Kazakistan Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuli: 'Yeniden Asya'da uyumluyuz

Kazakistan Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuli, Asya ile iş birliği açısından ülkesinin kilit bir konumda olduğunu söyledi. Asya'nın ekonomik açıdan ağırlık kazandığını belirten Saparbekuli, Türkiye ile Kazakistan arasındaki ticaret hacminin artırılması gerektiğini ifade etti. Büyükelçi Saparbekuli'nin Ulusal Kanal’a yaptığı özel açıklamalar şöyle:

• Kazakistan 'Yeniden Asya Açılımı'nın neresinde?

Türkiye Cumhuriyeti diplomasisinde bundan 3 yıl evvel 'Yeniden Asya Açılımı' yapıldı. Kazakistan açısından baktığınız zaman, Kazakistan kurulduğu ve bağımsızlığını kazandığı günden beri çok vektörlü ve çok yönlü bir dış politika izliyor. Bu açıdan Kazakistan'ın sadece Batı ile değil, Asya ile önemli bir dış politika stratejisi var.

• Bu dış politika stratejisini nerede görebiliriz?

Öncelikle ticaret alanında görebiliriz. Kazakistan günümüzde, Kuşak Yol Projesi’nin, yani eski İpek Yolu’nun canlandırılmasında önemli bir güzergaha sahiptir. Kazakistan üzerinden 4 tane uluslararası demiryolu ve 5 tane uluslararası otoban geçiyor. 4 bin kilometrekik Çin ve Avrupa arasındaki otoban da tamamlandı. Bunlar tabii ki Asya ile iş birliğinde Kazakistan’ın bir kilit nokta, geçit noktası olduğunu gösteriyor.

Bir diğer önemli konu da Kazakistan’ın Kurucu Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in 1992’de Birleşmiş Milletler kürsüsünden dile getirdiği Asya’da güven artırıcı önlemler konferansı. Bu kısaca SİKA olarak geçmekte ve bunun ikinci genel sekreterliğini de bir Türk diplomat başarılı bir şekilde yaptı. Günümüzde SİKA, Avrasya ülkelerini bir araya getirmekte önemli bir kuruluş ve bu kuruluşla ilgili yeni kurumsallaşma çalışmaları yapıldı. Önümüzde SİKA’nın Asya’da önemli roller üstleneceğini görüyoruz. SİKA’nın birçok alanda önemli krizlerde yetkin rolünü biliyoruz. Bunların başında Pakistan ve Hindistan'ın nükleer savaşın eşiğinden dönmesi gibi...

Kazakistan, dünyanın ekonomik ve ticari alanda ağırlık kazanan Asya ile iş birliğini geliştirmesinde, Türkiye açısından da önemli bir konuma sahip. Çünkü Asya deyince sadece Uzak Doğu değil, Merkezi Asya diyebileceğimiz coğrafyaya da bakmak gerekiyor. Onun için Kazakistan dış politikasının Türkiye’nin 'Yeniden Asya' politikasına çok uyumlu olduğunu net ifade edebilirim.

TİCARET HACMİNİN ARTIRILMASI ÇAĞRISI

• Türkiye ve Kazakistan arasındaki ticari ilişkiler nasıl artırılabilir?

Kazakistan ile Türkiye arasındaki 3 milyar dolarlık ticari hacmimiz, maalesef iki ülke potansiyelini yansıtmıyor. Aslında geçen sene Türkiye, Kazakistan açısından dış ticaret partneri olarak ilk 12 ülke arasında yer aldı. Kendi pozisyonunu biraz daha yükseltti. Ama buna rağmen maalesef Cumhurbaşkanımızın belirttiği orta vadede 10 milyar dolarlık ticaret hacmini hala gerçekleştiremedik.

• Birbirimizi tamamlayıcı ticari ürünlerimiz var mı?

Var. Bu konuda Kazakistan Başbakanı ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Yardımcısı'nın eş başkanlığında yürütülen Karma Ekonomi Komisyonu var. Orada bir çalışma yapıldı. Kazakistan’ın ihraç edebileceği, ithal ettiği, aynı şekilde Türkiye’nin ihraç edip ithal edebileceği ürünler üzerinde bir analiz yapıldı. Önümüzdeki günlerde bu ürünleri birbirimize ticari olarak nasıl rekabetçi bir şekilde kazandırabiliriz? Bu konuda çalışmalar yapılıyor. Yani ürünleri tespit etmek ayrı bir çalışma. Ve bunları rekabet edebilecek fiyatta birbirimize ulaştırmak önemli. Tabii o açıdan da ulaştırma alanındaki sorunlarımız geliyor. Maalesef ulaştırma, bazen tek taraflı oluyor. Taşımacılık her iki taraftan da yapılırsa o zaman ulaştırma maliyeti de düşecek. Bu anlamda sadece kara taşımacılığı değil, Bakü-Tiflis-Kars demiryolu projesi çerçevesinde Mersin’e kadar Kazakistan üzerinden hem Orta Asya’nın hem Uzak Doğu, Asya ve Çin’den malların taşınmasına yönelik çalışmalar şu anda sürdürülüyor.

Bu konuda tren-konteyner taşımacılığı fena değil ama buna rağmen mal hacminin artırılması, konteynerlerle ilgili ihtiyaçların karşılanması gibi çalışmalar yapılması gerekiyor. Bu sadece Kazakistan-Türkiye arasındaki Ulaştırma Bakanlıklarının kendi aralarında çözebileceği bir konu değil, bölgesel iş birliği gerektiren bir konu. Başta Azerbaycan, Gürcistan, Özbekistan olmak üzere ortak çalışmalar gerektiren bir konu.

Hukuki mevzuatlar da bu konuda iyice irdelenmeli. Birbirimize karşı ürün sertifikaları, gümrük vergilendirmeleri de bu dijital dönemde nasıl daha hızlı yapılabilir? Bunların çalışmaları yapılması gerekiyor. Bu konuda hem Türk Konseyi içinde hem de ikili alanda iş birliğimiz devam ediyor.

'AFGANİSTAN'I DİKKATLE TAKİP EDİYORUZ'

• Taliban, Afganistan’ı kontrol altına aldı. Siz Afganistan’daki son gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?

Afganistan, Orta Asya açısından çok önemli bir bölge. Burası aslında Orta Asya’nın hatta Asya’nın kanayan bir yarasıdır. Maalesef Afganistan’a bir türlü istikrar gelmedi. Tabii Kazakistan, Afganistan’la en başından bu yana çeşitli eğitim, ekonomi hem de insani olarak iş birliklerini gerçekleştirdi. Afgan hükümeti için doktorların yetiştirilmesi, yine diğer uzmanların yetiştirilmesi, Afganistan’a yapılan insani yardımlar, buğday, un gibi yardımlar Kazakistan’ın bir nevi kendi çapında katkıları.

Bunun dışında Kazakistan, BM Güvenlik Konseyi’nin geçici üyeliğini yaptı. Burada öncekilerinden birisi Afganistan konusuydu. New York’tan bir heyetin Afganistan’a gelmesiyle ilgili çalışmalarımız oldu. Az önce bahsettiğimiz SİKA ile Afganistan üzerinde çalışmalarımız yine devam ediyor. Kazakistan, Afganistan’daki son karışıklıklardan dolayı kendi vatandaşlarının ülkeye dönmesini sağladı. Şu anda Afganistan’daki süreci dikkatle takip ediyoruz. Cumhurbaşkanınız da bu konu hakkında açıklama yaptı. Afganistan’da olupbitenler sonuçta sadece o ülkeler ile komşu ülkeler değil, bölgeyi etkileyecek bir durumda.

'ULU BOZKIRIN ÇOCUKLARIYIZ'

Kazakistan’ın Ankara Büyükelçisi Saparbekuli, ANKASAM’ın “Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in Ulusa Seslenişi: Sistemli Reformlara Devam” isimli konferansına katıldı. Saparbekuli, Tokayev’in açıkladığı hedefleri sıraladı. Saparbekuli, “Kazak dilinin devlet dili olarak her alanda, bilimsel ve ekonomik olarak da devlet diline dönüşmesi için çalışmalar yaptıklarını” söyledi.

Kazakistan’ın dijital bir merkez olmasını hedeflendiklerini bildiren Saparbekuli, Türk yatırımcı ve iş insanlarına da Kazakistan ile ekonomik iş birliğinin geliştirilmesi için çağrı yaptı.

Saparbekuli, “Kazakistan altın, uranyum açısından dünya rezervi olarak üst sıralarda yer almakta. Yatırımcıların üretim kapasitesini genişletmesi açısından bunu önemli görüyorum.” ifadelerini kullandı.

Konferansta konuşan Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol da Kazakistan’ın yeni dünya düzeninde güçlü bir şekilde yer alacağını söyledi. Erol, “Biz ulu bozkırın çocuklarıyız. Bozkır eşittir, o yüzden bugün bir kez daha bağımsızlığımıza göz dikenlere karşı bu bozkır ruhu önem kazanmış vaziyette.” dedi. Konferansın sonunda Prof. Dr. Erol, Büyükelçi Saparbekuli’ye plaket takdim etti.