Zamlar gelenekleri de vurdu: ‘Bir aşure yapan olsa da getirse’

Aşure ayı geldi. Bu yıl zamlar yüzünden aşure dağıtımlık değil tadımlık oldu. Normalde hemen her hanede aşure tenceresi kaynar konu komşuya dağıtılırdı. Mahalle sohbetlerinde kimin aşuresinin daha bol malzemeli ve güzel olduğu konuşulurdu. Zamlar yüzünden herkes kendine kadar aşure pişirince bu sohbetler bile özlenir oldu. Özellikle büyük haneler yerine çekirdek aile yaşayanlar ve karı-koca çalışanlar, “Bir aşure yapan olsa da getirse.” der hale geldi.

ALIŞVERİŞ 900 TL'Yİ

BULUYOR

Klasik bir aşure tarifinde buğday, kuru fasulye, kuru bakla, nohut, kuru kayısı, kuru üzüm, kuru incir, kuş üzümü, toz şeker, karanfil ve süt yer alıyor. Arzuya göre üzerine fındık, fıstık, nar ekleyenler de oluyor. Malzeme listesini kabartanlar da yok değil ancak asgari bu malzemelerle aşure yapılıyor. Market fiyatlarına baktığımızda paketli aşurelik buğdayın kilosu 31-32 TL, kuru fasulye 56-57 TL, nohut 31-32 TL, iç bakla 69-70 TL, kuru kayısı 200 TL, kuru incir 170 TL, kuru üzüm 79-80 TL, en ucuz sütün litresi 18.50 TL, en ucuz kuş üzümü paketi 6.50 TL, toz şekerin kilosu da 27-28 TL civarında. Karanfil 4-5 adet olacağı için genelde evde bulunduğundan aşure için bir masraf sayılmaz ama evde yoksa onun da paketi 15-16 TL. Hesaplayınca komşuya da dağıtmalık bir aşure tenceresi en az 624 TL'ye doluyor. Bunun üzerine bir de fındık ve nar eklersek narın kilosu 28-29 TL, dökme fındık içi de 170 TL. Bir aşure yapmaya kalkınca mutfak masrafı 900 TL'yi buluyor.

ÜÇ YIL ÖNCE ÜÇTE BİRİ KADARDI

Elbette 822 TL abartı gelebilir ancak “aşure yapayım” dediğinizde alışverişi gramla yapmıyorsunuz. Haliyle markete gidince “Nasıl olsa kullanılır” diyerek oylesi daha bereketli de olduğu için kiloluk alışveriş yapılıyor. Asgari ölçüler dikkate alarak aşure tenceresinin maliyetini 250-300 TL civarında hesaplayanlar da var. bir Diğer yandan sanal market fiyatlarına baktığımızda son yıllarda tek kişilik hazır paket aşureler çıktı. Bunların fiyatı 28-30 TL arasında değişiyor. Son birkaç yılda ise fiyatlar hızla arttı. Önceki yıllarda bir aşure tenceresine ne kadara doluyor diye öğrenmek için TÜİK'in ürün listesine göz attık. 2020 yılındaki fiyatları dikkate aldığımızda aynı malzemelerle aşure için market alışverişinin tutarı aşağı yukarı 300 TL ediyor.

DOMATES HALDE YÜZDE 70 ZAMLANDI

Antalya Ticaret Borsası Antalya hallerindeki fiyat ve ürün verilerini paylaştı. Buna göre temmuz ayında domates fiyat endeksi bir önceki aya göre yüzde 70.93 oranında arttı. Meyve fiyatlarında yüzde 0.30'luk düşüş olurken sebzede ise yüzde 51.44'lük artış görüldü. Geçen yılın temmuz ayına göre artışlar ise domateste yüzde 124.76, sebzede yüzde 89.83 ve meyvede yüzde 57.09 oldu.

Hallere inen ürün miktarlarını ölçen endekslere baktığımızda domateste bir önceki aya kıyasla yüzde 39.78'lik, sebzede yüzde 55.75'lik ve meyvede yüzde 18'lik düşüşler dikkat çekti.

SİVRİ BİBERİN TADI KAÇTI

İstanbul'da temmuz ayında önceki aya göre en çok sivri biberin fiyatı artarken, en fazla düşüş erikte oldu. İstanbul Ticaret Odası (İTO) İstanbul'da perakende fiyatı en fazla artan ve azalan ürünleri, fiyatları ve değişim oranlarıyla birlikte açıkladı. İTO’nun İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi’nde yer alan 242 ürünün 149’unun perakende fiyatı artarken, 5 ürünün fiyatı düştü, 88 ürünün fiyatı ise değişmedi. Temmuz ayında gıda harcamaları yaş kuru sebze ve meyveler alt grubunda yer alan sivri biber yüzde 62.20 ile fiyatı en fazla artış gösteren ürün oldu. Fiyatında artış yaşanan diğer ürünler, ev eşyası harcamaları grubundan yüzde 52.67 ile halı, ulaştırma harcamalarından yüzde 49.97 ile benzin, gıda harcamalarından yüzde 48.31 ile domates, kültür eğitim ve eğlence harcamalarından yüzde 45.06 ile yardımcı okul kitapları, yüzde 42.86 ile müze giriş ücreti ile konut harcamalarından yüzde 34.05 ile kapıcı ücreti olarak belirlendi. 2023 Temmuz ayında gıda harcamaları yaş kuru sebze ve meyveler alt grubunda yer alan erik fiyatı yüzde eksi 17.68 gerileme göstererek fiyatı en fazla azalan ürün oldu. Fiyatında azalış izlenen diğer ürünler, gıda harcamaları grubundan yüzde eksi 13.02 ile kiraz, yüzde eksi 4.51 ile salatalık, yüzde eksi 0.91 ile karpuz ve yüzde eksi 0.25 ile kavun olarak belirlendi.