Zeytinyağı 330 lirayı buldu

Zeytinde bu yıl ‘yok’ yılı. Zeytin bir yıl ürün veriyor, bir yıl ise dinleniyor. Ancak yine de bazı yerlerde ürün oluyor. Bu yıl ise onu da bulmak zor. Haziran ayında yağan dolu ve aşırı yağmur, çiçeğe duran zeytin ağacına büyük zarar vermiş. Mevsimsel değişiklik ve hastalıklar da buna eklenmiş. Aydın’ın dağlarında neredeyse bu yıl zeytin yok. Vatandaşlar ağaçlarda az da olsa kendi ihtiyacı için onu da topluyor. “Kuşlar yiyeceğine biz yiyelim. Bu fiyata ağaçta bir avuç da olsa zeytin bırakılmaz. Yoksa kendimiz için de pazardan yüksek fiyata yağ almak zorunda kalırız.” diyorlar.

‘DAĞDA ZEYTİN YOK’

Aydın’ın Karpuzlu ilçesine bağlı dağ köyü Tekeler’den Talip Hayıt, kışın bu soğuğunda ailece dağdaki zeytinleri toplamaya çalışıyor. Sabahın erken saatlerinde başlayan toplama işlemi, yağış ve soğuk izin verirse gün kararana kadar sürüyor. Üşüdüklerinde ise ateşin başında toplanıp ellerini ovuşturuyorlar… Sonra yine iş başı… Kendisini dağın başında bulduk. İlkokul arkadaşım Hayıt, şunları anlattı: “Dağda zeytin yok. Kendi ihtiyacımızı bile zor topladık. Bu yıl ‘yok’ yılı. Biz de telef olmasın diye kalanı topladık. Bu yıl ürün yok ama ağaçların bakımını ve budamasını ihmal etmiyoruz. Seneye hazırlık olsun… İnşallah seneye bir afet olmaz da bu açığı kapatırız. Bu yıl geçen yıldan kalan yağlarla idare edeceğiz. Haliyle fiyatlar yükseldi. Bizim köyde bile yağın litresi 300 liraya dayandı.”

TÜKETİCİ DERTLİ

Vatandaşlar artan zeytinyağı fiyatlarından dertli. Geçen yıl kahvaltılık ham zeytin bile 20-25 liraydı. Şimdi ise pazarda 75 liradan aşağı satan yok. Yağlandırılmış hazır kahvaltılık zeytin ise 200 liradan aşağı gitmiyor. Salamura ise 120 liradan başlıyor. Yağ ise geçen kış 70-80 liraydı. Haziran 2022’de ise 55-60 liraydı… Bu yaz ortasında 160 liraya kadar çıktı. Akdeniz ülkelerindeki kuraklık nedeniyle İspanya’nın Türkiye’den dökme zeytinyağı alımını fark eden Ticaret Bakanlığı duruma el koydu ve zeytinyağı ihracını 1 Ağustos- 1 Kasım 2023 arasında durdurdu. (Bu süre daha sonra uzatıldı.)

Bu karar fiyatları bir nebze durdurduysa da dağda zeytinin ‘yok’ yılı olması nedeniyle fiyatları yerinde tutamadı. Temmuz ayında görüştüğümüz Koçarlılı bir fabrika sahibi, “Bu yıl böyle giderse 350 liraya zeytinyağı yeriz” diyordu. Onun gerçekleşmesine ramak kaldı… Şimdiki sızma yağ 300-330 lira seviyesine çıktı. Eski yağ ise 180-250 lira arasında alıcı buluyor.

SANAYİCİ NE DİYOR

Dededen, babadan zeytinyağı işletmecisi işadamı Haydar Vural, Aydiyar markasıyla yağı ambalajlayıp satıyor. Aydın’ın Yağcılar İçi Çarşısında işletmesinde yağdaki son durumu konuştuk. Genç işadamı 1970 yılından buyana işin içinde. Artan fiyatlardan o da sıkıntılı:  “Bu yıl fiyatlar ürün azlığı nedeniyle yüksek. Sıkıntı Akdeniz ülkelerinde de var. Genelde verim düşüklüğü var. Bunda iklim değişikliği ve haziran ayında çiçekteyken yağan asit yağmuru olumsuz etkiledi. Çiçekleri yaktı. Güzel bir çiçeklenme dönemi vardı. Zamansız yağış zeytinin başını yaktı. Çiçekli meyve ağacı olduğu için olumsuz etkileniyor. İklim kaymaları var. Sıcak ve geç yağmur da olumsuz etkiliyor.

“Üreticiden 0,5 asit kilogramı 225 liraya kadar alıyoruz. Sızma zeytin olarak paketleyip 330 liraya satıyoruz. Bu yıl Akdeniz sineği nedeniyle zeytinin asit değeri yüksek. Bu da kaliteyi düşürüyor. Özellikle kaliteli dediğimiz sızma zeytinyağında sıkıntı var. Fiyatlar çok yükseldi. Vatandaş zeytinyağı almakta zorlanıyor. Üretim çok düşük. Fiyat yüksek olduğu için kurtarıyor.”

Vural, fiyatlar daha da artar mı, sorumuza işe şu yanıtı verdi: “Fiyatlar, dökme ihracat değeri 8 euro, eğer 11-12 euroya çıkarsa bu bizde de artar ve o zaman ürün ihracata gider. İçerde tüketim azalır. Katma değeri artırmak için 2008 yılından buyana markalaştık. Bu, ürünümüzün değerini artırır. Ayrıca ihracatımız da var. Rusya’ya ihraç ediyoruz. Ruslar zeytinyağına yavaş yavaş alışıyor.”

YAĞDA HİLE ARTTI

Vural, son olarak fiyatların artması nedeniyle zeytinyağındaki hilelerin de arttığını belirterek şu uyarıları yaptı: “Fiyatlar arttıkça hileler de artıyor. Tüketicinin çok dikkatli olması gerekiyor. Bilindik markaları alsınlar. Bir de analiz raporu olmayan ürünü almasınlar. Biz satarken analiz raporlu satıyoruz. Ürünün etiketine bu konuda karekod yayımlıyoruz. Oradan bütün analizleri görebilirler. Resmi analiz raporu… Alo Gıda hattına da baktırabilirler. Kesinlikle markalı, belgeli ve analiz raporu olanları alsınlar.”

Vural, zeytinyağına genelde en ucuz olduğu için pamuk yağının katıldığını, ayrıca gıda esansı boyasının da katılarak yağa zeytinyağı görünümü verildiğini belirtti.