Yılan sokmasında neler yapılmalı? Hangileri ölümcül yılanlardır?

Yılan sokması, hızlı ve doğru bir müdahale gerektirebilen ciddi bir tıbbi durumdur. Yılanların zehri, farklı türlerde ve bölgelere göre değişiklik gösterir ve sokulan kişinin sağlık durumuna göre etkileri de değişebilir. İşte yılan sokması durumunda yapmanız gereken adımlar..

YILAN SOKMASINDA NELER YAPILMALI?

Zehirli bir yılan tarafından ısırılan kişi, her şeyden önce sakinleştirilmelidir. Hastanın oldukça az düzeyde hareket etmesi, zehrin damarlarda ya da lenf yollarında daha yavaş hareket etmesine neden olacaktır. Bununla birlikte sabit ve sakin durumda tıbbi yardımın beklenmesi, hastanın nefes alışverişinin düzenli olması ve şoka girmemesi açısından da katkı sağlamaktadır.

Acil yardım gelene kadar yara üzerinden ve turnike uygulanmadan ısırılan bölgeye baskı uygulanması, dolaşımı engellemeden zehrin daha yavaş hareket etmesini sağlayacaktır. Yılan sokmalarında yaranın olduğu yer, yapılacak müdahalenin türü bakımından da büyük önem taşımaktadır.

Yılanın soktuğu el ve ayak yaralanmaları daha kolay ilk yardım yapılabilen vücut bölgeleri olup, kafa ve gövde ısırıkları ölüm oranının yüksekliği bakımından daha riskli bölgeler arasında yer almaktadır.

Her zaman yılan zehrinin emilmesi söylenir fakat bu yanlıştır. Yılanın ısırdığı yer vücudun neresinde olursa olsun kesinlikle zehrin emerek boşaltılmaması gerekir.

İlk yarım saat içinde emme harici mekanik bir yolla boşaltılan zehir, vücuda verilen hasarın azaltılmasına da yardımcı olacaktır. Yaralı bölgeye kesik atmak ve yaranın içinden zehri emerek tükürmek ilk yardım müdahalesi olarak doğru bilinen yanlışlar arasındadır.

Bu şekilde yapılan müdahale, zehri emen kişinin ağız yoluyla zehirlenmesine neden olabileceği gibi, oldukça tehlikeli bir uygulamadır.

Yılanın ısırdığı yer öncelikle temiz ve ıslak bir bezle silinmeli ve ısırılan yer kalp hizasına gelecek şekilde hareket ettirilmeden sabit tutulmalıdır. Isırığın olduğu yerde yüzük, küpe, bileklik gibi takılar varsa hemen çıkarılmalıdır. Yaralı bölgede oluşabilecek ödem ve şişme, bu takıların daha sonra çıkarılmasını zorlaştırabilir. Tüm bu yılan sokması ilk yardım müdahaleleri yapılır yapılmaz, en yakın sağlık kuruluşuna en hızlı biçimde hastanın nakli gerekmektedir.

YILAN SOKMASI NASIL ANLAŞILIR?

Yılan zehri, ısırılan yerden başlayarak vücudun farklı bölgelerinde çeşitli tepkimelere sebep olabilir. Isırılan yerin etrafında hızlı bir biçimde kabarma ve şişme oluşması, zehirli yılan sokması belirtileri şüphesini güçlendirmektedir. Zehir vücutta kan ve lenf yoluyla dağılmaktadır. Lenf düğümlerinde oluşan ani genişleme, zehrin bu yolla vücuda dağıldığının bir göstergesi olarak ortaya çıkmaktadır. Hastada bilinç kaybı oluşması, nefes almada güçlük, mide bulantısı ve kusma, ishal, şiddetli baş ağrısı ve siyah renkli idrar, yılan sokmasının erken sistemik semptomların başını çekmektedir. Bazı vakalarda felç, kaslarda istemsiz kasılma ve kramplar da görülebilmektedir. Isıran yılanın türü, zehrin vücutta yaratacağı etki bakımından önemlidir. Engerek ve çıngıraklı yılan ısırması, en tehlikeli yılan sokmaları arasında ilk sıralarda yer alır. Oldukça zehirli yılan türleri olan bu yılanlar tarafından ısırılmak acilen ve profesyonel tıbbi müdahale gerektirir.

HANGİLERİ ÖLÜMCÜL YILANLARDIR?

Zehirli yılan ısırıkları, vücudun farklı bölgelerinde çeşitli reaksiyonlara neden olabilir. Isırılan yer etrafında hızla kabarma ve şişme belirirse, zehirli yılan sokmasının muhtemel belirtileri arasında yer alabilir. Zehir, kan ve lenf yoluyla vücuda yayılabilir. Lenf düğümlerinde aniden meydana gelen genişlemeler, zehrin bu yolla vücutta hareket ettiğini gösterebilir. Hasta bilincini kaybedebilir, nefes almakta güçlük çekebilir, mide bulantısı, kusma, ishal, şiddetli baş ağrısı ve koyu renkli idrar gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Bazen felç, istemsiz kasılmalar ve kramplar da görülebilir. Isıran yılanın türü, zehrin vücutta meydana getireceği etki açısından önemlidir. Engerek ve çıngıraklı yılan ısırıkları, en tehlikeli yılan ısırıkları arasında yer alır. Bu yılanlar tarafından ısırılan kişiler, derhal ve profesyonel tıbbi yardım gerektirebilir. Engerek türü yılanlar ülkemizde bulunsa da, çıngıraklı yılanlara Türkiye'de rastlanmamaktadır.

Ölümcül yılanlar, zehirlerinin etkisiyle insanlara ciddi zararlar verebilen ve hatta ölüme neden olabilen yılan türleridir. Dünya genelinde birçok ölümcül yılan türü bulunmaktadır. İşte bazı ölümcül yılan türleri:

Kral Kobra (King Cobra)

Kral kobralar, Asya'nın tropikal bölgelerinde yaşayan ve en büyük zehirli yılanlardan biridir. Zehirleri oldukça etkilidir ve bir ısırık insanlar için ölümcül olabilir.

Siyah Mamba (Black Mamba)

Afrika'nın bazı bölgelerinde yaşayan siyah mamba, hızlı ve zehirli bir yılandır. Zehirleri hızla yayılır ve ciddi sinir sistemi etkilerine neden olabilir.

Russell Engereği (Russell's Viper)

Asya'da yaygın olarak bulunan bu yılanın zehiri pıhtılaşmayı engelleyerek kanamalara yol açabilir. Zehir etkisi nedeniyle ölümcül olabilir.

Inland Taipan

Avustralya'nın iç bölgelerinde yaşayan bu yılan, dünyanın en zehirli yılanı olarak kabul edilir. Ancak nadir görüldüğü ve çoğunlukla insanlardan uzakta yaşadığı için ısırık vakaları nadirdir.

Beludzhistan Kırbaç Yılanı (Saw-scaled Viper)

Orta Doğu ve Güney Asya'da bulunan bu yılanın zehiri ölümcül olabilir. Isırık sonrası ciddi kanama ve doku harabiyeti görülebilir.

Death Adder

Avustralya'ya özgü olan bu yılanın zehiri sinir sistemini hedef alır ve ölüme yol açabilir.

Philippine Cobra

Filipinler'de yaşayan bu yılanın zehiri nörotoksik etkilere sahiptir ve ölümcül olabilir. Bu sadece birkaç örnektir ve dünyada farklı bölgelerde birçok ölümcül yılan türü bulunmaktadır. Ölümcül yılanlardan korunmak için doğa alanlarına dikkatli giriş yapmak, yüksek ot ve taşların altına bakmamak, doğru tıbbi yardım almak ve tehlikeli bölgelerde dikkatli olmak önemlidir.

YILAN SOKMASI TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

Yılan sokması tedavisine hızla başlanması için hasta acil bir sağlık kuruluşuna götürülür. İlk adım olarak, hastaya hemogram ve biyokimyasal testler gibi temel laboratuvar testleri uygulanarak durumu değerlendirilir. Trombosit seviyeleri, akciğer grafisi sonuçları ve elektrokardiografik değerlemeler hızlıca incelenir. Zehirli yılan ısırığı vakasında, tedavi yöntemini belirlemede yılan türü büyük bir öneme sahiptir. Bu yüzden, mümkünse ısırığı gerçekleştiren yılanın tanınması ve etkisiz hale getirilip sağlık kuruluşuna getirilmesi tedavinin etkili bir şekilde yönlendirilmesine yardımcı olur. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta, ısırılan kişinin yılanı yakalamaya çalışmaması ve hareket etmemesidir, çünkü bu durum zehrin hızla yayılmasına neden olabilir.

Tedavi sürecinde yılan panzehiri, yani antivenom kullanımı oldukça önemlidir. Uzman bir doktor tarafından, ısırığı gerçekleştiren yılanın türüne uygun antivenom dozu belirlenerek hasta kalçadan ya da damardan enjekte edilir. Zehirli yılan sokması olmasa dahi, varsa bile 8 saat boyunca hastanın gözlem altında tutulması gerekebilir. Bu, herhangi bir olası komplikasyonun hızla tespit edilmesi ve gereken müdahalenin yapılması için önemlidir.

Zehirli yılan sokması durumlarında, acil tıbbi yardımın alınması ve uzman doktorların yönlendirmesi hayati önem taşır. Tedaviye hızlıca başlanması, olası komplikasyonların engellenmesinde büyük rol oynar.