Sevk zincirine ‘dijital entegrasyon’
Aile hekimlikleri ile sağlıklı hayat merkezleri ve hastaneler, 1 Ocak’ta dijital entegre olacak ve hekimler arasında, hasta hakkında bilgilendirme mekanizması işlemeye başlayacak
Z. Ruhsar Şenoğlu
Sağlık Bakanlığı, birinci basamak sağlık hizmetleri ile ikinci ve üçüncü basamak hizmetleri arasındaki dijital entegrasyonla sevk sisteminde bir adım daha atıyor. Hekimler, Bakanlığın sevk zinciri kurma yolunda olumlu adımlar attığını, ancak vatandaşı birinci basamağa yönlendirme sorumluluğunu sadece aile hekimine yüklemekle yanlış iş yaptığını ifade ediyorlar.
Konuyla ilgili olarak üçüncü basamakta çalışan bir Asistan Aile Hekimi ile görüştük. Zira duyduk ki yeni yönetmelik asistan aile hekimi adayları üzerinde de caydırıcı etki yaratıyor. Asistan Aile Hekimi, Yönetmeliğin belirsizlik yarattığına dikkat çekti:
“Örneğin 2 bin asistan kadrosu açtılar, bin 700 yerleşen oldu. Bunların tümü aile hekimliğini isteyerek gelmiyor, TUS’a çalışmaya devam ediyorlar. Çünkü aile hekimliği sistemine güvenmiyorlar. Yönetmelikler onları caydırıyor.”
Altyapı kurulmadan sevk sistemini dijitalleştirmenin şekilden öte bir anlam taşımayacağını belirten Asistan Hekim, “Önce birinci basamağın altyapısının güçlendirilmesi lazım. Devlet dediğiniz altyapıdır. Bin tane sağlık ocağı açacağız, deniyor, bunların statüsü ne olacak? Devlet mi yapacak yoksa yine esnaf mantığıyla hekimlere mi satacaksınız?” diye sordu ve şöyle sürdürdü:
ÖNCE ALTYAPI GÜÇLENDİRİLMELİ
“Bakanlığın açıkladığı istatistiklere göre geçen yıl hasta muayenelerinin yüzde 40’tan fazlası birinci basamakta yapılmış. O muayenelerin verimliliğini artırmak Bakanlığın elinde.
“Sevk sistemi kurulmasına kimse karşı çıkmıyor, bütün hekimler birinci basamağın güçlendirilmesinden ve sevk sisteminin kurulmasından yana. Ancak sorumluluğu Bakanlık üstlenmeli, aile hekimlerine yüklememeli.
“Birinci basamak ancak sağlıkta kamulaştırmayla güçlendirilebilir. Sağlık Bakanlığı birinci basamak sağlık sistemini güçlendirmek için öncelikle bir ‘sağlık ocağı sistemi’ planlaması yapmalı, bunu kamuoyuna açıklamalı.”
VATANDAŞI ÇEKECEK OLAN GÜÇLÜ BİR PLANLAMADIR
Vatandaşın aile hekimliklerine yönelmesini sağlamanın yolunun da devletin güçlü bir planlamayla halkın karşısına çıkması olduğuna dikkat çeken Asistan Aile Hekimi, “Aile hekimi vatandaşı ‘önce kendisine gelmeye’ hangi mekanizmayla ikna edebilir? Bunu ancak devlet sağlayabilir. Ne Bakanlık sorumluluk alıyor, ne hastaya sorumluluk yükleniyor.
"Yönetmeliğe göre tek sorumlu aile hekimi. Bunu da teşviklerle değil ücret sopasıyla yapıyor. Bütçe artırılmadan ‘biz maaşları artırdık’ deniyor ki matematik olarak mümkün değil. Yapılan teşvik değil, ceza. Sadece maaş düşüşüne yol açmıyor, hastayla hekimi karşı karşıya getiren bir sistem. Ben üçüncü basamak aile hekimliğinde çalışıyorum, yönetmelikten sonra üçüncü basamağa hasta başvurularının arttığını söyleyebilirim.
“İşin özü, Bakanlık sorumluluk almıyor. Çünkü hastaya seçmen kitlesi olarak bakılıyor. ‘Bakanlık böyle karar aldı, aile hekimliklerine gitmeden sevk yapılmayacak’ diyemiyorlar, bunu hastanın insafına, hekimin sekreterliğine bırakıyorlar.”
SAĞLIK OKURYAZARLIĞI GELİŞTİRİLSİN
Asistan Aile Hekimi, sorunun kaynağının, Bakanlığın sevk sistemini kamucu bir yaklaşımla değil, piyasa mekanizması içinde kalarak kurmaya kalkışması olduğuna dikkat çekti. Asistan Aile Hekimi, “Hekime uygulayacağın ücret sopasıyla vatandaşı aile hekimliklerine çekemezsin. Sağlık okuryazarlığının artırılması lazım. Hastanın bilinçlendirildiği, birinci basamağın her yönden, donanım dahil güçlendirildiği şartlarda vatandaşı çekebilirsin.” dedi.
DAYATMA YAPARSAN DİRENÇLE KARŞILAŞIRSIN
Bakanlığın, ‘Bize zaman verin’ açıklamalarını da değerlendiren Asistan Aile Hekimi, şöyle konuştu: “Devlet aklı lazım. Hekime, aile hekimi adayına, vatandaşa somut bir şey sunacaksınız. Ben beş yıllık planımı yaptım, şöyle yapacağım, diyeceksiniz. ‘Bize güven’ demekle ne hekimin ne vatandaşın güveni sağlanır. Planını yapacak, hekimle toplantılar yapıp anlatacak. Gökten indirir gibi dayatmalar yaparsanız, dirençle karşılaşırsınız.”
Asistan Aile Hekimi, piyasa mekanizmalarından dert yanıp piyasa mekanizmasından nemalanmak isteyen hekimleri de eleştirdi:
“Aile hekimi örgütlerinin eksik tarafı da karşı çıktıkları piyasa mekanizmasından medet ummalarıdır. Tek kalem maaş talep ediyorsun, haklı bir talep, maaşımızın üçte biri emekliliğe yansıyor ve bu, hekimi ölene kadar çalıştırmak demek. Buna karşı çıkıp da piyasa mekanizmasına karşı çıkmamak olmaz. Piyasa mekanizması içinde tek kalem maaş olmaz.”
SEVK ZİNCİRİNE ‘DİJİTAL ENTEGRASYON’
Sağlık Bakanlığı, İl Sağlık Müdürlüklerine bir yazı göndererek birinci basamak sağlık hizmetleri ile ikinci ve üçüncü basamak hizmetleri arasındaki dijital entegrasyon çalışmasının tamamlandığını,
1 Ocak itibarıyla tüm illerde uygulanmaya başlanacağını bildirdi. Uygulamaya ilişkin resmi yazının ise bu hafta Müdürlüklere gönderileceği belirtildi.
Böylece aile hekimleri ile sağlıklı hayat merkezleri (SHM) ve hastaneler dijital olarak entegre olacak. Aile hekimi hastasını üst basamaklara sevk ederken, uzman doktor da aile hekimine yönlendirirken hasta ile ilgili notları birbirine iletebilecek, aynı şekilde tüm basamaklardan SHM'lere bilgi notlarını ekleyerek hasta için randevu alabilecek. Aile hekimleri kan tahlil, tüm dijital röntgenler, mamografi, yenidoğan kalça usg gibi tetkikleri direkt olarak isteyebilecek ve hasta, hastaneye gidip bunları doğrudan çektirebilecek.
‘BAKANLIK ALGI YÖNETİMİ YAPMASIN’
Sağlık Bakanlığı’nın aile hekimlerinin eleştiri ve önerilerine sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamalarla yanıt vermesi, eleştiriliyor. Birlik ve Dayanışma Sendikası Genel Başkanı Dr. Derya Mengücük bu tutumu ‘algı yönetimi’ olarak tanımladı ve algı yönetiminin sorunları örtbas etmekten öte bir amaç taşımadığını söyledi. Mengücük, Bakanlığı, pembe tablolar çizmekten, sağlık çalışanlarını yok saymaktan vazgeçmeye davet etti:
“Sağlık Bakanlığı, 1 Kasım’da yürürlüğe giren Aile HekimliğiSözleşme ve Ödeme Yönetmeliği ile ilgili çalışanların ve kamuoyunun tepkilerini baskılamak ve yönetmelik hakkındaki itirazları değiştirmek için basın ve sosyal medyada aksini iddia eden çalışmalar yürütüyor. Hatta bazı aile hekimlerinden rica ile yönetmeliğin ne kadar iyi olduğuna dair basında açıklamalar yaptırıyor. Aile hekimleri, ebe ve hemşirelerin dile getirdiği sorunları ve tehlikeleri küçümseyerek veya görmezden gelerek, bunların doğru olmadığına dair bir algı yaratmaya çalışıyor” dedi.
HALKIMIZA DA SAHİP ÇIKIYORUZ
Aile hekimleri ve aile hekimliği ebe ve hemşirelerinin sorunlara tahammülünün kalmadığını ifade eden Mengücük Bakanlığın artık gerçeklerle yüzleşip çözümler üretmesi gerektiğini söyledi.
Dr. Derya Mengücük “Bu tür algı oyunları, sahada yaşanan gerçeklerin üstünü örtmeye yetmez ve sağlık çalışanlarının haklı tepkilerini susturamaz.” dedi ve ekledi:
“Sağlık Bakanı sık sık bizlere güvendiğini söylüyor. Bu güvende samimi ise bizim tepki ve itirazımızı dikkate almalıdır. Biz; meslek onurumuz ve ilkelerine, emeğimize, haklarımıza sahip çıktığımız gibi, aynı zamanda hastalarımıza, halkımıza da sahip çıkıyoruz.”
