Zamlar üretimi tehdit ediyor: Gübre krizine 5 maddelik çözüm

Üreticinin en çok yakındığı girdi kalemlerinden gübredeki fiyat artışı gündemden düşmüyor. Türkiye'de kullanılan gübrelerin üçte biri, gübre hammaddelerinin ise yüzde 95'i ithal. Son bir yılda ÜRE gübresinde yüzde 82, sülfat fiyatlarında yüzde 74, DAP gübresinde yüzde 87, taban gübrelerinde ise yüzde 53-55 aralığında fiyat artışı oldu. Gübrede fiyat artışının nedenlerini ve çözüme ilişkin görüşleri, üç bölümlük yazı dizimizde okurlarımıza sunuyoruz. Dizinin ilk bölümünde söz, girdilerdeki artışla beli bükülen üreticide... Gıda fiyatlarının artışıyla gündeme gelen gübre hammaddesinde ithalata bağımlı olduğumuz gerçeği, üreticinin yıllardır yakındığı bir konu. Üreticiyi yakan gübre fiyatlarındaki artışa ilişkin acil müdahale talebi dile getirildi, Tarım Kredi Kooperatifi’ne “müdahale” çağrısı yapıldı. Hükümetten beklenti, gübre desteği...

Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Genel Başkanı Hüseyin Demirtaş, gübrede fiyat artışının nedenlerine ilişkin, “Ağırlıklı olarak hammaddede bağımlıyız” dedi ve ekledi: “Tabi dolar kurundaki artış ve salgın nedeniyle artan nakliye fiyatları da fiyatları tetikliyor. Eğer sorun tek başına dolar kuru olsaydı, kurda yaşanan düşüşle fiyatlar da düşerdi.” Rekabet Kurulu’nun gübre fiyatlarını acilen incelemeye alması gerektiğini, Tarım Kredi Kooperatifi’ni göreve çağırdığını söyleyen Demirtaş, şöyle konuştu: “Bu sorun yıllardır var. Tarım Kredi Kooperatifi’nin piyasayı acilen düzenlemesi gerek. Neden müdahale edilmiyor? Tarım Kredi Kooperatifi hâlâ faizle, icrayla uğraşıyor. Üreticinin araçlarına el konuluyor. Tarım ancak gıda enflasyonu olunca gündeme geliyor. Ayrıca, tüketicinin de üreticinin derdine dertlenmesi lazım.” Gübre desteğinde düşüş olduğunu söyleyen Demirtaş, “Çiftçiye gübre desteği verilmeli. Üretim artışı isteniyorsa destek şart. Şimdi gübrenin yarısını devlet karşılayacak denilse, üretici gece gündüz çalışmaya başlar. Direkt müdahale edilmeli” dedi.

'İRAN'A AMBARGO FİYATI ARTIRIYOR'

İran'a uygulanan ambargonun da fiyat artışında etkisi olduğunu belirten Demirtaş, şöyle sürdürdü: “İthalat tedarikinde de sorunlar var. Gübre ithal ettiğimiz ülkelerden İran'a, AB ve ABD tarafından uygulanan ambargo bizi zarara uğratıyor. Direkt İran üzerinden gübre alamıyoruz, Umman ağırlıklı olarak ülkeye getiriyoruz. Üzerine bir de torbalama ve diğer masraflar da konulunca fiyat uçuyor.”

'ACİL ÖNLEM ALINMAZSA VERİM DÜŞECEK'

Demirtaş, özellikle tahıl ürünlerinde alt gübre verme dönemine girildiğini söyledi. Baharda da üst gübre verileceğini hatırlatan Demirtaş, acil önlem gerektiğini şöyle vurguladı: “Üretici yeterli gübreyi veremiyor. Kuraklık sorunu var, zaten verim düşecek. Üzerine az gübre verileceği için verim daha da düşecek. Üretici kazanmazsa alternatif ürün arar.” Demirtaş, üreticilerin de örgütlenmesi gerektiğini vurguladı.

ÜRETİCİ SOSYAL MEDYADAN SESLENDİ: GELECEK YIL EKEMEYİZ

Gübre fiyatlarındaki artışa tepki gösteren, acil önlem alınması gerektiğini belirten üreticiler, seslerini sosyal medyadan duyurdular. Üreticilerin paylaşımları şöyle:

“İnşallah bir çözüm bulunur, bu şekilde devamlı yükselirse çiftçi önümüzdeki sezon ne yazlık ne de kışlık ekim yapabilir.”

“Çiftçi bu gübre fiyatları ile DEDAŞ'ın faturalarından dolayı çiftçilik yapamaz durumda, bir an önce çözüm bulmaları lazım.”

“Her gün yeme, gübreye zam gelirken bu iş nasıl olacak, siz söyleyin. Süte yetmiş kuruşu çok görenler... Yem ve gübre yarı yarıya arttı.”

‘GÜBRE, SU KAZANIYOR BİZ KAYBEDİYORUZ’

“Hiçbir beklentimiz yok. Bu yıl tarlaları boş bırakacağım. Tarlaya saçtığımız parayı bile alamıyoruz, bırak kâr etmeyi. Mazot, gübre, su, elektrik kazanıyor, biz kaybediyoruz. Tükendik artık.” “Dedemden kalma 3.5 dönüm limon bahçem var. Bu yıl 14 bin mahsul parası aldım. 5 bin 800 gübre-ilaç, bin 100 elektrik, 3 bin lira da işçilik parası verdim. Kalan 4 bin 100 lira. Hatırası olmasa çoktan satarım. Başka gelirim olmasa, çoktan beni limon ağacında asılı bulurlardı.” “Sayın Bakan Pakdemirli, bir de çiftçi ile ilgilenseniz. Gübre fiyatları yerinde durmuyor. Zam zam! Elimizdeki malları alan yok. Tüccar değerinin altında almaya çalışıyor, markette gıda ateş pahası biz ürünümüzü değerinde satamazsak yeni yıla nasıl yatırım yapıp ürün yetiştireceğiz?”

GÜBREYE AŞIRI ZAM SAHTE GÜBRECİLER YARATTI

Gübre fiyatlarına bir yılda yüzde 55 ile yüzde 80 arasında zam yapılınca sahte gübreciler ortaya çıktı. Bursa’nın Gürsu ilçesinde kaymakamlık 247 çuval “sahte gübre” ele geçirildiğini belirterek üreticileri sahte gübreye karşı uyardı. Bu durumun ciddi bir kriz olduğunu kaydeden CHP Manisa Milletvekili Ahmet Vehbi Bakırlıoğlu bu durumun gıda krizinin habercisi olduğunu bildirdi. Ülkemizdeki gübre fabrikalarının özelleştirilmesinin beraberinde ithal gübreyi getirdiğini, her yıl milyarlarca dolar verip gübre ithal ettiğimizi vurgulayan Bakırlıoğlu, “Dövizde meydana gelen artış gübre fiyatlarında da dalgalanmaya neden oldu ve gübre fiyatlarında yüzde 80’lere varan artışlar meydana geldi. Çiftçinin içinde bulunduğu çıkmazı bilen bazı art niyetliler, sahte gübre üretme işine girdiler. Tarımsal üretimde girdi kalemleri içinde önemli bir yer tutan gübre fiyatlarındaki artış, gıda fiyatlarının artmasına neden olmaktadır” dedi.