Zamanı ve bölgesi olmayan ‘evrensel karikatürler’

ALİ ULUSOY

Mustafa Bilgin’in, “Hayat Sanat Durumlar Anlar” adlı karikatür albümü yayımlandı.

Yazısız karikatürün Türkiye’deki usta isimlerinden Mustafa Bilgin’in Kaynak Yayınları‘ndan çıkan albümü, 88 sayfalık tamamı renkli kuşe kağıda basılarak doğum günü olan 3 Şubat’ta yayımlandı. Ulusal ve uluslararası yarışmalarda ödüllere değer görülen Mustafa Bilgin, Aydınlık’ın sorularını yanıtladı. Bilgin, var olan genel yazısız karikatür anlayışlarını ve kendisini en çok mutlu edenin hangisi olduğunu anlattı.

 Bilgin, “Hayat Sanat Durumlar Anlar” başlıklı albümün önsözünde şöyle diyor:

“Daha çok yarışmalarda, sergilerde karşılaştığımız yazısız karikatürün, insanın yaşadığı her coğrafyada, üzerinden on yıllar geçse de anlamını yitirmemesi gibi bir güzelliği vardır. Evrensel kimlik kazanmış bu tür karikatürleri insanın çerçeveletip duvara asası gelir. Yazılı karikatür gibi esprisini hazırlop sunmaz, okuyucusundan, izleyicisinden düşünsel katılım gereksinir, böylece ‘sanat yolculuğunu’ tamamlar.”

“Hayat Sanat Durumlar Anlar” karikatür albümü, kitap mağazaları ve kitap satış sitelerinden temin edilebiliyor. Mustafa Bilgin’le yaptığımız söyleşiyi sunuyoruz:

• Sayın Bilgin, öncelikle “Hayat Sanat Durumlar Anlar” isimli karikatür albümünüzü kutluyoruz.

Çok teşekkür ederim.

• Okurlarımız sizi, değerli şairimiz Hüseyin Haydar’ın “Zor Günler” diye adlandırdığı Türkiye karşıtı kumpaslar sürecinde, gazetemizde yayınlanan günlük karikatürlerinizden tanıyorlar. Fakat bu albümde yayınlanan karikatürleriniz biraz farklı geldi bize. Fark var mı, varsa sizden öğrenmek isteriz?

Bu sorunuzun yanıtı birazcık uzun olabilir… Karikatür anlayışlarını genel olarak üç ana başlıkta ele alabiliriz:

Birincisi; esprisi her zaman geçerli ve her coğrafyada anlaşılır olan “yazısız” yani ‘evrensel karikatür’…

İkincisi; haftalık mizah dergilerinde görüp sevdiğimiz, “komik” ögesini özellikle öne çıkaran, eğlenceyi gözeten karikatür ki bunlar bazen “yazısız” da olabilir…

Üçüncüsü ise; günlük gazetelerde rastladığımız, daha çok günlük siyasi kişi ve konuların ya da toplumsal gelişmelerin eleştirel süzgeçten geçirildiği karikatür ki bu karikatürün ömrü en fazla bir gündür.

2003-2013 yılları arasında Cumhuriyet gazetesinde, 2013-2016 yılları arasında Aydınlık gazetesinde çizdiğim karikatürler daha çok bu üçüncü karikatür anlayışının örnekleriydi. “Hayat Sanat Durumlar Anlar” adlı kitabımdaki karikatürlerim birinci olarak açıklamaya çalıştığım; ‘evrensel karikatür’ anlayışına uygun çalışmalarımdır.

Yani 20 yıl sonra da 40 yıl sonra da anlaşılsın, ülkemizde olduğu kadar, örneğin Meksika’da da, Japonya’da da anlaşılsın isterim… Sözünü ettiğiniz fark buradan kaynaklanıyor.

• Evrensel karikatüre, bizdeki yaygın adıyla “yazısız” karikatüre ilginiz nasıl başladı, bu karikatürü size sevdiren ne idi ya da kimlerdi?

Yazısız karikatürün esprisini anlayan insana verdiği belli belirsiz bir haz vardır. Bu haz daha çok beyinle ilgilidir. Kitabımın önsözünde belirtmeye çalıştığım gibi, karikatür bir sanat ise, onun sanat yapıtı oluşuna giden yolculuk, okuyanın-izleyenin o karikatürü anlamasıyla tamamlanır. Şüphesiz ki samimi olduktan, kalite gözettikten sonra bütün anlayışlar değerlidir fakat ben evrensel olan karikatür anlayışında severek var olmaya çalışıyorum.

• “Hayat Sanat Durumlar Anlar” isimli karikatür albümünüzün oluşum sürecinden bahsetmek ister misiniz?

Memnuniyetle… Küresel salgının ilk günlerinde evlerimize kapanmış, internet başında ufak tefek çizimlerimi paylaşıp oyalanmaya çalışırken bir telefon geldi. Arayan; Aydınlık Gazetesi’nde çizdiğim günlerde tanışıp sevdiğim, o günlerde Ulusal Kanal televizyonunun sorumlusu olan sevgili Yener Güneş’ti. Avusturya’daki Türkler için, Tuna ismini verdikleri, iki ayda bir çıkacak, Kültür-Sanat ve Bilim dergisine çizip çizemeyeceğimi sordu. Tamam, dedim. Dergiye çizerken bulduğum espriler çoğalmaya başlayınca, kafamda kitap fikri oluştu. Yener kardeşime konuyu açtım. Sonuç olarak Kaynak Yayınları’nın değerli katkısıyla kitabımı, 60. Doğum günümün en güzel armağanı olarak elime aldım.

• Tek bir cümlede söylemek durumunda kalsanız, karikatürü nasıl tarif edersiniz?

“Abartma tozu” katılarak büyütülmüş, böylece daha görünür hale gelmiş gerçeklik, derim.

• Karikatürleriniz daha çok hangi mecrada görmek sizi mutlu eder?

Nitelikli kültür-sanat dergilerinde, sergilerde ve karikatür albümlerimde...

• Karikatürcü Mustafa Bilgin çok teşekkür ederiz. Son olarak okurlarımıza iletmek istediğiniz bir mesajınız var mı?

Değerli öykücümüz Ahmet Yıldız’ın davetiyle, kendisinin yönettiği gercekedebiyat.com adlı internet sitesinde karikatür anılarımı, görüşlerimi, yorumlarımı paylaştığım yazılar yazıyorum. Bu yazılarıma karikatürler-karikatürlerim eşlik ediyor. Aydınlık gazetemizin değerli okurlarından, “Karikatür Pazarı” adını verdiğim yazılarıma ilgilerini beklerim. Ben çok teşekkür ederim.

MUSTAFA BİLGİN KİMDİR?

1962 Bingöl doğumlu olan Mustafa Bilgin, 1979'dan bu yana karikatürle uğraşıyor. İlk karikatürü Çarşaf dergisinin Karikatür Okulu sayfasında yayınlandı. 2 kişisel sergi açtı ve birçok karma sergiye katıldı. Çeşitli karikatür yarışmalarından ödüller kazanan Mustafa Bilgin, çizgi film ressamı ve yapımcısı olarak da uğraş veriyor. İki karikatür kitabı olan Bilgin, Aydınlık da dahil olmak üzere birçok gazete ve dergide karikatür çizdi. Karikatürcüler Derneği üyesi olan Bilgin’in “Hayat Sanat Durumlar Anlar” adlı albümü, 3 Şubat 2022’de Kaynak Yayınları’ndan yayımlandı.