Uzmanlar bile şaşırmıştı... İşte Elazığ’da fay hattındaki zemin sıvılaşmasının nedeni

Elazığ'da 17 Şubat günü saat 18.34’te merkez üssü Yolüstü köyü olan 4.6 büyüklüğünde deprem meydana gelmişti. Yerin 7 kilometre altında meydana gelen depremde herhangi bir olumsuzluk yaşanmamıştı. Depremin ardından Yolüstü köyünde metrelerce uzunluğunda yarık oluştuğu görüldü.

Oluşan yarıkların ardından Elazığ Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Burhan Daş, Fırat Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Mustafa Kanık ve Elazığ Belediyesi jeoloji mühendisi Özkan Sarısu bölgede incelemelerde bulundu.

'BİZİ DE ŞAŞIRTTI'

Yapılan ilk incelemede yarığın, fay hattındaki zemin sıvılaşması olduğu bilimsel olarak tespit edildi. Elazığ Jeoloji Mühendisler Odası Başkanı Jeoloji Yüksek Mühendisi Burhan Daş, 4,6 büyüklüğündeki bir depremde meydana gelen sıvılaşmaya kendilerinin de şaşırdığını söyledi.

'BİR FAY KIRIĞI YA DA YARIĞI DEĞİL'

Bölgede incelemelerde bulunan Elazığ Jeoloji Mühendisler Odası Başkanı Jeoloji Yüksek Mühendisi Burhan Daş, "Yolüstü köyü üstünde meydana gelen bir yarıkla veya çatlakla ilgili vatandaşlarımızın endişesini giderme adına yerinde incelemelerde bulunmak üzere olay yerine gittik. Olay yerinde inceleme yapmak için Fırat Üniversitesinden Jeoloji Bölümü hocamız Mustafa Kanık ile Elazığ Belediyesi jeoloji mühendisi Özkan Sarısu’dan oluşan bir heyet oluşturduk. Olay yerinde yaptığımız incelemeler sonucunda oluşan yarığın bir sıvılaşma sonucu meydana geldiği deprem sonucu oluşan bu sıvılaşmada yerin altında yani alt seviyesinde bulunan kumun ve yeraltı su seviyesinde bulunduğu için kumun titreşim halinde yer yüzeyine çıkması şeklinde oluşan bir olaydır. Burada vatandaşlarımızın tedirgin olmasına gerek yok. Bir fay kırığı ya da yarığı değil” dedi.

Bölgeden numune aldıklarını söyleyen Daş, "Aldığımız bu numuneleri de bilimsel olarak yine inceleyeceğiz. Herhangi anormal bir duruma rastlanırsa yine kamuoyunu bilgilendireceğiz. 4.6 şiddetinde meydana gelen bir depremde oluşması bizi de şaşırttı. Ama güncel alüvyonlarda olması Fırat Nehrine çok yakın olmasından dolayı oradaki kumun çok seyrek olması ve su seviyesinin yüksek olmasından dolayı 4,6 şiddetindeki sıvılaşma meydana getirmiş. Ama normalde daha yüksek 5.5 ve 6 oranında meydana gelen bir olaydır sıvılaşma o yüzden bizler için de güzel bir örnek olmuş oldu. Deprem bölgesinde çalışan meslektaşlarımız ve bilim insanları içinde güzel bir örnek teşkil edeceğini düşünüyorum” diye konuştu.

ZEMİN SIVILAŞMASI NEDİR?

Zemin sıvılaşması sallantı sonrası suya doymuş tanecikli materyallerin sıkılığını kaybetmesi ve katı halden sıvı hale geçmesi şeklinde görülebilir. Bu durumda binalar ve köprüler çökebilir ya da bulunduğu noktaya batabilir.

Katı zemin davranışını kaybeden malzeme, su ile birlikte toprak zemin içerisinde bulduğu çatlak ve fisürlerden yüzeye doğru hareket eder. Yüzeyde sıvılaşmanın gözlenmesi de tek veya art arda sıralanmış kum konileri, çatlaklar boyunca kum birikmeleri ve kum fışkırması şeklindedir.

ZEMİN SIVILAŞMASININ OLASI SONUÇLARI

Zeminin sıvılaşması sonucu yapı zemine batabilir veya hafif yapılarda yukarı doğru hareket gözlenebilir. Sıvılaşan zeminde, küçük kayma gerilmeleri büyük şekil değiştirmelere sebep olur ve yapılarda zemin göçmesi hasarları meydana gelir. Bir zeminin sıvılaşması esas olarak; zeminin gevşekliğine, daneler arasındaki bağa, kil miktarına ve boşluk suyunun drenajının engellenmesine bağlıdır.

SIVILAŞMA NERELERDE GÖRÜLÜR?

Özellikle, kil bulunmayan kum ve siltler ve bazen çakıllar sıvılaşma potansiyeline sahiptirler. Deprem sırasında oluşan deprem dalgaları suya doymuş daneli tabakalardan geçerken dane yerleşim düzenini
değiştirir ve bu durum gevşek olarak bulunan danelerin göçerek yerleşmesine ve sıkışmasına sebep olur.