para politikası patikasının devam ettirileceğine işaret ediyor. Ancak Ocak ayına benzer yüksek enflasyon gerçekleşmeleri, enflasyon beklentileri üzerinde yukarı yönlü sapma riskini de artırdığından dolayı, sonraki aylar daha kısıtlı bir hareket alanına işaret edebilir” diye konuştu.