Çin’in 2008 Wenchuan Depreminden Öğrendiği Deneyim ve Dersler-2: Afet sonrası altyapının yeniden inşası

Çin'in yeniden inşa sürecine en belirgin yaklaşımlarından biri, "karşı taraf desteği"dir. Depremden 37 gün sonra Devlet Konseyi, “Wenchuan Depremi Afet Sonrası İyileştirme ve Yeniden İnşa Karşılıklı Destek Programı”nın uygulama önlemlerini formüle etti. Tedbirler, Hong Kong ve Makao da dâhil olmak üzere diğer 22 Çin eyaletinin, deprem sonrası yeniden yapılanma muadil desteğine katılmak için insan, malzeme ve mali kaynakları organize etmesini şart koşuyordu. Her eyalet, Sichuan eyaletinde ağır şekilde etkilenen bir il ile eşleştirilecek. Depremde ekonomik açıdan en ciddi şekilde etkilenen il olan Wenchuan'a, Çin'in ekonomik açıdan en gelişmiş eyaleti olan Guangdong Eyaleti, en ciddi şekilde hasar gören şehir olan Beichuan'a, en kapsamlı endüstri yelpazesine ve büyük ölçekli altyapı inşa etme konusunda en güçlü kapasiteye sahip olan Shandong Eyaleti yardım etti. Büyük bir sanayi eyaleti olan Shandong, “Beichuan'ı Shandong'da önemli bir ilçe olarak görüyoruz.” açıklaması yaparak ve inşaata 5 milyar yuan yatırım yaparak, yeniden inşa edilmesi en zor olan Beichuan'ı desteklemek için girişimde bulundu. Jiangsu ise Mianzhu'yu destekledi ve felaketten sonra 2 milyar yuan yatırım yaptı. Sayıştay'a göre, depremden sonraki yaklaşık bir yıl içinde 19 eyalet ve şehir Sichuan, Gansu ve Shaanxi'ye 70 milyar yuandan fazla muadil destek sağladı. O yıl için muadil destek düzenlemeleri aşağıdaki gibiydi:

1. Shandong Eyaleti - Beichuan Şehri, Sichuan Eyaleti

2. Guangdong Eyaleti - Wenchuan Şehri, Sichuan Eyaleti

3. Zhejiang Eyaleti - Qingchuan Şehri, Sichuan Eyaleti

4. Jiangsu Eyaleti - Mianzhu Şehri, Sichuan Eyaleti

5. Beijing - Shifang Şehri, Sichuan Eyaleti

6. Shanghai – Dujiangyan Şehri, Sichuan Eyaleti

7. Hebei Province - Pingwu Şehri, Sichuan Eyaleti

8. Liaoning Eyaleti e - An Şehri, Sichuan Eyaleti

9. Henan Eyaleti - Jiangyou Şehri,Sichuan Eyaleti

10. Fujian Eyaleti - Pengzhou Şehri,Sichuan Eyaleti

11. Shanxi Eyaleti – Mao Şehri, Sichuan Eyaleti

12. Hunan Eyaleti – Li Şehri, Sichuan Eyaleti

13. Jilin Eyaleti - Heshui Şehri, Sichuan Eyaleti

14. Anhui Eyaleti - Songpan Şehri, Sichuan Eyaleti

15. Jiangxi Eyaleti - Xiaojin Şehri, Sichuan Eyaleti

16. Hubei Eyaleti - Hanyuan Şehri, Sichuan Eyaleti

17. Chongqing Şehri - Chongzhou Şehri, Sichuan Eyaleti

18. Heilongjiang Eyaleti - Jiange Şehri, Sichuan Eyaleti

19. Guangdong Eyaleti (ağırlıklı olarak Shenzhen Şehri) - Gansu Eyaleti’nde depremden etkilenen bölgeler

20. Tianjin Şehri - Shaanxi Eyaleti

Not: Shaanxi ve Gansu, depremden etkilenen Sichuan'ın komşu eyaletleridir.

ÜÇ YILDA TEMEL İYİLEŞTİRME

Depremden dört ay sonra resmi olarak yayınlanan afet sonrası yeniden yapılanma planında, “3 yılda temel iyileşme” genel hedefi ortaya koyuldu. Ancak uygulamada, “temel iyileşme” hedefine sadece iki yıl içinde ulaşıldı. Örneğin, depremin merkez üssü olan Wenchuan'da, depremden 10 gün sonra 15 milyon kişinin acil olarak yeniden barındırılması sağlandı, 12 milyon kişi depremden 100 gün sonra geçici olarak yeniden yerleştirildi. Depremden sonraki bir yıl içinde 3,5 milyon hane rehabilite edildi. Depremden bir buçuk yıl sonra 1,5 milyon tarım evi yeniden inşa edildi ve 250 bin kentsel hane, depremden iki yıl sonra temel olarak yeniden inşa edildi. 2012 yılına kadar, Sichuan eyaleti, uzun süreli birkaç proje dışında, ulusal afet sonrası iyileştirme ve yeniden inşa ana planında yer alan 29 bin 692 projenin yüzde 99'unun tamamlandığını duyurdu. En ciddi şekilde etkilenen 33 bölgedeki yeniden yapılanma ve iyileştirme projelerinin tümü Eylül 2010'da büyük ölçüde tamamlandı.

Yeniden inşa çalışmaları sadece insanların temel ihtiyaçlarını karşılamakla ilgili değildir. Aynı zamanda yerel halk kültürünü bütünleştirmek ve sakinlerin yaşam kalitesini yükseltmekle de ilgilidir. Orijinal yaşam alanının yıkılmış olması nedeniyle, Beichuan şehrinin yeniden inşası için tamamen yeni bir yer seçildi. Çin'deki tek Qiang etnik grubun özerk bölgesi olduğu için tasarım uzmanları Qiang kültürünü tam olarak sergilemek için çabaladı. Qiang Folklor Müzesi, Kültürel Mirası Koruma Merkezi ve Qiang Karakteristik Yürüyüş Caddesi gibi projelerin inşasına öncelik verildi.

2013 yılında altyapı desteğinin sona ermesiyle “muadil destek”, “muadil işbirliğine” kaydı. Guangdong bugüne kadar her yıl binlerce Wenchuan göçmen işçiyi tesis dışında eğitirken, diğer eyaletlerde teknik yardım ve finansmanla sanayi parkları kuruldu. Mianzhu, Sichuan'daki Jiangsu Endüstri Parkı, Shifang, Sichuan'daki Pekin Endüstri Parkı ve Sichuan-Zhejiang Endüstri Parkı gibi. Şangay, Dujiangyan'da proje tamamlandığında 60 bin ile 70 bin yerel çiftçiye fayda sağlayacak olan 16 bin 473 dönümlük modern bir tarım parkının inşasına yardım etti. Shanxi Eyaleti, Mao şehrine, yatırım ve yetenekleri çekmek için Shanxi'de bir tanıtım toplantısı düzenlemesi için yardım etti ve bin 945 milyar yuan ciro hedeflendi. Shanxi, çalışmalarını yürütmek için çeşitli alanlarda binden fazla uzman, bilim insanı, mühendis ve teknisyeni Mao şehrine gönderdi ve ayrıca 312 öğrencinin Shanxi'deki okullara kabul edilmesini organize etti. Shenzhen'in 30 işletmesi, depremin vurduğu Gansu Eyaletinde bir iş fuarı düzenleyerek 1,8 milyondan fazla kişiye istihdam sağladı.

Altyapı inşaatına ek olarak, Sichuan ve Chongqing bölgelerinde deprem önleme düzeyi de büyük ölçüde artırıldı. Sichuan bölgesi, toplam sekiz büyük sismik bölge ile Çin'deki en yoğun sismik bölgeye sahiptir. Wenchuan depreminden alınan derslerle yerel yönetim, sonraki deprem olasılığına karşı daha uyanık hale geldi. 2018 yılında Sichuan ve Chongqing bölgelerinde Çin Deprem Arka Plan Saha Tespit Projesi'nin tamamlandığını gördü. Chongqing'de şehri kapsayan bir dijital sismik gözlem ağı oluşturan 49 sismik izleme istasyonu inşa edildi. Çevre eyaletlerdeki istasyonlarla da veri paylaşımını sağlamıştır. Algılama kapasitesi de on yıl önceki 2,2 seviyesinden bugün şehirde 1,5 seviyesine yükseldi ve hata marjı en az 10 km'den 5 km'ye yükseldi. Şu anda şehrin tüm semt ve ilçelerinde parklar, okul oyun alanları, stadyumlar ve rekreasyon meydanları dahil olmak üzere farklı türde acil durum sığınakları bulunmaktadır. Wenchuan depreminin yıldönümü olan 12 Mayıs, Ulusal Afet Önleme Günü olarak belirlendi ve sakinlerin kaçma ve kendi kendine yardım etme bilincini geliştirmek için Sichuan ve Chongqing'de yaygın olarak deprem tatbikatları yapmaktadır.

WENCHUAN’IN BÜYÜMESİ VE HALKIN PSİKOLOJİK İYİLEŞMESİ

Geçmiş istatistiklere göre, deprem gibi büyük bir felaket yaşayan insanların yaklaşık yüzde 10'unun genellikle Travma sonrası stres bozukluğundan muzdarip olması muhtemeldir ve insanların yüzde 30'u depremden sonra 5 ila 10 yıl veya daha uzun süre kronik olarak travma geçirebilmektedir. Travma sonrası stres bozukluğu olan kişilerin yüzde 19'u intihar riski altındadır. Bu nedenle hayatta kalanlar için psikolojik destek çok önemlidir. Bununla birlikte, pratik uygulamada, Wenchuan'daki yardım çabaları birçok eksikliği ortaya çıkardı. Tahminlere göre, Wenchuan depreminden doğrudan etkilenen insan sayısı 10 milyondan yüksekti. Fakat o dönemde Çin’de uluslararası niteliklere sahip sadece 33 profesyonel travma psikoterapisti vardı. Daha da kötüsü, böyle bir büyük felaketin neden olduğu travmayı iyileştirmek, herhangi bir kalifiye danışmanın yapabileceği bir şey değildi. Ancak birçok deneyimsiz danışman, trajik sahnelere doğrudan maruz kalmalarının bir sonucu olarak "dolaylı travma" kapma eğilimindedir. Kendilerini iyileştirme nesneleri haline gelirler. Nandu Kamu Refah Vakfı'na göre, Wenchuan'da profesyonel kurtarma kapasitesine sahip 10'dan az STK vardır. Bu faktörler, kurtarma kaynaklarının etkili bir şekilde tahsis edilmemesine yol açarak, gönüllü kaynakların israfına neden olur. Birleşik bir organizasyonun olmaması nedeniyle, aynı mağdurun ailelerinden birkaç kez anket doldurmalarının istendiği ve mağdurların ailelerinde ikincil psikolojik hasara neden olan durumlar bile oldu. Sichuan, Ya'an'daki 2017 depremi sırasında bölge hizmetlerinde yer alan danışman sayısı toplam 2 bin 288'e ulaştı ve danışman organizasyon sayısı 114'e çıktı, ancak bu hala yeterli değildir.

Wenchuan'daki birçok hikâye milyonlarca Çinliyi etkiledi. Cheng Qiang o sırada sadece 12 yaşındaydı. Deprem mahallinde, hava indirme birliklerinin konuşlanıp erzak bıraktıklarına tanık oldu. Birlikler ayrıldığında, onları "Büyüdüğümde hava indirme askeri olacağım" yazılı bir pankartla selamladı. 15 yıl sonra, sadece hayalini gerçekleştirmekle kalmadı aynı zamanda Çin'in ulusal kahramanı Huang Jiguang'ın takımının takım lideri oldu. 2018'de Niu Yu, tek ayakla maraton koşucusu oldu. 2021 yılında ise benzersiz "mekanik çelik ayağı" ile Şanghay Moda Haftası podyumuna çıktı. Şimdi bir fotoğrafçı, model ve video yaratıcısı olarak Niu Yu'nun hikâyesi milyonlarca hayrana ilham vermektedir. Depremde iki bacağını da kaybeden Dai Guohong, hayatın anlamını yüzmede bulmuş ve kariyerinde 9 altın, 4 gümüş ve 3 bronz madalya kazanmıştır. Depremden son derece sert bir şekilde etkilenen Shifang şehrinde bulunan bin yıllık bir tapınak olan Luohan Tapınağına felaketten sonra geçici bir doğumhane kuruldu. Budistler et yememekte veya öldürmektedir, ancak baş keşiş Saygıdeğer Su Chuan, "En büyük tabu, bir hayat kurtarabilecekken beklemede kalmaktır" dedi. Annelerin kendilerini ve çocuklarını beslemeleri için tapınakta et pişirmelerine izin verdi. On beş yıl sonra, depremde doğan 108 bebek birçok doğum gününü birlikte geçirdiler, birçoğu depremde onlara yardım eden doktorları hatırlama umuduyla büyüyünce doktor olmayı hayal etmektedir.

On beş yıl sonra, Wenchuan ve halkı yavaş yavaş iyileşmektedir. Depremin verdiği acı silinemez ama bu tarihin bir özeti insanların daha iyi yol almasına yardımcı olabilir. Umarım Türk halkı bir an önce felaketin şokundan kurtulur ve kendi yöntemleriyle daha iyi bir yaşam inşa eder. -BİTTİ-