Yıllık enflasyon yüzde 60'ı aştı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre mart ayında yıllık tüketici enflasyonu (TÜFE) yüzde 61.14 ile 20 yılın en yüksek oranında arttı. Yurt içi üretici fiyatları ise yıllık yüzde 114.97 artış kaydetti. Çekirdek TÜFE martta yüzde 44.1'den yüzde 48.4'e yükseldi.

2003 baz yılı temel alınarak hesaplanan TÜFE bir önceki aya göre yüzde 5.46, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 22.81, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 61.14 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 29.88 olarak açıklandı. Bu durumda yeni kira artış oranı yüzde 29.88 düzeyinde olacak.

Motorin, benzin ve kömürün ardından martta en yüksek fiyat artışı, yüzde 20.56 ile kuru soğanda oldu. Kıvırcık fiyatı yüzde 17.51, beyaz lahana yüzde 17.10 arttı. TÜİK’in yayınladığı listeye göre kabağın fiyatı yüzde 23.26, domatesin fiyatı yüzde 9.91 düştü.

ENA GRUP: YÜZDE 142.63

ENAGrup’un çalışmasına göre Tüketici Fiyat Fiyat Endeksi (E-TÜFE) mart ayında yüzde 11.93 arttı. E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı ise yüzde 142.63 olarak gerçekleşti.

Enflasyonun öncü göstergelerinden biri olarak kabul edilen Türk-İş gıda enflasyonu verileri artış ivmesine devam etmişti. Konfederasyonun verilerine göre mart ayında gıda fiyatları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 76.4, aylık bazda yüzde 8.24 arttı.

İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) açıkladığı Ücretliler Geçinme İndeksi’ne göre ise İstanbul’da perakende fiyatlar mart ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 63.25 artış kaydetti.

‘KDV’YE RAĞMEN EN ÇOK ARTAN GIDA’

Tüketici Birliği Federasyonu Market Endeksi Çalışma Grubu Başkanı Aygül Öner, markette fiyatların mart ayında yüzde 8.31, yılbaşından bu yana yüzde 22.12 arttığını bildirdi.

Üç farklı ilde, altı ayrı markette ve 178 ürün üzerinden, Market Endeksi çalışması yaptıklarını hatırlatan Öner, gıdadaki artışa dikkat çekti: “Gıda ürünlerindeki KDV’nin yüzde 8’den, yüzde 1’e düşürülmesi ile birlikte fiyatlarda gözlemlenen azalma, yerini tekrar hızlı fiyat artışına bırakmıştır. Nitekim mart 2022 döneminde fiyatı en çok artan ilk on ürünün gıda ürünü olması bu tespiti doğrulamaktadır.”

KDV indirimine rağmen gıda fiyatlarındaki artış, enerji fiyat artışlarının etkisiyle rekor düzeyde artan ulaştırma fiyatlarının ardından ikinci sırada yer aldı. Artışın yüksek olduğu ana gruplar sırasıyla, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 99.12 ile ulaştırma, yüzde 70.33 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 69.26 ile ev eşyası oldu. Aylık olarak enflasyonda artışın yüksek olduğu ana gruplar ise sırasıyla, yüzde 13.29 ile ulaştırma, yüzde 6.55 ile eğitim, yüzde 6.04 ile lokanta ve oteller oldu.

Geçen ay da gıdada yıllık enflasyon yüzde 64.47 ile artışın en yüksek olduğu gruplar arasında yer almıştı. Merkez Bankası, şubat ayı fiyat gelişmeleri raporunda, enflasyona en belirgin katkının 2.35 puanla gıda grubundan geldiğini vurgulamış, “olumsuz görünümü biraz sınırlandıran temel gıda ürünlerindeki KDV indiriminin olumlu etkisinin bir kısmı, mart ayına sarkacak” değerlendirmesinde bulunmuştu.

TÜİK mart 2022'de, endekste kapsanan 409 maddeden 69 maddenin ortalama fiyatında düşüş olduğunu, 27 maddenin ortalama fiyatında değişim olmadığını, 313 maddenin ortalama fiyatında ise artış olduğunu bildirdi.

ÜRETİCİ FİYATLARINDA YÜZDE 115 ARTIŞ

Üretici fiyatlarıyla tüketici fiyatları arasındaki makasta da yeni bir rekor kırıldı. 2003 baz yılına göre Yurt İçi Üretici Fiyatları (Yİ-ÜFE) bir önceki aya göre yüzde 9.19, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 29.31, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 114.97 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 64.30 arttı.

Madencilik ve taşocakçılığında yüzde 110.36, imalatta yüzde 106.55, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 228.94 ve su temininde yüzde 42.34 artış oldu. Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri, ara malında yüzde 122.92, dayanıklı tüketim malında yüzde 75.85, dayanıksız tüketim malında yüzde 79.70, enerjide yüzde 214.87 ve sermaye malında yüzde 76.55 artış olarak kaydedildi. Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu, makasın reel durumu yansıtmadığını savunmuştu. Kavcıoğlu, 24 Mart günü yaptığı açıklamada, “Yönetilen, yönlendirilen enerji kalemleri dışında üretici fiyatları, tüketici fiyatlarına büyük ölçüde yansıdı. Son dönemde Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ile Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) makası ham verilerin ima ettiğinden düşük" demişti.

‘DÖVİZDE İSTİKRAR MAKUL SEVİYEYE İNDİRİR’

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Bursa İş Dünyası Buluşması toplantısında "Mart ayı itibarıyla yüzde 61,1'e yükselen enflasyonu kalıcı olarak düşürmek, fiyat istikrarını sürdürmek noktasında kararlı adımlar atmaktayız. " dedi.

Özellikle tarım ve enerji ürünlerinde yaşanan tedarik sıkıntılarının enflasyonist baskıyı daha da artırdığını ifade eden Bakan Nebati, "KKM'nin de etkisi ile birlikte kur-faiz sarmalından çıktık. Böylece, enflasyonun en önemli belirleyicilerinden biri olan döviz kurunda serbest piyasa koşulları içerisinde istikrar sağlandı. Enflasyonun diğer önemli belirleyicisi olan beklentilerdeki düzelmeye yönelik atacağımız adımlarla yıl sonunda enflasyonun makul bir seviyeye geldiğini hep birlikte göreceğiz." dedi.

Kapasite kullanım oranlarının yüzde 79-80'lerde olduğunu belirten Nebati şöyle sürdürdü: “Bundan sonra yapmamız gereken şey fiyatlardaki davranış bozukluğunun giderilmesiyle ve makro ekonomik göstergelerdeki iyileşmelerle yatay bir geçişten sonra daha makul, enflasyon sarmalından çıkacağımız döneme gireceğiz. Üç ayağımız var döviz kuru- üstesinden geldik, faiz- üstesinden geldik. İş insanlarımız çok iyi anlarlar, ekonomik kararların belli bir süreye ihtiyacı var. Türk ekonomi modeli devreye girdiğinde kur riskini aldı. Şimdi bunu ve etkilerini yaşıyoruz