Ziyaretlerin mesajı: İran’a karşı bir blok

Heyet Tahrir Şam (HTŞ) liderliğindeki Suriye Geçiş Hükûmeti’nin Dışişleri Bakanı Esad Şeybani, Suudi Arabistan ile başlayan diplomasi turunu Katar, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Ürdün ile sürdürdü. Ziyaretlere Savunma Bakanı Murhaf Ebu Kasra ve Genel İstihbarat Şefi Enes Hattab eşlik etti. İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Hazar Vural Jane’ye göre, bu temaslar finansal kaynak arayışının yanı sıra, İran’a karşı bir blok oluşturma stratejisi taşıyor. Gazetemize değerlendirmelerde bulunan Jane, şu konulara vurgu yaptı:

HEM İDEOLOJİK HEM FAYDACI ÇIKARLAR

“Şam yönetiminin Suudi Arabistan, Katar, BAE ve Ürdün gibi ülkeleri ilk resmi ziyaret noktaları olarak seçmesi, yönetimin mevcut durumunu ve bölgedeki dengeleri anlamak açısından önemli bir adım olarak değerlendirilebilir. Bundan önce, İdlib’deki varlığını koruyabilmesi büyük ölçüde Türkiye’nin desteği ve stratejik hamleleri sayesinde mümkün olmuştur. Ancak bu desteğin ötesinde, finansal kaynak arayışına girmesi, Körfez ülkeleriyle kurduğu ilişkilerin temel motivasyonlarından biri olarak görülmektedir. Özellikle Suudi Arabistan ve Katar gibi ülkeler, geçmişte benzer gruplarla temas kurmuş ve bu tür örgütlere maddi ya da lojistik destek sağlama konusunda esnek davranabilmiştir. Suriye’deki yeni yönetim, bu ülkelerle ilişki geliştirme çabasında, hem ideolojik yakınlık hem de pragmatik çıkarlar bağlamında şekillenmektedir.

“Türkiye ile ilişkiler konusunda, Suriye’deki yeni yönetimin bu ilk ziyaretleri Türkiye yerine Körfez ülkelerine yapması, ilişkilerin asimetrik doğasını ortaya koymaktadır. Şam-Ankara arasındaki mevcut konjonktür çok iyi olsa da, finansal bağımsızlık arayışı ve bölgesel pozisyonunu güçlendirme çabası, Körfez’e yönelmesine neden olmuştur. Ancak bu durum, Türkiye’nin bölgede oynadığı kritik rolü ve Suriye’deki yeni yönetim üzerindeki etkisini göz ardı etmeyi gerektirmez.”

HEDEF İRAN’I SINIRLANDIRMAK

Bölgesel dinamiklerin ziyaretlerin anlamını güçlendirdiğini söyleyen Hazar Vural Jane, ABD’de Donald Trump’ın yeniden iktidara gelmesinin altını çizerek bölgede İran’a karşı bir blok oluşabileceğini anlattı:

“Bölgedeki Arap ülkeleri, özellikle Donald Trump’ın ABD’de yeniden iktidara gelmesiyle İran’a karşı daha güçlü bir motivasyon geliştirmiş olabilir. Suriye’deki yeni yönetimin bu bağlamda kendini İran’a karşı mücadelede bir partner olarak konumlandırma çabası içinde olduğu düşünülebilir. Suudi Arabistan ve BAE gibi ülkelerin İran karşıtı blokta oynadığı aktif rol, Suriye’deki yeni yönetimin bu ülkelerle ilişki kurma isteğini daha anlaşılır kılmaktadır. Unutulmaması gerekir ki, Suriye’deki yeni yönetimin İran’a karşı bir pozisyon alması, örgütün ideolojik ve stratejik tercihleriyle örtüşmektedir. 8 Aralık öncesi Selefi çizgideki HTŞ, Şii bir güç olan İran’ı hem ideolojik bir rakip hem de Suriye’deki etkisinin önündeki en büyük engellerden biri olarak görmekteydi. İran’ın Suriye’deki rejime verdiği askeri ve lojistik destek, 8 Aralık öncesinde HTŞ’nin faaliyet alanını daraltan en önemli unsurlardan biriydi. Bu nedenle, Suriye’deki yeni yönetim, hem sahada İran destekli güçlere karşı mücadele ederek hem de bölgedeki İran karşıtı aktörlerle ilişkilerini geliştirerek, İran’ın nüfuzunu sınırlandırmayı hedeflemektedir. Körfez ülkelerinin İran’a karşı oluşturduğu blok ile Suriye’deki yeni yönetimin çıkarlarının kesişmesi, örgütün Suudi Arabistan, Katar ve BAE gibi ülkelerle ilişkilerini derinleştirme çabasını açıklayan bir diğer önemli motivasyondur.”

‘TEMASLAR PARADOKS OLUŞTURABİLİR’

Dr. Jane sözlerini şöyle tamamladı:

“Suriye’deki yeni yönetimin 8 Aralık 2024 tarihinden itibaren devlet olarak tanınma çabası kapsamında; ilk anda gelen genel af ilanı, bayrak değişikliği deklarasyonu, lideri Colani’nin önce kamuflajını çıkarıp sonrasında takım elbise ve en son kravatla görüntü vermesi, Colani isminin Ahmed eş-Şera olarak değiştirilmesi gibi gayretlerde bulunduğu görülmüştür. Selefi çizgiden uzaklaşarak kapsayıcılık mesajları içeren bu stratejik hamleler, finansal saiklerle ve İran’a karşı denge niteliği taşıyan bu temaslarla bir paradoks oluşturabilir.”