Nobel ödüllü Çinli kimyacı Tu Youyou

Tu Youyou, ilaç kimyacısı ve eğitimcidir. Artemisinin ve dihidroartemisinin kaşifi olarak bilinir. Artemisinin ve dihidroartemisinin'i malaria tedavisi için kullanmış ve milyonlarca hayat kurtarmıştır. Onun artemisinin ve malaria tedavisini keşfetmesi 20. yüzyılda Güney Asya, Afrika ve Güney Amerika'da tropik ve gelişmekte olan ülkelerdeki insanlar için sağlıkta iyileşme ve tropikal tıbbın önemli bir atılımı olarak görülmektedir. Çalışmalarından dolayı 2011 yılında klinik tıpta Lasker ödülü ve 2015'te William C. Campbell ve Satoshi Ōmura ile birlikte Nobel Fizyoloji ve Tıp ödülünü almıştır. Tu Youyou, Lasker  ödülünü ve fizyoloji veya tıp dalında Nobel ödülünü alan ilk Çinli kadındır.

TÜBERKÜLOZLA 2 YIL KAYBETTİ

Tu Youyou Çin'de Zhejiang-Ningbo kentinde 30 Aralık 1930'da doğdu; 16 yaşında iken yakalandığı tüberküloz nedeniyle eğitimine iki yıl ara vermek zorunda kaldı. Okula döndüğünde ileride ne olmak istediğini biliyordu. Kendisini de uzun süre etkileyen hastalıkları tedavi etmek üzere tıp alanına yönelecekti. 1948'de Ningbo Orta Okulu'na naklinden önce ortaokulu ve lisenin ilk yılını Xiaoshi Orta Okulu'nda okudu. 1951'den 1955'e kadar Pekin Üniversitesi Tıp Fakültesi/ Beijing Medikal Koleji'nde farmakoloji okudu ve şifalı bitkileri nasıl sınıflandıracağını, aktif bileşenleri nasıl çıkaracağını ve kimyasal yapılarını nasıl belirleyeceğini öğrendi. 1955'te 24 yaşında mezun olduğunda, tüm kariyeri boyunca kalacağı yeni kurulan Geleneksel Çin Tıbbı Akademisi'nde çalışmak üzere görevlendirildi. Çin Akademisi Çin Tıbbi Bilimleri bölümünde 1959'dan 1962'ye kadar, modern Batı yöntemlerinde eğitim almış araştırmacılar için geleneksel Çin tıbbı konusunda tam zamanlı bir kurs aldı.

VİETNAM’A YARDIM AMAÇLI

Çin Devlet Başkanı Mao Zedong, Vietnam Savaşı'nda askerleri arasında büyük kayıplara neden olan sıtmayla mücadelede Çin'den yardım isteyen Kuzey Vietnam'a yardımcı olmak üzere 1967'de Proje 523'ü başlattı ve Tu, 1969'da 39 yaşındayken, bu projenin başına getirildi. İlk iş olarak, sıtmanın yerinde etkilerini araştırmak üzere Çin'in güneyindeki Hainan Adası'na gitti. Pekin'e döndüklerinde, Çin'in sıtmaya karşı geleneksel savaş yöntemlerini anlamak için eski tıp metinlerini gözden geçirdi. O noktada 240.000'den fazla bileşik, potansiyel sıtma ilaçlarında kullanım için test edilmişti ve hiçbiri işe yaramamıştı. Son olarak ekip, MS 400 yıllarında Çin'de bir sıtma semptomu olan "aralıklı ateşleri" tedavi etmek için kullanılan tatlı pelin ağacına bir referans buldu ve ekibiyle birlikte bunun üzerinde çalıştı. 1971'de elde ettikleri maddeyi fareler ve maymunlar üzerinde test ettiklerinde yüzde yüz başarı elde ettiler. Sonra da Tu ve iki meslektaşı, maddeyi Hainan Eyaletindeki 21 hasta üzerinde test etmeden önce kendi üzerlerinde test ettiler ve iyileştiler. Ertesi yıl Tu'nun ekibi, bileşiğin aktif maddesi olan artemisinin damıtılmasını sağladı ve bulgularını paylaştı.

AKADEMİDE BAŞBİLİMCİ

1978'de Çin ekonomik reformunun başlamasından kısa bir süre sonra, araştırmacı unvanını aldı. 2001'de doktora adayları için akademik danışmanlığa terfi etti. Hâlen akademinin baş bilimcisidir. 1979 yılına kadar Çin'de lisansüstü programlar yoktu ve Çin dünyanın geri kalanından büyük ölçüde izole edilmişti. Çalışmaları 1979'a kadar İngilizce olarak yayınlanmazken, kısa bir süre sonra 1981'de, DSÖ, Dünya Bankası ve BM, bulgularını küresel sahnede sunmaya davet etti.

ESKİ ÇİN TIBBININ HEDİYESİ

Yirmi yıl sürdü, ancak sonunda DSÖ, sıtmaya karşı ilk savunma hattı olarak artemisinin kombinasyon tedavisini önerdi. Tu'ya Klinik Tıbbi Araştırma Ödülü'nü veren Lasker Vakfı, artemisinin keşfini "son yarım yüzyılda tartışmasız en önemli farmasötik müdahale" olarak nitelendirdi.

2015 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kabul ettiğinde, dersinin başlığı "Artemisinin Keşfi: Geleneksel Çin Tıbbından Dünyaya Bir Armağan" idi. Tu'nun "Her bilim adamı, dünyaya yardımcı olabilecek bir şey yapmayı hayal eder"; ''Artemisinin... eski Çin tıbbının gerçek bir hediyesidir. Ancak Çin tıbbının bilgeliğinin meyve verdiği tek örnek bu değil'' gibi sözleri mesleğine ve geleneksel tıbba olan tutkusunu göstermektedir.

Tu Youyou Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurulmasından bu yana birinci nesil Çin tıbbi çalışanlarının temsilcisi olarak görülmektedir.